آثار تاریخی ایران که جهانی شده‌اند
خیلی‌ها هستند كه می‌گویند: هر گوشه این سرزمین را كه بكنی، یك اثر تاریخی از آن بیرون می‌آید. لابد این جمله را خیلی‌ها‌یتان شنیده‌اید. خب طبیعی هم هست، با 2500 سال سابقه تاریخ مكتوب و 7000 سال تاریخ غیرمكتوب باید هم چنین باشد.
خیلی‌ها هستند كه می‌گویند به جای جهانگردی اگر تمام عمرت را برای دیدن گوشه و كنار ایران بگذاری، باز وقت كم می‌آوری. خیلی‌ها می‌گویند آثار باستانی و شهرهای تاریخی ایران آنقدر زیادند كه عمر آدم به دیدن همه آنها قد نمی‌دهد... خیلی‌ها می‌گویند در چنین شرایطی انتخاب این كه كجا را حتما ببینی و اولویت‌هایت را برای دیدن آثار مشخص كنی كار خیلی سختی است.
خب، ما خیال داریم كار شما را كمی آسان كنیم. چه جوری؟ لابد می‌دانید كه ایران تاكنون 9 اثر را در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسانده است. ثبت كردن اثر یا محوطه باستانی اصلا كار آسانی نیست. یعنی یك اثر باید شرایط و ویژگی‌های منحصر به فردی داشته باشد تا بتواند در این فهرست ثبت شود. این 9 اثر از جمله جاهایی هستند كه آدم تا قبل از مرگ حتما باید ببیند. پس اگر یك زمانی خیال سفر كردن به سرتان زد، دیدن این محوطه‌ها یا بناها را در اولویت قرار دهید: زیگورات چغازنبیل، تخت‌جمشید، میدان نقش جهان، تخت‌سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، بیستون و قره كلیسا.
یك زیگورات دوست داشتنی
45 كیلومتر كه از شهر شوش به سمت جنوب شرقی یعنی شهر اهواز حركت كنید با بنایی مواجه می‌شوید كه بیش از هر چیز شگفتی‌آفرین است. بنایی خشتی و كاهگلی كه به آن نیایشگاه چغازنبیل می‌گویند.
اگر سراغ از قدمتش بگیرید، مطمئن باشید كه سرتان گیج می‌رود چرا كه این اثر متعلق به 1250 سال قبل از میلاد مسیح است. یعنی شما باید این عدد را با 2010 جمع كنید تا حسابی سرتان گیج برود و بفهمید بیش از 3000 سال تاریخ یعنی چه. این معبد توسط اونتاش گال، پادشاه بزرگ عیلام باستان و برای ستایش ایزد اینشوشیناك، نگهبان شهر شوش، ساخته شده‌است. آشوربانی پال، پادشاه خونخوار بابل در حمله‌اش به عیلام ، تمدن عیلام را به همراه این معبد ویران كرد به‌خاطر همین چغازنبیل سال‌ها در زیر خاك به شكل یك زنبیل واژگون مدفون شده بود تا این كه رومن گیرشمن فرانسوی آن را از زیر خاك‌ها بیرون آورد. یكی از ویژگی‌های به یاد ماندنی چغازنبیل ردپای به جا مانده از پسركی است كه در زمان ساخت این معبد روی خشت‌های خیس راه می‌رفته است.
شكوه تخته سنگ های تراشیده
خب تخت‌جمشید كه نیاز به معرفی ندارد. خیلی‌ها تخت‌جمشید را دیده‌اند، اما هزار بار هم كه ببینی باز كافی نیست. می‌گویند اگر قرار باشد همه هنرمندان و صنعتگران جهان دور هم جمع شوند و نمایشگاهی از آثارشان ترتیب دهند، با دیدن تخت‌جمشید از فكر برپایی این نمایشگاه بیرون می‌آیند، چرا؟ چون 2500 سال پیش پادشاهان هخامنشی ترتیب چنین نمایشگاهی را با ساخت تخت‌جمشید داده‌اند. قدیمی‌ترین بخش تخت جمشید بر پایه یافته‌های باستان‌شناسی مربوط به سال 515 پیش از میلاد است و آن جوری كه در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده ساخت تخت‌جمشید در حدود 25 قرن پیش در دامنه غربی كوه رحمت، به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش بزرگ آغاز شده و بعدها پسران داریوش و جانشینان او كار ساخت آن را ادامه داده‌اند. در تخت جمشید كلی خشت نوشته و لوح‌های گلی پیدا شده كه نشان می‌دهد هزاران صنعتگر و هنرمند از كشورهای مختلف برای ساخت تخت‌جمشید به شهر پارسه آمده‌اند. در این الواح گلی میزان حقوق آنها، مزایای بیمه كارگری، حتی حقوق زنان شاغل در تخت‌جمشید كه به خاطر بارداری به مرخصی رفته‌اند ثبت شده است. می‌گویند ساخت تخت‌جمشید 120 سال طول كشیده است و درست مثل چغازنبیل یك خونخوار دیوانه دیگر به نام اسكندر مقدونی پیدا شده كه كل این تمدن و شكوه را به آتش بكشد.
اوج هنر اسلامی
میدان نقش جهان كه البته نیاز به معرفی ندارد. هر كسی كه گذرش به اصفهان افتاده باشد حتما سری به این میدان زده است. میدانی محاصره‌شده بین بناهایی با شكوه همچون مسجد شیخ لطف‌الله و عالی‌قاپو كه همگی یادگار دوره صفویه است. میدان نقش جهان، میدانی مستطیل شكل و بسیار وسیع در قلب شهر اصفهان است كه طول آن از شمال به جنوب كشیده شده‌است. طول این میدان 507 متر و عرض آن 158 متر است و در اطراف میدان 200 حجره 2 طبقه قرار دارد. علاوه بر آن 4 بنای عالی‌قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه نیز در 4 ضلع این مستطیل ساخته شده‌اند. شاردن فرانسوی، جهانگرد معروف این میدان را زیباترین میدان جهان توصیف كرده است.
لذت قدم زدن در تاریخ
این یكی را شاید افراد كمتری دیده باشند ولی باور كنید یكی از منحصربه‌فردترین محوطه‌های تاریخی است كه می‌توانید ببینید. این محوطه تاریخی در نزدیكی شهر تكاب است و برای دیدنش به كمی كوهنوردی احتیاج دارید ولی وقتی به تخت سلیمان رسیدید با دریاچه‌ای مواجه می‌شوید به رنگ فیروزه‌ای آسمان. داستان افسانه‌ای بسیار قشنگی درباره تخت سلیمان وجود دارد. این آتشكده یكی از سه آتشكده مهم دوران ساسانیان بوده است و می‌گویند كیخسرو وقتی می‌خواسته بهمن دژ را بگشاید، در این محل در وسط روز با تاریكی نابهنگامی روبه‌رو می‌شود كه دیوان با جادوی خود آن‌را به وجود آورده بودند. اما ناگهان آتشی از آسمان بر یال اسب او فرود می‌آید و همه جهان را روشن می‌كند، به خاطر همین اسم این محل را آذر گشسب یعنی آتش اسب نر می‌گذارد.
خشت خشت خاطره
نمی‌دانم چند نفر از شما ارگ بم را قبل از زلزله ویران‌كننده بم در سال 82 دیده‌اید. اما آنهایی كه دیده‌اند آنقدر محسورش شده‌اند كه حالا طاقت دیدن ویرانه‌هایش را ندارند. ارگ بم بزرگ‌ترین مجموعه خشتی جهان بود و تا 500 سال قبل از میلاد مسیح قدمت داشت.
این بنا یكی از بناهای منحصربه‌فرد خشتی جهان بود كه وسعت و زیبایی آن خیلی‌ها را شیفته‌اش كرده بود.
از سوی دیگر نام این بنا به نام آخرین حاكم سلسله زندیه یعنی لطفعلی‌خان زند گره خورده است.
او در جنگ با آغامحمدخان قاجار به این ارگ پناه برد و سرانجام در همین ارگ بر اثر خیانت نزدیكانش تسلیم شد.
ارگ بم تاریخ و رویدادهای بسیاری را در دل خود جای داده است كه قدم زدن در محوطه آنها را لذت‌بخش‌تر می‌كند.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: jamejamonline.ir
