شهرام شاه حسینی، کارگردان سریال «مثل یک کابوس» در گفت و گو با «هفت صبح» از دومین تجربه سریال سازی اش در تلویزیون میگوید.
با پایان سریال «مثل شیشه»، شبکه یک از امشب پخش سریال جدیدی به نام «مثل یک کابوس» را به کارگردانی "شهرام شاه حسینی" شروع میکند. این سریال، دومین تجربه شاه حسینی پس از «تاوان» است. شاه حسینی که با دستیار کارگردانی «زیر آسمان شهر»، «بدون شرح» و «باغچه مینو» کارش را در تلویزیون آغاز کرد، در دومین سریالش به سراغ داستانی رفته که به گفته خودش پر از تعلیق و معما برای مخاطبانش خواهد بود.
به بهانه آغاز پخش این سریال، سراغ شاه حسینی میرویم تا ابعاد مختلف این کار را به همراه او مرور کنیم؛ سریالی که با وجود آغاز پخش اش همچنان در پروسه تصویربرداری به سر میبرد.
مثل یک کابوس؛ داستانی پرتعلیق
انگیزه اصلی انتخاب فیلمنامه «مثل یک کابوس» برای یک سریال، به تعبیر کارگردان، نوع خاص ارتباط آدم های این داستان با یکدیگر است. او در این باره میگوید: «نکته جذاب این داستان بیرون افتادن آدم ها از دایره زندگی یکدیگر در یک مقطع خاص و بعد بازگشت آنها به همان دایره قبلی روابط است با این تفاوت که این بازگشت، به شدت زندگی افراد دیگر را تحت تاثیر قرار میدهد.
در این سریال آدمی پس از سال ها و در حالی که تقریبا به دست فراموشی سپرده شده، بازمیگردد و با بازگشت او زخم های قدیمی بسیاری دوباره سر باز میکنند.» البته نکته جذاب دیگر این است که به قول شاه حسینی پس از قسمت های سوم و چهارم که مخاطب تصور میکند احتمالا با یک ملودرام خانوادگی رو به رو است بستر جدید و متفاوتی در داستان باز میشود اما با این توضیحات شاه حسینی به نظر میرسد که اتفاقاتی اساسی در زمان گذشته آدم های این داستان رخ داده است و در این مواقع معمولا برای روشن شدن ذهن مخاطب از فلاش بک در سریال استفاده میشود، اما شاه حسینی از این مساله در سریالش استفاده نکرده است: «واقعیت این است که در قصه اصلی یک سری فلاش بک ها برای روشن شدن ذهن مخاطب در خصوص اتفاقاتی که در سریال میافتد وجود داشت اما من به دلایلی فلاش بک ها را حذف کردم. نبود امکانات کافی برای به تصویرکشیدن دوران قبل از انقلاب یکی از این دلایل بود. من قبلا تجربه های شکست خورده در سریال های دیگر را برای به تصویرکشیدن فضای دوران قبل از انقلاب دیده بودم. نمیخواستم با چهار تا پیکان ودو تا لندکروز، مخاطب را گول بزنم، باید قبول کنیم ما امکانات خوبی برای به تصویرکشیدن آن دوران نداریم. به همین دلیل ترجیح دادم بی جهت با این کار برای خودم محدودیت ایجاد نکنم.»
البته شاه حسینی راه حلی هم برای این مسئله درنظر گرفته و آن هم قراردادن یک سری نریشن روی تصاویر است تا از این طریق مخاطبان را از اتفاقاتی که افتاده مطلع کند و به این ترتیب کل داستانش را در همین فضای حال نگه میدارد. البته از نظر کارگردان این اتفاق در نهایت به نفع سریال شده است: «آدم های این قصه آنقدر ماجرا دارند که حذف زمان گذشته به اصل داستان ضربه ای نمیزند و در عین حال این کار باعث میشود ما بتوانیم گره های بسیاری را به داستان اضافه کنیم که در نهایت به نفع داستان تمام شده است.»
داستان ما تلخ نیست
اما اتفاقی که در چند هفته اخیر چند سریال تلویزیون را قربانی کرده است بحث ممنوعیت پخش سریال هایی با محتوای تلخ در تلویزیون است و آنچه از خلاصه داستان این سریال برمیاید ما با داستان شاد و خوشحالی مواجه نخواهیم بود و این احتملا وجود دارد که این سریال هم دچار تیغ تیز این بخش نامه تاریخی صدا و سیما شود، ولی شاه حسینی فضای داستانش را تلخ نمیداند: «به نظرم «مثل یک کابوس» فضای تلخی ندارد. منظورم از تلخی فضایی است که مخاطب را دچار گریه زاری های فراوان کند. داستان ما بیشتر تعلیقی است و به معماهای گوناگونی که پیرامون آدم های مختلف قصه وجود دارد میپردازد و به همین دلیل فکر نمیکنم در این زمینه ما دچار مشکل خاصی باشیم.» به گفته شاه حسینی با اینکه فضای داستان کمیهم حال و هوای جنایی دارد ولی جنایت اصلی مربوط به همان اتفاقات گذشته آدم های داستان است و بحث جنایتی جدید در زمان حال آن آدم ها بسیار محدود و با پیرنگی بسیار کم رنگ است.
بازیگران؛ خوب، دقیق، حرفه ای
داریوش فرهنگ، محمد صادقی، بهرام ابراهیمی، ناصر طهماسب، احمد ساعتچیان، زهره حمیدی، شراره دولت آبادی و پریناز ایزدیار، ترکیب جالبی از بازیگران است که در این سریال حضور دارند. اصولا حضور داریوش فرهنگ به عنوان بازیگر در هر کاری باتوجه به سابقه بالای او در کارگردانی جالب توجه است. شاه حسینی هم این اتفاق را بسیار خوشایند و خوب میداند: «من قبلا با آقای فرهنگ در یک تله فیلم به نام «پلاک 7 کوچه پاییز» همکاری کرده بودم که اتفاقا بسیار کار خوبی هم از آب درآمد. داریوش فرهنگ یک کاربلد به تمام معنا است و زمانی که در چارچوب بازیگری قرار میگیرد به بهترین نحو کار خود را انجام میدهد و حتی با اینکه خودش یکی از بهترین کارگردان های سینما و تلویزیون است اما در زمان تصویربرداری به هیچ عنوان کاری نمیکند که ذهن کارگردان مغشوش شود. این در حالی است که خودم شخصا از هرگونه نظر و پیشنهادی که در طول کار شود به شدت استقبال میکنم. باقی بازیگران از جمله محمد صادقی هم بسیار خوب و دقیق کار خود را انجام میدادند و در این بین تعامل خوبی هم با هم داشتیم و نظرات زیادی را رد و بدل میکردیم که این مساله باعث شد در کل یک فضای بسیار خوب با عوامل را سپری کنیم.»
ضعف آثار هفتگی تلویزیون!
چند سالی است که تلویزیون جز در موارد معدودی دیگر اقدام به پخش سریال هایش به صورت هفتگی نمیکند و مثلا همین سریال «مثل یک کابوس» که حاصل نزدیک به شش ماه تلاش مداوم است در 20 روز متوالی روی آنتن میرود. خیلی از کارگردانان این روش تلویزیون در پخش سریال ها را نمیپسندند، ولی شاه حسینی از آن دست کارگردانانی است که این روش تلویزیون را کاملا قبول دارد: «شخصا فکر میکنم این روش بیشتر جواب میدهد. همه ما آنقدر مشغله داریم که بعید میدانم حصوله داشته باشیم برای دیدن یک قسمت از یک سریال یک هفته صبر کنیم. به نظرم اگر سریالی کمیبار درامتیک داشته و بتواند در دو، سه قسمت مخاطب خود را به دست آورد، پخش هر شبی برای خیلی ها بهتر است و مخاطب هم با چنین پخشی بیشتر ارتباط برقرار میکند. ضمن اینکه واقعا میبینید که سریال های هفتگی تلویزیون که اتفاقا با کلی هزینه های سرسام آور هم تولید میشوند به جز یکی، دو استثنا آثاری کاملا ضعیف هستند که نمیتوانند مخاطب را هر هفته به دنبال خود بکشانند، در حالی که سریال های شبانه با اینکه با هزینه های بسیار کمتری تولید میشوند ولی حداقل در زمان پخش خود میتوانند مخاطب را با خود همراه کنند.»
شعور مخاطب لطمه نمیبیند
اما این سریال در حالی آخرین ماه سال 90 روز آنتن میرود که به گفته شاه حسینی از ابتدا هم با شرکت ملی گاز ایران به عنوان اسپانسر کار، توافق شده بوده که پخش این سریال در زمستان امسال باشد: «ما تقریبا پنج ماه پیش، پیش تولید کار را آغاز کردیم و در یک ماه و نیم به صورت بسیار فشرده ای عملیات پیش تولید به سرانجام رسید و کار وارد مرحله تصویربرداری شد. الان هم همچنان در حال تصویربرداری هستیم»
البته باتوجه به اینکه سریال 20 قسمتی است و پخش آن در اوضاعی که تصویربرداری اش هنوز به پایان نرسیده ممکن است مشکلاتی را برای رساندن سریال به آنتن به وجود آورد ولی شاه حسینی معتقد است مشکلی به وجود نخواهد آمد: «به هر حال ما مجبوریم که کار را به آنتن برسانیم و تلاش مان این است که این کار با کمترین نقص یا اشکال احتمالی انجام شود.» این در شرایطی است که تاوان، سریال قبلی شاه حسینی با آرامش خاطر ساخته شده بود و این به نوعی اولین آزمون شاه حسینی در ماراتن سریال سازهای تلویزیون برای رساندن سریال هایشان به آنتن است. با این حال او معتقد است که از این ماراتن سربلند بیرون میآید: «به هر حال در این مواقع فشار زیادی روی گروه وجود دارد و عوامل دچار استرس های زیادی میشوند و قطعا این فشار تاثیر خود را روی کار خواهد گذاشت ولی فکر میکنم در نهایت مخاطب با اثری مواجه خواهد شد که به شعورش لطمه نخواهد زد.»
با پایان سریال «مثل شیشه»، شبکه یک از امشب پخش سریال جدیدی به نام «مثل یک کابوس» را به کارگردانی "شهرام شاه حسینی" شروع میکند. این سریال، دومین تجربه شاه حسینی پس از «تاوان» است. شاه حسینی که با دستیار کارگردانی «زیر آسمان شهر»، «بدون شرح» و «باغچه مینو» کارش را در تلویزیون آغاز کرد، در دومین سریالش به سراغ داستانی رفته که به گفته خودش پر از تعلیق و معما برای مخاطبانش خواهد بود.
به بهانه آغاز پخش این سریال، سراغ شاه حسینی میرویم تا ابعاد مختلف این کار را به همراه او مرور کنیم؛ سریالی که با وجود آغاز پخش اش همچنان در پروسه تصویربرداری به سر میبرد.
مثل یک کابوس؛ داستانی پرتعلیق
انگیزه اصلی انتخاب فیلمنامه «مثل یک کابوس» برای یک سریال، به تعبیر کارگردان، نوع خاص ارتباط آدم های این داستان با یکدیگر است. او در این باره میگوید: «نکته جذاب این داستان بیرون افتادن آدم ها از دایره زندگی یکدیگر در یک مقطع خاص و بعد بازگشت آنها به همان دایره قبلی روابط است با این تفاوت که این بازگشت، به شدت زندگی افراد دیگر را تحت تاثیر قرار میدهد.
در این سریال آدمی پس از سال ها و در حالی که تقریبا به دست فراموشی سپرده شده، بازمیگردد و با بازگشت او زخم های قدیمی بسیاری دوباره سر باز میکنند.» البته نکته جذاب دیگر این است که به قول شاه حسینی پس از قسمت های سوم و چهارم که مخاطب تصور میکند احتمالا با یک ملودرام خانوادگی رو به رو است بستر جدید و متفاوتی در داستان باز میشود اما با این توضیحات شاه حسینی به نظر میرسد که اتفاقاتی اساسی در زمان گذشته آدم های این داستان رخ داده است و در این مواقع معمولا برای روشن شدن ذهن مخاطب از فلاش بک در سریال استفاده میشود، اما شاه حسینی از این مساله در سریالش استفاده نکرده است: «واقعیت این است که در قصه اصلی یک سری فلاش بک ها برای روشن شدن ذهن مخاطب در خصوص اتفاقاتی که در سریال میافتد وجود داشت اما من به دلایلی فلاش بک ها را حذف کردم. نبود امکانات کافی برای به تصویرکشیدن دوران قبل از انقلاب یکی از این دلایل بود. من قبلا تجربه های شکست خورده در سریال های دیگر را برای به تصویرکشیدن فضای دوران قبل از انقلاب دیده بودم. نمیخواستم با چهار تا پیکان ودو تا لندکروز، مخاطب را گول بزنم، باید قبول کنیم ما امکانات خوبی برای به تصویرکشیدن آن دوران نداریم. به همین دلیل ترجیح دادم بی جهت با این کار برای خودم محدودیت ایجاد نکنم.»
البته شاه حسینی راه حلی هم برای این مسئله درنظر گرفته و آن هم قراردادن یک سری نریشن روی تصاویر است تا از این طریق مخاطبان را از اتفاقاتی که افتاده مطلع کند و به این ترتیب کل داستانش را در همین فضای حال نگه میدارد. البته از نظر کارگردان این اتفاق در نهایت به نفع سریال شده است: «آدم های این قصه آنقدر ماجرا دارند که حذف زمان گذشته به اصل داستان ضربه ای نمیزند و در عین حال این کار باعث میشود ما بتوانیم گره های بسیاری را به داستان اضافه کنیم که در نهایت به نفع داستان تمام شده است.»
داستان ما تلخ نیست
اما اتفاقی که در چند هفته اخیر چند سریال تلویزیون را قربانی کرده است بحث ممنوعیت پخش سریال هایی با محتوای تلخ در تلویزیون است و آنچه از خلاصه داستان این سریال برمیاید ما با داستان شاد و خوشحالی مواجه نخواهیم بود و این احتملا وجود دارد که این سریال هم دچار تیغ تیز این بخش نامه تاریخی صدا و سیما شود، ولی شاه حسینی فضای داستانش را تلخ نمیداند: «به نظرم «مثل یک کابوس» فضای تلخی ندارد. منظورم از تلخی فضایی است که مخاطب را دچار گریه زاری های فراوان کند. داستان ما بیشتر تعلیقی است و به معماهای گوناگونی که پیرامون آدم های مختلف قصه وجود دارد میپردازد و به همین دلیل فکر نمیکنم در این زمینه ما دچار مشکل خاصی باشیم.» به گفته شاه حسینی با اینکه فضای داستان کمیهم حال و هوای جنایی دارد ولی جنایت اصلی مربوط به همان اتفاقات گذشته آدم های داستان است و بحث جنایتی جدید در زمان حال آن آدم ها بسیار محدود و با پیرنگی بسیار کم رنگ است.
بازیگران؛ خوب، دقیق، حرفه ای
داریوش فرهنگ، محمد صادقی، بهرام ابراهیمی، ناصر طهماسب، احمد ساعتچیان، زهره حمیدی، شراره دولت آبادی و پریناز ایزدیار، ترکیب جالبی از بازیگران است که در این سریال حضور دارند. اصولا حضور داریوش فرهنگ به عنوان بازیگر در هر کاری باتوجه به سابقه بالای او در کارگردانی جالب توجه است. شاه حسینی هم این اتفاق را بسیار خوشایند و خوب میداند: «من قبلا با آقای فرهنگ در یک تله فیلم به نام «پلاک 7 کوچه پاییز» همکاری کرده بودم که اتفاقا بسیار کار خوبی هم از آب درآمد. داریوش فرهنگ یک کاربلد به تمام معنا است و زمانی که در چارچوب بازیگری قرار میگیرد به بهترین نحو کار خود را انجام میدهد و حتی با اینکه خودش یکی از بهترین کارگردان های سینما و تلویزیون است اما در زمان تصویربرداری به هیچ عنوان کاری نمیکند که ذهن کارگردان مغشوش شود. این در حالی است که خودم شخصا از هرگونه نظر و پیشنهادی که در طول کار شود به شدت استقبال میکنم. باقی بازیگران از جمله محمد صادقی هم بسیار خوب و دقیق کار خود را انجام میدادند و در این بین تعامل خوبی هم با هم داشتیم و نظرات زیادی را رد و بدل میکردیم که این مساله باعث شد در کل یک فضای بسیار خوب با عوامل را سپری کنیم.»
ضعف آثار هفتگی تلویزیون!
چند سالی است که تلویزیون جز در موارد معدودی دیگر اقدام به پخش سریال هایش به صورت هفتگی نمیکند و مثلا همین سریال «مثل یک کابوس» که حاصل نزدیک به شش ماه تلاش مداوم است در 20 روز متوالی روی آنتن میرود. خیلی از کارگردانان این روش تلویزیون در پخش سریال ها را نمیپسندند، ولی شاه حسینی از آن دست کارگردانانی است که این روش تلویزیون را کاملا قبول دارد: «شخصا فکر میکنم این روش بیشتر جواب میدهد. همه ما آنقدر مشغله داریم که بعید میدانم حصوله داشته باشیم برای دیدن یک قسمت از یک سریال یک هفته صبر کنیم. به نظرم اگر سریالی کمیبار درامتیک داشته و بتواند در دو، سه قسمت مخاطب خود را به دست آورد، پخش هر شبی برای خیلی ها بهتر است و مخاطب هم با چنین پخشی بیشتر ارتباط برقرار میکند. ضمن اینکه واقعا میبینید که سریال های هفتگی تلویزیون که اتفاقا با کلی هزینه های سرسام آور هم تولید میشوند به جز یکی، دو استثنا آثاری کاملا ضعیف هستند که نمیتوانند مخاطب را هر هفته به دنبال خود بکشانند، در حالی که سریال های شبانه با اینکه با هزینه های بسیار کمتری تولید میشوند ولی حداقل در زمان پخش خود میتوانند مخاطب را با خود همراه کنند.»
شعور مخاطب لطمه نمیبیند
اما این سریال در حالی آخرین ماه سال 90 روز آنتن میرود که به گفته شاه حسینی از ابتدا هم با شرکت ملی گاز ایران به عنوان اسپانسر کار، توافق شده بوده که پخش این سریال در زمستان امسال باشد: «ما تقریبا پنج ماه پیش، پیش تولید کار را آغاز کردیم و در یک ماه و نیم به صورت بسیار فشرده ای عملیات پیش تولید به سرانجام رسید و کار وارد مرحله تصویربرداری شد. الان هم همچنان در حال تصویربرداری هستیم»
البته باتوجه به اینکه سریال 20 قسمتی است و پخش آن در اوضاعی که تصویربرداری اش هنوز به پایان نرسیده ممکن است مشکلاتی را برای رساندن سریال به آنتن به وجود آورد ولی شاه حسینی معتقد است مشکلی به وجود نخواهد آمد: «به هر حال ما مجبوریم که کار را به آنتن برسانیم و تلاش مان این است که این کار با کمترین نقص یا اشکال احتمالی انجام شود.» این در شرایطی است که تاوان، سریال قبلی شاه حسینی با آرامش خاطر ساخته شده بود و این به نوعی اولین آزمون شاه حسینی در ماراتن سریال سازهای تلویزیون برای رساندن سریال هایشان به آنتن است. با این حال او معتقد است که از این ماراتن سربلند بیرون میآید: «به هر حال در این مواقع فشار زیادی روی گروه وجود دارد و عوامل دچار استرس های زیادی میشوند و قطعا این فشار تاثیر خود را روی کار خواهد گذاشت ولی فکر میکنم در نهایت مخاطب با اثری مواجه خواهد شد که به شعورش لطمه نخواهد زد.»
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: هفت صبح
مطالب پیشنهادی:
مطالب پیشنهادی:
نگاهی به سریالهای در حال تولید/ رقابت برای آنتن نوروزی
حاشیههای خواندنی«شوق پرواز»
گزارش تصویری: سریال نقطه سر خط
درنگی بر 8 فیلم تلویزیونی در دست ساخت
«سهمی برای دوست»، ملودرامی اجتماعی
درنگی بر 8 فیلم تلویزیونی در دست ساخت
«سهمی برای دوست»، ملودرامی اجتماعی