نمایش جدید علی رفیعی
علی رفیعی همزمان با تمرین نمایش جدیدش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار از قتل میرزا تقی خان» میزبان دانشجویان علاقه‌مندی بود که برای تماشای تمرینات این کارگردان باسابقه‌ی تئاتر و شنیدن حرف‌های او در تالار وحدت جمع شده بودند.
این کارگردان که در وقفه‌ی بین تمرین‌ها دقایقی درباره‌ی نمایش جدیدش صحبت می‌کرد، خبر داد: 14 آبان این نمایش روی صحنه خواهد رفت و ما در حال حاضر مراحل پایانی تمرینات را پشت سر می‌گذاریم و در واقع در مراحل تنظیمات اجرا هستیم.
او درباره‌ی طراحی صحنه‌ی ویژه‌ی این نمایش نیز گفت: در این نمایش استفاده بهتر و بیشتری از فضای سن خواهیم کرد و صحنه به شدت کاربردی است و هر چه که در آن دیده می‌شود معنا، مفهوم و کاربرد خواهد داشت. در اجرای اول این نمایش که 38 سال پیش در تئاترشهر روی صحنه رفت، صحنه دو طبقه بود، به طوری که طبقه اول حمام و طبقه بالایی کاخ سلطنتی را نشان می‌داد. اما در این اجرا طبقه بالا حذف شده چون با درون کاخ کاری نداریم و تنها یک پلکان ما را به فضای بیرونی متصل می‌کند.
رفیعی یادآور شد: در اجرای سال 56 هم آب روی صحنه بود، البته در آن اجرا تا لب صحنه پر از آب بود و عمق آن هم بیشتر بود به طوری که بازیگر نقشه جامه‌دار، یعنی رضا ژیان تا کمر در آب فرو می‌رفت اما در این اجرا عمق آب چند سانتی متر است و در حال حاضر چهار تُن آب روی صحنه است که در اجرای اصلی به شش تُن افزایش پیدا خواهد کرد. برای آوردن آب در صحنه هم تحقیقات زیادی انجام دادیم که بتوانیم بطور کامل صحنه را عایق‌بندی کنیم تا قطره‌ای آب به بیرون نشت نکند.
او درباره‌ی روایت این نمایش نیز توضیح داد: تمام این نمایش از منظر جامه‌دار روایت می‌شود. وقتی که میرزا تقی‌خان را به قتل می‌رسانند تنها شاهد این ماجرا جامه‌دار است و امیرکبیر از او می‌خواهد که رگ‌هایش را ببرد که او این کار را می‌کند اما قاتلان تحمل صبرکردن برای خارج شدن خون از بدن او را ندارند و در نهایت با یک لُنگ خیس او را خفه می‌کنند.
این کارگردان و نمایشنامه نویس ادامه داد: 38 سال پیش که این نمایشنامه را نوشتم یک فرضیه را در آن قرار دادم به این ترتیب که در داستان نمایش 20 سال از مرگ امیرکبیر گذشته هیچ‌کس از واقعیت ماجرا خبر ندارد. جامه‌دار به عنوان تنها کسی که از واقعیت باخبر است با کابوس این اتفاق زندگی می‌کند و هر روز صبح با باز کردن درهای حمام به روی مشتریان و شنیدن صدای قطرات آب، صدای نزدیک‌شدن اسب‌هایی را می‌شنود و شروع می‌کند به حرف زدن با خودش و با تماشاگران. در این حین پنج نفر وارد می‌شوند و اصل ماجرا با یک فلاش‌بک بزرگ شروع می‌شود.
رفیعی درباره‌ی علت پرداختن به یک موضوع تاریخی توضیح داد: جرقه نوشتن این نمایشنامه، خواندن یک جمله از کتاب «امیرکبیر و ایران» نوشته‌ی فریدون آدمیت بود، با این مضمون که «از خاصه‌تراش خواست تا رگش را بزند». این عبارت مرا به فکر انداخت که نمایشنامه‌ای بنویسم برای روایت تراژدی تاریخ نه یک تراژدی تاریخی. متن آن را هم زمانی که در پاریس بودم، نوشتم چون می‌خواستم وقتی به ایران برمی‌گردم یک کار ایرانی روی صحنه ببرم.
به نقل از سیمرغ، علی رفیعی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به این سؤال که چرا بعد از گذشت حدود چهار دهه تصمیم به اجرای مجدد این نمایش گرفته است، گفت: تنها در ایران است که یک نمایش به صحنه می‌آید، بعد می‌میرد و دیگر خبری از آن نمی‌شود. در کشورهای اروپایی و حتی شرق آسیا، سیستمی وجود دارد به عنوان رپرتوار، به این معنا که کارگردانان وابسته به یک تئاتر بعد از اجرای یک نمایش آن را کنار نمی‌گذارند و کارگردانان یکی پس از دیگری آن نمایش را اجرا می‌کنند و آن کار سال‌ها روی صحنه می‌ماند. به علاوه اجرای این نمایش در سال 56 با ناکامی‌ها و مسائلی همراه بود که به دل من نچسبید و این تنها دو دلیل از مجموعه دلایلی است که خواستم مجدد آن را روی صحنه ببرم.
کارگردان نمایش «شکار روباه» در ادامه درباره اتفاقاتی که در نمایش جدیدش برای اولین بار رخ داده گفت: هیچ وقت سابقه نداشته که یک نمایش را پیش از اجرا دورخوانی کنم، اما به دلیل آماده نبودن سالن تمرین در 10 روز اول این نمایش در منزل من دورخوانی شد. از طرفی به دلیل طولانی بودن متن تصمیم گرفتیم آن را کمی کوتاه‌تر کنیم چرا که متأسفانه اجبارها و محدودیت‌هایی در کار داریم؛ از جمله اینکه باید ساعت 18 اجرا را آغاز کنیم چون بعد از ما برنامه موسیقی اجرا می‌شود و کوتاه کردن متن هم به دلیل همین محدودیت زمانی بود.
رفیعی ادامه داد: در این نمایش برای اولین بار بود که هر بازیگر را برای نقشی خاص دعوت کردم و به دلیل کمبود وقت نشد که همه بازیگران همه نقش‌ها را تمرین کنند و نظرات خود را درباره نقش‌ها اجرایی کنند.
او درباره تغییرات این اجرا نسبت به اجرای سال 56 توضیح داد: این نمایش در آن زمان خیلی تأثیرگذار بود و افرادی که سه نسل پیش این نمایش را دیدند، هنوز با دیدن من از آن یاد می‌کنند. آن نمایش خیلی مردانه بود و فقط دو سه نقش زن داشت و من خواستم که در اجرای جدید آن را زنانه‌تر کنم، همان‌طور که در همه کارهایم زن جایگاه بالایی دارد به همین خاطر چند شخصیت زن به کار اضافه شد و تعداد بازیگران افزایش پیدا کرد.
او در ادامه درباره امکان اجرای مجدد نمایش «شکار روباه» توضیح داد: در حال حاضر من فیلم آن نمایش را هم نمی‌توانم بدست بیاورم و با دشواری‌هایی مواجه هستم. آن نمایش در اجرای قبلی با وجود اینکه برای 60 اجرا قرارداد داشت اما در بیست و هفتمین اجرا متوقف شد و من هم نتوانستم کاری بکنم اما تا زمانی که سیامک صفری، قبراق است این نمایش می‌تواند اجرا شود. در حال حاضر متن نمایشنامه «شکار روباه» آماده چاپ است و علاقه‌مندان می‌توانند در آینده آن را تهیه کنند.
علی رفیعی در پایان درباره کارهای بعدی خود گفت: دو اجرای دیگر دارم که خیلی زود بعد از این نمایش آن‌ها را به صحنه می‌برم. یکی نمایش «آشپزخانه» است که با 40 بازیگر در تالار مولوی اجرا خواهد شد و نوشته آرنولد وسکر نمایشنامه‌نویس قرن 17 آلمان است که متن آن به طور کامل ترجمه و اقتباس و تبدیل به نمایشی ایرانی شده است و دیگری نمایش «سربازها» نوشته یک نمایشنامه‌نویس ناشناس قرن 17 آلمان است که احتمالا در تئاترشهر روی صحنه خواهد رفت.
گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع : isna.ir