مسافران برلین و رم در موزه هنرهای معاصر و تصویری نو از کم توجهی!

نگاهی به وضعیت نمایش گنجینه مسافران برلین و رم در موزه هنرهای معاصر

پاییز سال گذشته بود که مسئولان موزه هنرهای معاصر اعلام کردند قرار است 60 اثر از " آثار چاپ دستی هنرمندان جهان " که هم اکنون در موزه هنرهای معاصر تهران نگه داری میشوند, به برلین و رم برای برپایی نمایشگاه فرستاده شوند. اما بعد از تغییر وزیر ارشاد و روی کار آمدن سید رضا صالحی امیری پروژه ارسال آثار متوقف شد. هرچند مسائل حاشیه ای نیز در توقف پروژه کم تاثیر نبودند. از جمله این مسائل می توان به احتمال بیرون رفتن این آثار از کشور و برنگشتن شان اشاره کرد. چرا که این آثار گنجینه ای بس گرانبها از آثار بهترین هنرمندان آبستره انتزاعی, کوبیسم و ... در سطح جهان می باشند.

گنجینه بی نظیری از آثار از هنرمندانی شاخص و جهانی، همچون واسیلی کاندینسکی, ویلم دکونینگ, جکسون پالاک, پابلو پیکاسو, فرانسیس بیکن, بهمن محصص, سهراب سپهری و ... که هرکدام به تنهایی پرچمدار سبک و سیاقی مشهور در عرصه نقاشی جهانی هستند. اما در نهایت، وقایع به گونه ای رقم خورد که به جای حضور این آثار در برلین و رم، هفدهم اسفند ماه سال گذشته شاهد افتتاحیه نمایشگاه این آثار در موزه هنرهای معاصر با عنوان مسافران رم و برلین باشیم...

اما نکته تعجب برانگیز در مورد این نمایشگاه برپایی بسیار کم سر و صدای آن و در نهایت ادامه یافتن آن در سکوت مطلق خبری بود. تا آنجا که بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان هنر نیز از برپایی آن بی اطلاع بودند و اهمیت برپایی چنین نمایشگاهی و حضور چنین آثار ارزشمندی از هنرمندان برتر جهان در گنجینه ملی ایران تقریبا نادیده گرفته شد. هنرآموزان بسیاری در مقاطع مختلف از دبیرستان گرفته تا دانشگاه نام این هنرمندان را میخوانند و تصویر آثارشان را در کتاب ها می بینند حال آنکه شاید بسیاری از آنها از حضور بسیاری از این آثار در ایران و برپایی این چنین نمایشگاهی بی اطلاعند. در صورتیکه  در این چند ماه امکان مشاهده مستقیم این آثار را داشته اند. وانگهی اگر شرایط به گونه ای مطلوب تر پیش می رفت آثاری با چنین ارزش جهانی می توانستند علاوه بر نمایش موفق در خارج از کشور, باعث جذب گردشگران بسیاری حتی از همان برلین و رم شوند. که متاسفانه اهمال مسئولین و شرایط نا مطلوب مانع از استقبال جهانی و حتی استقبال داخلی شد. امیدوارم که در کشورمان قدر داشته هایمان را بیشتر بدانیم.

در ادامه به معرفی برخی از این آثار می پردازیم:

کشش‌های روشن اثر واسیلی کاندینسکی(۱۹۳۷م.)

واسیلی کاندینسکی نقّاش و نظریه‌پرداز روسی بود. در سی‌ سالگی شغل مشاوره‌ی حقوقی را‌‌ رها می‌کند و راهی مونیخ می‌شود تا در رشته‌ی نقاشی (از جمله نزد فرانتس فُن اِشتوک) هنرآموزی کند. کاندینسکی را از پیشگامان بزرگ هنر انتزاعی به شمار می‌آورند. او بر این عقیده بود که آنچه در هنر مهم است، نه عنصر «فرمال» بلکه انگیزه‌ای باطنی (محتوا) است که عامل قطعی تعیین‌کننده‌ی فرم است. او به وجود نیروی باطنی ناشناخته‌ای در وجود هنرمند باور داشت که از آن با عنوان «ارتعاش‌های جان» یاد می‌کرد. او بر این عقیده بود که این نیرو در اختیار ما نیست، بلکه ما در اختیار اوییم. هنر کاندینسکی استوار است بر تباین‌های تجسمی، کنار هم نهادن سطوح، نقطه‌ها و خط‌ها، عناصر افقی و عمودی و اریب، منحنی‌‌ها و زوایا، نرمی و زبری، تکرار موزون و تک‌ْرخداد‌ها، بزرگی و کوچکی و جز این‌ها، نوعی توالی مداوم از تنش‌های بصری پدید می‌آورند که باید خنثی شوند. اجزای گسسته و کل‌های پیوسته، تنش و رهش، سرانجام در قالب یک کلّ تصویری متعادل جمع می‌آیند. کاندینسکی همواره به توصیه‌ی گوگن درباره‌ی کاربردِ رازگونه‌ی رنگ‌ اعتقاد داشت. او ایجاد هماهنگی را نامناسب‌ترین چیز برای زمانه‌اش می‌دانست.

درختان اثر سهراب سپهری

درختان عنوان مجموعه‌ای هنری اثر سهراب سپهریاست که مضمون اصلی آن، تصویرهای ساقه‌ها و کنده‌های درختان روستایی است. نقاشی‌های مجموعه درختان از جمله پرفروش‌ترین آثار هنر معاصر در ایران بوده‌اند. در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی)، یکی از نقاشی‌های این مجموعه به قیمت ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان رکورد فروش تابلوهای هنری در ایران را شکاند.

نقاشی دیواری روی زمینه‌ی قرمز هندی اثر جکسون پالاک(۱۹۵۰م.)

تابلوی «نقّاشی دیواری روی زمینه‌ی قرمز هندی»، شورشی از رنگ‌هاست بر یک سطح. رگه‌های سفید، خاکستری و مشکی بر آن نشسته است و بزرگ‌ترین نقّاشی پولاک است به سبک قطره‌افشانی. این نقّاشی گرانبها‌ترین اثر موزه‌ی هنرهای معاصر و به تعبیری، باارزش‌ترین اثر پولاک در جهان است. پنج سال پیش بنگاه کریستیز، این اثر را ۲۵۰ میلیون دلار ارزش‌گذاری کرده بود. در سال ۲۰۱۱م. این اثر پولاک، برای نمایش به ژاپن قرض داده شد. پس از بازگشت، اداره گمرک ایران این اثر را به خاطر بدهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به آن اداره برای مدتی توقیف کرد.

تهیه و تدوین: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ