موزه ی هنرهای معاصر تهران در گذر زمان
در این مقاله مروری بر تاریخچه و فراز و فرودهای موزه هنرهای معاصر تهران خواهیم داشت

چرا پرتره فرح و شاه را در موزه هنرهای معاصر به آتش کشیدند!

این مرکز در مهر ماه سال ۱۳۵۶ در مساحتی حدود ۸۵۰۰ متر مربع گشایش یافت. معماری زیبای بنای آن از معماری سنتی ایران الهام گرفته و با استفاده از طاق هایی موسوم به روستایی و نورگیر هایی برگرفته از بادگیر های کویری طراحی شده است. سطح کلی دیواره های موزه جهت نمایش آثار مساحتی حدود ۲۵۰۰ متر مربع را در بر می گیرد که شامل ۹ گالری کوچک و بزرگ و همچنین تجهیزات کامل جهت نمایش آثار هنری می باشد.

بیشتر بدانید : چرا لوگوی موزه هنرهای معاصر حاشیه ساز شد؟! + عکس

موزه علاوه بر گالری های فوق دارای یک واحد کتابخانه و آمفی تئاتر می باشد، کتابخانه موزه با بیش از ۵ هزار عنوان کتاب در زمینه های معماری، نقاشی، طراحی، گرافیک، عکاسی، سینما و سایر زمینه های هنری پذیرای هنرمندان و هنر جویان است. آمفی تئاتر موزه با ظرفیت ۲۵۷ نفر بخش واحد سینمایی موزه را فعال نگه می دارد. مهمترین اهداف این بخش نگاهی به سینمای موضوعی جهان و ایران، تاریخ سینما، نمایش فیلم ها و مستند های هنری درباره حوزه هنرهای تجسمی می باشد. بخش عکاسی هم یکی دیگر از واحد های موزه است که با تهیه عکس آثار هنری عرضه شده در نمایشگاه ها با آرشیو غنی خود همگان را به سوی خود جلب می کند. علاوه بر مطالب ذکر شده موزه شامل بخش های مختلف سازمانی و اداری شامل: امور اداری، امور هنری، دبیرخانه، روابط عمومی، روابط بین المللی، راهنمایان امور هنری، خدمات نمایشگاهی، کافی شاپ و کتابفروشی می باشد.

در گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران آثار نفیسی از هنرمندان مشهور ایران و جهان قرار دارد که این موزه را از لحاظ آرشیوی جزو ۴ موزه برتر جهان قرار می دهد. گنجینه موزه همچنین بزرگترین آرشیو دوران هنر مدرن را خارج از اروپا و آمریکای شمالی دربر دارد. آثار یاد شده از هنرمندانی همچون: تولوز لوترک، پیر آگوست رنوار ، پل گوگن ، مونه ، ژرژ روئو، ونسان ونگوگ، پابلو پیکاسو، ژرژ براک، ماکس ارنست، رنه ماگریت، اندی وارهول، جکسون پولاک، سولاژ ، فرانسیس بیکن، دیوید هانی، کیتاج، ژان دوبوفه، جاسپر جونز و دیگر هنرمندان وجود دارد که همزمان با برپایی نمایشگاه های مختلف به نمایش گذاشته می شود. باغ مجسمه موزه نیز با آثار فاخری از هنری مور، جاکومتی، مارینو مارینی، الکساندر کالدر، ماکس ارنست، رنه ماگریت و مجسمه ساز شهیر ایرانی پرویز تناولی به صورت یک مجموعه دائمی مورد بازدید قرار می گیرد.

در بخش گنجینه ایران مجموعه بسیار غنی از نقاشان سده معاصر ایران در اختیار موزه قرار دارد نقاشانی از مکتب سقاخانه و نیز قهوه خانه است از هنرمندان ایرانی می توان به سهراب سپهری، بهمن محصص ، اردشیر محصص ، پرویز تناولی، پرویز کلانتری، آیدین آغداشلو، کاظم چلیپا ، هانیبال الخاص ، مسعود عربشاهی، صادق تبریزی، فرامرز پیلارام، منصور قندریز و … نام برد.

تاریخچه موزه

طرح اولیه ایجاد یک مرکز فرهنگی غنی در ایران توسط دفتر فرح پهلوی به حدود ۱۲ سال پیش از احداث موزه بر می گردد اما در نهایت تا سال ۵۲ خورشیدی این طرح بخاطر مشکلات مدید و گوناگون اجرا نشد تا سرانجام در زمانی که ایران رونق اقتصادی لازم و بودجه کافی را داشت به دستور فرح تمامی امکان دولتی بخشی از درآمد سالیانه خود را صرف امور فرهنگی کرده و در نهایت موزه هنرهای معاصر تهران در همان سال شروع به ساخت کرد.

کامران دیبا معمار و طراح این مجموعه بی نظیر است. ساختمان موزه در حاشیه غربی پارک لاله واقع در خیابان امیرآباد قرار دارد که از آغاز بنیادش کنجکاوی رهگذران را بر می انگیخت، در اندک زمانی پس از تکمیل و گشایش موزه به یک ساختمان شگفت انگیز و فرهنگی پر بار مبدل شد. از سوی دیگر این نکته ظریف که موزه هنرهای معاصر تهران در کنار موزه فرش قرار گرفته است که نشان دهنده این حقیقت آشکار است که اگر امروزه در ایران امروز به نمود ها و جلوه های هنر و فرهنگ معاصر توجه می شود، همواره به بهره وری از میراث های ارزشمند و کهن این سرزمین نیز نظر داشته و برای آن ارزش و احترامی در خور قایل شده است.
بنای موزه از سنگ و بتن ساخته شده است و مبلغ دو میلیون دلار در اختیار کامران دیبا قرار گرفت تا گنجینه موزه را خریداری کند و در طی یک زمان حدودا شش ماه تا یکساله این گنجینه نفیس و هنری با درایت بسیار خریداری شد و سرانجام موزه هنرهای معاصر تهران در بیست و یکم مهر ماه ۲۵۳۶ با حضور محمدرضا شاه پهلوی و فرح دیبا و جمعی کثیر از میهمانان خارجی و داخلی رسما گشایش یافت.

اولین نمایشگاه موزه ( مدل های دنیس اوپن هایم) بود که همزمان با گشایش موزه برپا شد و مدل هایی از چند پروژه عظیم برای مجسمه زمینی توسط دنیس اوپنهایم عرضه شد همچنین نمایشگاه آثار هارا گوچی مجسمه ساز مشهور ژاپنی همزمان با افتتاح موزه بود.

در این باره خاطراتی جالب از همراهان پادشاه در آن مراسم گفته شده که وقتی محمدرضا پهلوی اثر حوضچه روغن هارا گوچی را می بیند باور نمی کند که روغن ریخته شده در حوضچه واقعی است و دست خود را در آن می کند و برای پاک کردن آن به مشکل بر می خورد!

سرانجام پس از انقلاب اسلامی ایران موزه هنرهای معاصر تهران برای مدت کوتاهی تعطیل گشت و چند اثر از هنرمند مشهور آمریکایی اندی وارهول که پرتره شاه و فرح بود به آتش کشیده شد، اما سایر آثار سالم باقی ماندند و موزه هم از همان سال های آغازین انقلاب فعالیت خود را ادامه داد.

پس از انقلاب مدیریت موزه از جلسه شورایی به مدیریت یکنفره تغییر پیدا کرد و از ابتدای فعالیت خود در انقلاب و تاکنون بیش از ۳۵ مدیر عوض کرده است. نمایشگاه های گذاشته شده در موزه پس از انقلاب ارزش و طرفدار چندانی را تا دوران ریاست علی رضا سمیع آذر نداشته مدیریت ایشان جانی تازه به موزه بخشید و دوباره آن را بر سر زبان ها انداخت پس از ایشان و در دوران ریاست دولت عدالت و به خصوص در دوران محمود شالویی موزه خط نزول را به تندی پیش گرفت اما پایان دولت و روی کار آمدن مجید ملانوروزی خوشبختانه شاهد این هستیم که موزه هنرهای معاصر تهران همچون نگینی ارزشمند در جهان می درخشد، در سال های اخیر و به خصوص در ریاست مجید ملانوروزی موزه با مشکلات و اتفاقات متعددی بر سر زبان ها افتاده، از جمله مشکلات واگذاری این مکان مهم و این گنجینه ارزشمند ملی به بخش خصوصی بود که سابقه درخشانی در عهده داری مراکز فرهنگی نداشته همانطور که بنیاد رودکی و ارکستر ملی ایران واگذار به این بخش شد. این اتفاق با واکنش شدید و گسترده هنرمندان و هنر دوستان و انجمن های هنری روبرو شد و موزه را از خطری که در آن گرفتار افتاده بود رهانید.


بیشتر بدانید : دوربین‌های قدیمی عکاسی در موزه هنرهای معاصر تهران + عکس

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: honargardi.com