دنیس در سرزمین عجایب + عکس

 دنیس اپنهایم بیشتر از اینکه با یک حجم یا فرم معمول کارهایش را بسازد، همان تخیل به شدت فانتزی‌اش را تا جایی که توانسته روی زمین اجرا کرده و همین‌ها هم باعث شده تا آثار دنیس شبیه دنیای کارتون‌ها باشد. این نوع اجرا را می‌شود در کارهای آخر اپنهایم هم دید که حالا اجراها بزرگ‌تر از قبل هم شده بودند.

او در سال‌های آخر به کارهای خیلی بزرگ در مکان‌های عمومی علاقه‌مند شده بود و حالا مجسمه‌هایی ابتکاری‌اش که به نوعی پیوند هنر و معماری بودند، در پارک‌ها گرفته تا میدان‌های اصلی شهر هستند. به عنوان نمونه می‌‌شود به «قطعه اجرا» اشاره کرد که یک دودکش آجری گره‌خورده و بزرگ است. درست مثل یک چیزی که ما در یک کارتون خیالی می‌بینیم. این اثر که در اورلند پارک کانساس است، جدای از شکل عجیب و غریبش  آدم‌ها می‌توانند با راه رفتن داخل این دودکش صدای آن را دربیاورند. اپنهایم به شکل هوشمندانه‌ای این دودکش سروته را تبدیل به یک ساز بادی کرده تا آدم‌ها با راه رفتن داخل این دودکش آن را بنوازند.

اپنهایم مجموعه آثار غول‌پیکر مختلفی دارد که می‌شود درباره هر کدام از آن‌ها حرف زد. از بین کارهای او خانه‌های غول‌پیکر و کج و معوجش از جالب‌ترین آثار دنیس به حساب می‌آیند. این خانه‌ها را باید به نوعی در جست‌وجوی آرامش برای اپنهام بدانیم که چهار دهه پایانی عمرش را در شهر شلوغ و بی‌‌دروپیکر نیویورک گذرانده است. خانه برای بیشتر ما معادل همان آرامش است و سفر نماد جست‌وجو و رفتن. حالا اگر به عنوان‌هایی که اپنهایم روی کارهای‌اش گذاشته، دقت کنیم، می‌فهمیم که «خانه اتوبوسی» یا «خانه سفری» او چقدر حس زندگی و رنگ دارند. نگاهی به «خانه اتوبوسی» بیندازید.

در نگاه اول این طور به نظر می‌رسد که این حجم غول‌پیکر تکه‌ای از یک سرزمین کارتونی است که در یک لحظه ثابت شده و در طول یک حرکت ناگهان ایستاده است؛ درست مثل اینکه یک اتوبوس در حال حرکت در یک عکس ثابت می‌شود. اما این خانه دوار و عجیب مفهوم ویژه و خاص خود را دارد. این اثر چرخه دگردیسی یک اتوبوس به یک خانه را نشان می‌دهند. این انیمیشن منجمد شده انگار که از یک عکس به عکس دیگری می‌رود تا از شکل یک اتوبوس به یک خانه تغییر کند. شاید هم مثل حرکت چرخ‌ دنده‌ دربازکنی است که درون قوطی می‌رود و بیرون می‌آید. «خانه سفری» هم از این قاعده مستثنا نیست.

آن هم مارپیچی است که آن قدر پیش می‌رود تا تبدیل به یک خانه شود. اما این مفهوم چرخیدن و گشت‌وگذار است که در این آثار تا حد یک حرکت در فضا خلاصه شده است. حرکتی که در نهایت به همان جای اول می‌رسد؛ به خانه، به قرار و آرامش. این خانه‌های غول‌پیکر و عجیب را اگر درست نگاه کنیم، غول‌های مهربانی هستند که ما را برخلاف ظاهر پیچیده‌شان به یک آرامش و جستجوی بی‌نهایت دعوت می‌کنند.

اما دنیس شکل‌های عجیب و غریب را از کجا می‌آورد؟ خودش معتقد بود که کارهایش به نوعی واکنش و پاسخی به تمایلات و گرایش‌های عام مردم است. در واقع می‌‌شود این طور گفت که اپنهایم می‌خواست با این آثار تخیل آدم‌‌ها را قلقلک بدهد. به همین دلیل هم به همه حیطه‌های هنری از جمله نقاشی، مجسمه‌سازی و ابعاد معماری‌گونه توجه می‌کرد. در واقع اپنهایم آنچه را که ما به آن عادت کرده‌ایم، به هم می‌ریزد تا به ما ثابت کند آنچه که ما می‌بینیم و تصور می‌کنیم همه چیز نیست و می‌توان با تصورات دیگری هم زندگی کرد. بعضی منتقدان و گالری داران درباره دنیس می‌گفتند که ما با آدمی سر و کار داشتیم که بسیار مشتاق بود تا یک زبان جدید در هنر به وجود بیاورد و نهایتا هم توانست برای خودش یک زبان جدید در هنر دست و پا کند.

نکته دیگری که باید در کارهای اپنهام به آن اشاره کرد، این مسئله است که بعضی از هنرمندان با یک ایده و مفهوم همه دوره کاری‌شان را می‌گذرانند. اما دنیس از آن هنرمندانی بود که تنها به یک ایده تکیه نداشت و در دوران کاری خود تا سن 72 سالگی کارهای مختلفی از اجرا، هنر خاکی، چیدمان و... را تجربه کرد و در هر کدام از آنها هم به عنوان یک فرد تاثیرگذار و نوآور شناخته شد.

او در مصاحبه‌ای در سال 2009 می‌گوید: «هیچ کس از اول هنرمند به دنیا نیامده است، شما اینجا هستید تا به اطرافتان توجه کنید و به جای سرگردانی و دستکاری مفاهیم، آن را در خود زندگی پیدا کنید.» بعضی‌ها اپنهایم را به نسل آخر هنرمندان پیشرو یا یک نسل قبل‌تر از آن مانند ویتو آکونچی،گوردن ماتا یا بروس نومان می‌چسبانند. اپنهایم کارهایش را در گالری‌ها و موزه‌های مختلفی در جهان به نمایش گذاشت و از آدم‌های عادی گرفته تا سیاستمداران و هنرمندان کارهای غول‌آسای او را دیدند. کنارشان عکس یادگاری گرفتند و دست آخر به سرزمین عجایبی که دنیس برایشان در نظر گرفته بود پرتاب شدند.