نمی خواهم مخاطب «ماه عسل» را پیش بینی كند
احسان علیخانی، مجری جوان، مسلط، صمیمی و پرتحرك این سال‌های تلویزیون است كه توانسته اجراهایی به‌یاد‌ماندنی داشته باشد.
علیخانى را سالهاست در ایام ماه رمضان در شبكه 3 مىبینیم و دقایق پایانى روزههایمان را با او سپرى مىكنیم.
برنامه ماه عسل با اجرا و تهیه‌كنندگی احسان علیخانی با پرداختن به سوژه‌های خاص امسال از شبكه 3 روی آنتن می‌رود.
همان‌طور كه می‌دانید برنامهسازى براى این دقایق، به دلایل بسیار به ظرافت احتیاج دارد چرا كه مخاطب قرار است پس از ساعتها روزهدارى به تماشای برنامه‌ای بنشیند كه برایش جذاب و دیدنی باشد.
در هر قسمت از برنامه 2 مهمان دعوت می‌شوند و داستان زندگی‌شان را بیان می‌كنند. علیخانی امسال با اجرای خوب و انتخاب مهمانان توانسته بخش زیادی از هموطنان را همراه برنامه ماه عسل كند.
برنامه‌هایی كه به صورت گفت‌وگو محور است، نیاز به پیش تولید دارد؟
حتما برنامه بدون پیش تولید هیچ وقت نمی‌تواند موفق باشد.
برنامه ماه عسل پیش تولید داشت؟
بله ما بعد از تعطیلات نوروز كارمان را شروع كردیم.
چه كاری؟
جمع آوری سوژه
چطور؟
از هر راهی كه فكرش را بكنید. با بسیاری از مستند سازان، خبرنگاران و... تماس گرفتیم تا سوژه‌های مناسبی را پیدا كنیم. حدود 500 مورد را شناسایی كردیم كه پس از آن یكی یكی هر كدام را مورد بررسی قرار دادیم.
پس تا پایان ماه مهمانان برنامه مشخص شده‌اند؟
نه، ما فقط مهمان داریم اما مشخص نكردیم كه باید كدام روز بیایند. همین الان كه داریم با هم صحبت می‌كنیم 50 مورد مناسب و خوب داریم اما همان طور كه می‌دانید، مردم هم سوژه‌های بسیار خوبی به ما پیشنهاد می‌كنند؛ به‌گونه‌ای كه حتی چند برنامه اول هم با انتخاب خود آنها بود. امسال مردم در كنار ما هستند و ما به این موضوع افتخار می‌كنیم.
تا چه اندازه پیش تولید برای انتخاب سوژه به برنامه‌تان كمك كرده و باعث شده است مهمانان برهمین اساس انتخاب شوند؟
ما با پیش تولیدی كه داشتیم، دستمان برای انتخاب بهتر باز است. در ماه مبارك رمضان اتفاقاتی می‌افتد كه همین اتفاق‌ها باعث انتخاب سوژه می‌شود. به همین جهت ما برنامه را دست مردم سپردیم تا آنها بتوانند سوژه به برنامه پیشنهاد بدهند. این برنامه برای مردم است و این موضوع برایمان خیلی اهمیت دارد.
یعنی چه برنامه برای مردم است؟
ببینید ما می‌توانستیم این برنامه را به 30 چهره سیاسی، هنرمند، ورزشكار و... اختصاص بدهیم؛ افرادی كه دعوت‌كردنشان بسیار ساده است اما ما دوست داریم افرادی از میان مردم انتخاب شوند كه زندگی‌شان برای ما جالب و جذاب است این كار بسیار سخت است چون پس از شناسایی سوژه‌های مورد نظر باید كلی با آنها صحبت كرد تا به برنامه بیایند.
كسانی بودند كه دعوت شما را نپذیرند؟
بله، افرادی بودند كه داستان زندگی‌شان بسیار شنیدنی بود اما آنها نپذیرفتند كه به تلویزیون بیایند. چون دوست نداشتند مردم آنها را بشناسند.
چه هدفی را از بازگو كردن قصه‌های مردم دارید؟
یكی از دلایلی كه ماه عسل را دوست دارم، به جهت تفاوت نگاه مخاطب در این ماه با ماه‌های دیگر سال است؛ انگار همه قرار است در این ماه بدون دلیل مهربان باشند. شاید شما هم برخورد كردید با افرادی كه به هر دلیلی نمی‌توانند روزه بگیرند اما ادب روزه‌داری را حفظ می‌كنند. انگار زودتر پیام‌ها و نكته‌ها به مخاطب می‌رسد. وقتی سراغ برشی از قصه‌های مردم كه از میان خودشان است، برویم ارتباط خوبی بین مخاطب و برنامه برقرار می‌شود. وقتی بیننده یك داستان زندگی را می‌بیند كه می‌تواند برای بسیاری آموزنده باشد، پای برنامه می‌نشیند تا صحبت‌های واقعی یكی از افراد جامعه را بشنود. مردم دوست دارند حرف‌هایی از جنس خودشان را بشنوند.
شما سال‌های گذشته هم ماه عسل را تقریبا با همین‌گونه مهمانان، روی آنتن بردید، فكر نمی‌كنید این شیوه برای مخاطب تكراری باشد؟
ببینید ما زمانی به تكرار می‌افتیم كه قصه‌ها و افرادی كه در برنامه می‌آیند، تكراری باشد. من از فروردین فرصت داشتم و می‌توانستم فرم برنامه را تغییر دهم، مردم اصلا تحمل دیدن فرم پیچیده در افطار را ندارند. قالب و ریتم برنامه در برنامه ماه عسل كاملا مشخص است. با دانشجویان حوزه‌های جامعه‌شناسی، ارتباطات، روانشناسی و... نشست‌های مختلفی برگزار كردیم تا بتوانیم برنامه جذاب و خوبی را برای مخاطبانمان تهیه و تولید كنیم.
با توجه به زمان افطار فكر می‌كنید مردم تحمل شنیدن و دیدن یك برنامه گفت‌وگو محور را دارند؟
در برنامه ماه عسل قصه‌هایی گفته می‌شود كه بسیار جذاب و شنیدنی است كه تنها این گونه قصه‌ها باید در زمان افطار و ماه مبارك رمضان گفته شود تا مخاطب را اندازه‌ای به تفكر و تامل سوق بدهد. قصه‌های ما تلخ و شیرین است. من معتقدم زمانی كه می‌خواهیم افطار كنیم و در این زمان اگر یك حرفی از هموطنی بشنویم كه باعث تلنگری در زندگی مان بشود، افطار برایمان شیرین خواهد بود، اگر ما توانستیم این تامل و تفكر را برای مخاطبانمان ایجاد كنیم، كار بسیار بزرگی كرده‌ایم.
یكی از انتقادهایی كه به برنامه ماه عسل شده، این است كه برنامه تلخ است.
برنامه تلخ از نظر من یعنی به تصویر كشیدن زندگی‌های تلخی كه هیچ تاثیری در زندگی مردم ندارد اما در برنامه سعی می‌كنیم زندگی‌هایی را مطرح كنیم كه برای ما سراسر آموزنده است. به طور مثال چند روز پیش مهمانی داشتیم كه از زرند كرمان آمده بود. این فرد در ابتدای زندگی بسیار سختی كشیده بود اما با تلاش و پشتكاری كه داشت، موفقیت‌های بسیار خوبی را به دست آورده بود. شاید اوایل روایت قصه زندگی این فرد تلخ بود اما شنیدن تلخی‌های زندگی این فرد پس از موفقیتش حلاوت و شیرینی خاصی داشت.
امسال در برنامه بسیار تاكید می‌كنید كه ما نمی‌خواهیم شعار بدهیم، دوست داریم خود شما با دیدن برنامه نتیجه‌گیری كنید، دلیل بیان این حرف چیست؟
من معتقدم برنامه تلویزیونی اگر از قبل بخواهد پیامی را برای مخاطبش آماده كند و در پایان، برنامه را به سمت پیامش سوق بدهد، موفق نخواهد بود. مخاطب شعور و درك دارد و ما باید به نظرش احترام بگذاریم تا بتواند برداشت آزادی نسبت به برنامه و موضوعش داشته باشد ما نباید برای مخاطبمان تصمیم بگیریم. در برنامه ماه عسل نمی‌خواهیم مهمان برنامه حرف‌هایی را بزند و آخرش ما بگوییم كه خوب یا بد بود؛ ما نتیجه‌گیری را به عهده مردم می‌گذاریم.
پیش آمده كه بخواهید برنامه را احساسی كنید و اشك مخاطبتان را دربیاورید؟
كور بشود كسی كه بخواهد غم مردم را ببیند. واقعا این گونه نیست كه من بخواهم برنامه را عمدا احساسی كنم بعضی اوقات قصه به سمتی می‌رود كه روزهای تلخ مهمان روایت می‌شود، هیچ‌وقت قبل از شروع برنامه برای خودم برنامه ریزی نكردم كه عمدا برنامه را احساسی كنم تا مردم اشك بریزند.
پرسش‌هایتان را قبل از شروع برنامه با مهمان هماهنگ می‌كنید؟
به هیچ عنوان این كار را نمی‌كنم. شاید این ریسك بزرگی باشد. من فقط با مهمان و داستان زندگی‌اش آشنا می‌شوم اما اصلا سوالی را با او هماهنگ نمی‌كنم و نمی‌گویم كه چه می‌خواهم بپرسم البته دوست ندارم این اتفاق هم بیفتد. اگر روزی این اتفاق بیفتد، بازی و نمایش است. مردم دوست دارند عین زندگی واقعی روایت شود و من هم همه تلاشم در برنامه همین است.
بعضی اوقات پیش می‌آید كه باید سوال‌های شخصی از مهمان بپرسید كه امكان دارد مخاطب نخواهد پاسختان را بدهد. شاید روبه‌روی شما نشسته و می‌داند كه برنامه پخش می‌شود پاسخ می‌دهد. این كار درستی است؟
من تنها جمله‌ای كه بارها تاكید كردم این است كه اصلا قصد سركشی به زندگی شخصی دیگران را ندارم، هرموقع احساس كنم كه مهمان نخواهد پاسخ دهد یا از سوالم ناراحت شود اول می‌گویم اگر دوست دارید جواب بدهید، اختیار با شماست.
در این مدتی كه برنامه پخش شده مردم ارتباط خوبی با برنامه برقرار كرده‌اند؟ آیا از نظرها و پیشنهادهای آنها استفاده می‌كنید؟
مردم از طریق سایت و روابط عمومی سازمان ارتباط بسیار خوبی با برنامه داشته‌اند و من همین جا از همه مردم ایران تشكر می‌كنم. از همه انتقادها و پیشنهادهایی كه به برنامه می‌شود استفاده می‌كنیم تا با ذائقه مخاطبانمان برنامه تولید و تلاش می‌كنیم انتقادهایی كه به برنامه شده است را برطرف كنیم. در این مدت كسانی كه ماه عسل را دوست نداشتند هم نگاه كردند و راجع به آن نظر می‌دهند كه این اتفاق بزرگی است.
شما سال گذشته عهده‌دار برنامه ماه عسل نبودید، این اتفاق به موفقیت امسالتان تا چه اندازه كمك كرده است؟
خب توقع مردم بسیار بالا رفته است. من و همه همكارانم تلاشمان این است كه برنامه بهتری تولید كنیم تا مخاطبان بیشتری ما را تماشا كنند. مطمئنا كار ما سخت‌تر شده است و مردم برنامه را با سال‌های گذشته مقایسه می‌كنند.
خود شما برنامه امسال را با سال‌های گذشته چه طور مقایسه می‌كنید؟
به نظرم شروع برنامه امسال بسیار عالی بود.
چرا؟
چون امسال زمان و انرژی بیشتری گذاشتیم تا از مهمانان و زندگی‌شان تصویر بگیریم. این اتفاق در انتخاب مهمان هم بسیار موثر بود تا تصمیم‌گیری كنیم.
سال گذشته برنامه ویژه افطار شبكه‌های تلویزیونی را مرور می‌كردید؟
مقطعی در تهران نبودم اما برخی روزها را نگاه كردم، الان چیز خاصی در ذهنم نیست.
برنامه‌های گفت‌وگو محور چطور می‌توانند برای مخاطب جذابیت داشته باشد و بر دل مخاطب بنشینند؟
یكی از ویژگی‌های این برنامه نحوه پرداختن به موضوع است؛ یعنی باید بدانیم كه به موضوع مورد نظرمان چگونه بپردازیم و آن را برای مخاطب بازگو كنیم. ما در برنامه ماه‌عسل كه در ماه مبارك پخش می‌شود موضوعات انسانی را بیان می‌كنیم؛ موضوعاتی كه ویژه همین ماه است. شاید این موضوع اگر در ماه دیگری بیان شود مخاطب كمتری داشته باشد و نتواند تاثیرش را بر مخاطب بگذارد. برنامه‌های گفت‌وگو محور بستگی به بسیاری از عوامل دارد و زمان مهم‌ترین نكته‌ای است كه باید به آن توجه شود تا بر این اساس مهمان و بخش‌های دیگر برنامه، برنامه‌ریزی شود.
امسال شبكه‌های دیگر هم برنامه‌های ویژه‌ای در زمان افطار دارند. به نظر شما این اتفاق باعث نمی‌شود مخاطبانتان را از دست بدهید؟
امسال شبكه‌های دیگر هم برنامه‌ریزی خوبی داشته‌اند، به طور مثال یكی از شبكه‌ها سریال و شبكه دیگر هم برنامه ویژه افطار پخش می‌كند و این خیلی خوب است. به نظرم باعث رقابت می‌شود تا شبكه‌ها و برنامه‌سازان برنامه‌های خوب و با كیفیتی تولید كنند. كار ما بسیار سخت است چون باید در یك برنامه ساده تلویزیونی كاری كنیم تا مخاطب برنامه ماه عسل را انتخاب كند. وقتی رقابت به وجود می‌آید مردم قدرت انتخاب دارند تا برنامه مورد علاقه و جذابشان را انتخاب كنند. پس برنامه‌ساز تمام تلاشش را می‌كند تا‌علاوه‌بر حفظ مخاطبانش، افراد بیشتری را جذب برنامه‌اش كند.
شما هم تهیه‌كنندگی و هم اجرای برنامه ماه عسل را بر‌عهده دارید، این موضوع باعث دردسر یا احیانا ایجاد مشكل در روند برنامه نمی‌شود؟
من اصلا نمی‌خواهم تاكید كنم كه به طور مطلق مجری باید تهیه‌كننده باشد. من در یك برنامه دیگر و در ژانر دیگری بخواهم كار كنم اصلا برایم چیز عجیبی نیست كه تنها بروم اجرا كنم و تمركزم را فقط برای اجرای آن برنامه بگذارم، اما یك سری برنامه‌ها هستند كه مجری مولف برنامه است. امسال، هفتمین سالی است كه در برنامه ماه عسل هستم و البته آزمون و خطاهایی هم داشته‌ام. طرح برنامه ماه عسل را خودم ارائه كرده‌ام و دقیقا می‌دانم كه باید چه برنامه‌ای روی آنتن برود. مطمئنا اجرا در كنار تهیه‌كنندگی باعث ارتقای سطح كیفی برنامه می‌شود و می‌تواند تاثیرگذار باشد. در این‌گونه برنامه‌ها مجری در اصل صاحب اثر است و خودش برنامه را طراحی كرده است. من قبل از این‌كه مجری باشم برنامه‌ساز بودم، وقتی طرحی را آماده می‌كنم در ذهن من شكل گرفته و مشخص است كه در برنامه باید چه اتفاق‌هایی بیفتد، اما اگر تهیه‌كننده دیگری بیاید شاید نتواند خواسته‌های مرا برآورده كند من تنها برای این برنامه تعصب دارم چرا كه سال‌ها برای این برنامه زحمت كشیده‌ام. نكته مهم این برنامه این است كه هم جلوی دوربین و پشت دوربین یك هدف را دنبال می‌كند.
در حال حاضر مجریانی داریم كه بتوانند برنامه را خوب اداره كنند؟
دفاع صنفی نمی‌خواهم بكنم، اما اجرا كار بسیار مشكلی است. اجرای یك برنامه زنده تاك شو انرژی فراوانی می‌خواهد، در حال حاضر مجریان این‌گونه برنامه‌ها بسیار كم هستند كه توانایی داشته باشند. ببینید بازیگر نمی‌تواند مجری خوبی باشد چون او در مقابل دوربین بازی می‌كند و كارش كاملا با اجرا متفاوت است. مجری باید حواسش به عرف جامعه، ذائقه مخاطب، دوربین‌ها، دكور، كارگردان، مهمان، موضوع برنامه و... باشد پس نباید این كار را ساده ببینیم و بخواهیم اجرای برنامه‌های تلویزیونی را به افرادی بسپاریم كه مجری تلویزیون نباشند.
پس چرا فكری برای تربیت مجری نمی‌كنیم تا این مشكلات حل شود؟
مجری الزما در كلاس‌های گویندگی و دانشگاه تربیت نمی‌شود، باید تست‌های مختلفی از افراد گرفته شود تا بخوبی استعدادها شناسایی شوند. اساتیدی هستند كه در حال حاضر گوشه‌نشین شده‌اند و فرصتی برای اجرا به آنها نمی‌دهند حداقل می‌توانیم از این افراد استفاده كنیم تا مجریان خوبی تربیت كنند. این اتفاق برای همه ما خوب است چون همین موضوع باعث ایجاد رقابت می‌شود.
بین اجرا و تهیه‌كنندگی كدام را انتخاب می‌كنید؟
تهیه‌كنندگی را انتخاب می‌كنم كه مجری‌ای را بیاورم تا حرفم را بفهمد و اجرایی را می‌پذیرم كه تهیه‌كننده متوجه خواسته‌هایم باشد.
چرا مانند برخی از مجریان در طول سال برنامه اجرا نمی‌كنید و فقط در ماه مبارك رمضان یا ویژه سال تحویل در برنامه‌ها حضور دارید؟
احساس می‌كنم اگر زیاد بخواهم اجرا كنم عادی می‌شوم. من بضاعت اندكی دارم كه همین بضاعت را در یك برنامه می‌توانم خرج كنم، اما در برنامه‌های بعدی قطعا تمام می‌شوم و برای مخاطب تكراری خواهم شد. مخاطب نباید هیچ‌وقت بتواند مجری را پیش‌بینی كند. اگر روزی این اتفاق بیفتد می‌دانم كه با دیدن من شبكه را عوض خواهد كرد و براحتی از من عبور می‌كند. پس تمام تلاشم را می‌كنم تا در برنامه‌ای باشم كه حرف جدیدی داشته باشم و مخاطب نتواند مرا پیش‌بینی كند. من برنامه ماه عسل را بسیار دوست دارم و در زمان پخش این برنامه هیچ كاری را با هیچ پولی انجام نمی‌دهم و تمام تمركزم را برای برنامه ماه‌عسل می‌گذارم تا بتوانم در ماه مبارك رمضان برنامه خوبی را برای مخاطبانم اجرا كنم.
شما در اجرا از كسی تقلید می‌كنید؟
خیر، من فقط قرار است آینه‌ای از مهمانانم به مخاطب باشم. روزهایی كه مهمان در برنامه حرف می‌زند فقط سكوت می‌كنم و همین موضوع باعث ایجاد فضایی می‌شود تا ارتباط خوبی برقرار گردد.
برخی از منتقدان شما می‌گویند دوست دارید سطح اطلاعات خودتان را به رخ مهمان بكشید یا نگاهی از بالا به پایین به مهمان دارید.
هیچ‌وقت این‌گونه نبوده است. امسال برنامه‌هایی بوده كه من از اول تا آخر برنامه كمتر از 9 دقیقه صحبت كردم. سوال‌ها را كوتاه می‌پرسم تا مهمان حرف بزند، اما بعضی اوقات پیش می‌آید كه مهمان حرف نمی‌زند. شما در نظر بگیرید افرادی در برنامه ماه عسل حضور دارند كه برای اولین بار به تهران می‌آیند و با دیدن استودیو، نور و محیط دچار استرس می‌شوند و نمی‌توانند حرف‌هایشان را به خوبی بیان كنند، من فقط تلاش می‌كنم كه این فضا شكسته شود و مخاطب براحتی حرف‌هایش را بگوید.
حرفی هست كه در برنامه ماه عسل نگفته باشید و اینجا بخواهید بگویید.
ناراحتم از كسانی كه برنامه تمام می‌شود و شروع می‌كنند به تخریب كردن افرادی كه در برنامه حضور داشتند. مهمانان برنامه افراد عادی هستند، اینها سنبل، الگو یا معصوم نیستند. افرادی هستند كه فقط زندگی‌شان را در تلویزیون برای مردم بازگو كرده‌اند. همه ما خوبی و بدی‌هایی داریم این‌كه بیاییم و عیب‌های دیگران را بزرگ جلوه دهیم كار خوبی نیست. بر خودم لازم می‌دانم از همه مردم برای ابراز محبتشان و اظهارنظرهایشان تشكر كنم.