از فاز شیدایی برادرم خسرو تا فرو رفتن وی به کما!

نگاهی به فیلم برادرم خسرو

فیلم برادرم خسرو داستان شخصیتی دوقطبی ست که قرار است برای مدتی کوتاه در کنار برادرش بماند. هم او که پیش از این با خواهرشان زندگی می کرده و هم برادر بزرگترش که حالا قرار است برای مدتی میزبان او باشد از این رویداد ناراضی هستند. و این را در همان سکانس های ابتدایی فیلم به راحتی متوجه می شویم.
این اولین بار نیست که در دنیای سینما فیلمی با محوریت یک شخص که دارای اختلال روانی ست پرداخته می شود. اما انتخاب نوع بیماری و روند شکل گیری داستان و پایان متفاوت آن این اثر را از سایر آثاری که با این موضوعیت و محوریت ساخته شده اند متفاوت می کند.

تغییر فاز خسرو از حال شیدایی ...

خسرو دچار اختلال دو قطبی ست. شخصی با استعداد و توانایی هنری بالا و ذاتی بسیار مهربان و جمع گرا و در عین حال بی پروا که همین خصلت ها باعث می شود که او در طول فیلم جریانات بسیاری را بوجود بیاورد. ما در داستان این فیلم می بینیم که چطور یک شخصیت دو قطبی از فاز شیدایی و حالت پرانرژی و شاد به فاز افسرده و تنبل فرو می رود. و چگونه رفتار اطرافیان باعث تشدید حالت های روانی او در هر یک از این دو فاز می شود. در هیچ کدام از لحظات فیلم انرژی خسرو در حالت طبیعی قرار ندارد؛ اوایل فیلم با سطح بسیار بالای انرژی و خواب کم جریاناتی را باعث می شود که خشم برادرش را برانگیخته می کند و در ادامه داستان فیلم او به دلایل بسیار در حالت افسرده و پر خواب فرو می رود و برخلاف اوایل فیلم که بسیار فعال و پر حرارت است تا آنجا تنبل می شود که حتی حال دست شویی رفتن هم ندارد و خودش را خیس می کند.

اتفاقاتی که دور از انتظار نیستند!

این که برخی بیماران دو قطبی به دو فاز شیدایی و افسردگی دچار شوند, اتفاق دور از انتظاری نیست. حتی استعداد شگرف این افراد و توانایی های هنری منحصر به فردشان نیز اتفاق عجیبی نیست, ولی در این فیلم سعی بر آن بوده تا نشان دهند که عوامل بیرونی و رفتار اطرافیان تا چه حد در کنترل و حتی جلوگیری و توقف این بیماری و یا برعکس؛ شدت یافتن و خطرناک شدنش موثر است. و برای این منظور از دو کاراکتر متضاد هم در این فیلم استفاده می شود:

اولی ناهید خواهر خسرو که با مهربانی اش تا حدودی بیماری خسرو را تحت کنترل درآورده تا آنجا که او بتواند به راحتی در اجتماع زندگی کند و نقطه ی مقابلش ناصر برادر بزرگترشان است که موجب تشدید و حتی خطرناک شدن بیماری خسرو و در نهایت فرو رفتن وی به حالت کما می شود.

پر رنگ تر شدن خاکستری کاراکتر ناصر

البته کاراکتر ناصر تنها شخصیتی که تاثیر منفی در حالات روانی خسرو دارد نیست, در اواسط فیلم خسرو برای همسر ناصر تعریف می کند که در 18سالگی در دانشگاه فرانسه پذیرفته شده بوده اما پدرش و ناصر با مخفی کاری مانع رفتن و پیشرفت او می شوند و حتی در اوایل فیلم خسرو از علاقه پدرش به موسیقی و در عین حال مخالفت وی با تحصیلِ موسیقیِ فرزندانش نیز سخن به میان می آورد. ولی کارگردان سعی میکند خاکستری کاراکتر ناصر را پر رنگ تر جلوه دهد, چرا که در جریان فیلم می فهمیم که او باعث خانه نشین شدن همسرش شده است. حتی به قیمت اینکه با دروغ پردازی درباره همسرش, او را نزد همکارانش شخصی با عدم تعادل روانی معرفی میکند . البته ما در ابتدا می بینیم که همسر ناصر دچار بی خوابی ست, نتوانسته خاطره خطای پزشکی اش را فراموش کند, از رانندگی در مسیرهای شلوغ می ترسد؛ ولی در ادامه بیننده با در کنار هم قرار دادن رفتارهای ناصر با برادرش خسرو و پی بردن به نقشه ناصر برای خانه نشین کردن همسرش ممکن است به این نتیجه برسد که مسبب حالات نا به سامان روحی همسر ناصر , در واقع خود شخصیت ناصر است. و این مساله کارگردان را به هدف اصلیش که نشان دهد اطرفیان نزدیک تا چه حد در تشدید اختلالات روانی موثرند نزدیک تر می کند.

و درنهایت...

از نقاط مثبت دیگر این فیلم که این اثر را از سایر آثار دیگری که با شخصیتِ محوری فردی که دارای اختلال روانی ساخته شده اند, متمایز می کند می توان به این نکته اشاره کرد که: معمولا در آثار دیگر سینمایی شخصیتی که دچار اختلال روانی ست اطرافیان را تحت تاثیر خود قرار می دهد و آن ها را متحول می سازد. اما در برادرم خسرو این اتفاق نمی افتد و این اطرافیان هستند که زندگی و حالات روحی خسرو را متاثر ساخته و حتی در مقاطعی زمام زندگی اش را از دستش خارج می کنند.

 نویسنده: پگاه ماسوری

تهیه و تدوین: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
اختصاصی سیمرغ