مقابر زیرزمینی یا دخمه های مسیحیان که تا پیش از رسمی شدن این دین، مکانی برای عبادت و دفن مردگان که در ردیف شهدای اولیه به شمار می رفتند، در صدر مسیحیت بوده است. کاتاکومب ها شبکه ای از دالان هایی بودند که ابتدا در شهر رم ساخته شدند. در سطح دیوارهای جانبی، تورفتگی هایی با نام لوکولوس برای نگهداری اجساد مردگان حفر می کردند.
مسیحیت همانند بسیاری از کیش های مشرق زمین، دینی بود که مخصوصا ادعای نجات بشریت را داشت. توفیق بی مانند این دین در کرواندن جمعیت های انبوه شهرهای بزرگ روم در عصر امپراتوران به خود توجه مقامات رومی را به خود جلب کرد.مسیحیان چون از به رسمیت شناختن دین دولتی یا کیش پرستش امپراتور سر باززدند خرابکار سیاسی به شمار می رفتند و شدیدا تحت پیگرد قرار می گرفتند.رومیان اعتقادات آنان را یک آیین فاسد، گمراه، زشت و ننگین می دانستند.
مسیحیان در نظر رومیان فرقه ای مزاحم و حتی خطرناک به شمار می رفتند که می بایست مهار می شدند و در این میان یکی از شگرد های رومیان برای مهار مسیحیان ممانعت از دفن مردگان مسیحی در زمین بود.این قانون که بسیار ظالمانه به نظر می رسید سبب شد تا مسیحیان دست به اقدامی بزنند که امروزه یکی از ارزشمندترین یادمان های دوره ی صدر مسیحیت ومقاومت و پایمردی در مقابل جهالت و ظلم به شمار می رود. این یادمان ها تماما در زیر زمین قرار گرفته اند و به همین علت، مقابر زیرزمینی،دخمه ای یا در اصطلاح تاریخ هنری آن کاتاکومب نامیده می شوند.
کاتاکومب ها مقابری با شبکه هایی گسترده از دالان ها و اتاقک های زیرزمینی در زیر شهر رم و شهرهایی هستند که به عنوان گورستان هایی پنهانی برای دفن مردگان مسیحی –که بیشترشان در ردیف شهدای صدر مسیحیت به شمار می روند-طراحی شده اند.این مقابر از سده دوم تا چهارم میلادی به صورت مستمر مورد استفاده بوده اندو تخمین زده میشود که حدود 4 میلیون جسد تنها در کاتاکومب های رم دفن شده اند. این مقابر همچنین روزگاری پناهگاهی برای پناهندگان و افراد تحت تعقیب و فعالان سیاسی و مذهبی نیز بوده است، مدرک اثبات این سخن ، پلکان ها ی مسدود و مجزا ،تورفتگی ها و گذرگاه های مخفی و درهای مخفی نگه داشته ورودی و خروجی است.
در کاتاکومب ها دالانی به پهنای 90 تا 120 سانتیمتر و فاصله ی مناسبی از سطح زمین دور تا دور حفر می کردند.در سطح دیوار های جانبی این دالان ها تورفتگی هایی به موازات محور دالان برای نگه داری از اجساد مردگان گشوده می شده است تورفتگی ها لوکولوس نامیده می شدند و غالبا اتاقک های کوچکی به نام کوبیکولوم به عنوان نمازخانه تدفینی به اندازه تنها عرض بدن یک انسان در دیوارها ساخته می شدند.
بر دیواره اتاقک های این مقابر زیرزمینی با نام کوبیکولوم که نمازخانه های تدفینی بوده نقاشی هایی به سبک رومی پسین نقش می شده که تنها از روی موضوعات آنها قابل تشخیص با هنر غیرمذهبی است. البته به دلیل اینکه این مکان دارای بوی بد مردگان بوده و تنفس را مشکل می کرده و همچنین بیشتر هنرمندان باید بر سقف های کوتاه نقاشی می کردند، نقاشی ها خیلی سریع خلق شده اند، که به نوعی یادآور نگاه امپرسیونیستی در خود هستند.این طرح ها هندسی هستند و نقش صلیبی دارند، صحنه ها برگرفته از کتاب عهد عتیق و داستان حضرت یونس است، مسیح در قالب یک چوپان نیکوکار با آموزگار تصور می شده اما بعدها عیسی در تصاویر خاصیت امپراتورانه به خود گرفت.
اما علاوه بر ساختار عجیب این مقابر نکته مهم و درخور تعمق آن در نقاشی هایی است که بر دیوارهای این مقابر کشیده شده اند زیرا نقاشی در هوای متعفن از فساد اجساد مردگان که بسیار سنگین و مرطوب نیز بوده است کاری بسیار طاقت فرساست به ویژه نقاشی های روی سقف ها که نقاش میبایست به حالت های دشوار و خسته کننده ای در می آمده است و این تنها یکی از صدها نشانه ایست از احترام،عشق و ارادتی که هنرمندان حتی برای اجساد قربانیان و جان باختگان یک هدف مقدس و والا که با تمام وجود بدان اعتقاد داشته اند انجام می داده اند.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ
مطالب پیشنهادی:
«تیلور سوییفت» محبوب‌ترین خواننده زن 2013 آمریکا
عکسهای جدید جنیفر لوپز در فیلم «پسر همسایه»عکس‌هایی دیده نشده از فیلم محمد (ص) مجید مجیدی
شقایق فراهانی: بازیگران جدید جشنواره فجر امسال را متفاوت می‌کنند
آنچه درباره فیلم محمد (ص) مجید مجیدی ندیده و نشنیده‌اید + تصاویر
آنچه درباره فیلم محمد (ص) مجید مجیدی ندیده و نشنیده‌اید + تصاویر