بررسی علمی زلزله
لایههای بالایی سطح زمین همواره تحت تأثیر نیرو و تنشهای متعددی هستند. اما زمانی که این تنشها بیش از حد تحمل لایهها شوند، شاهد گسیختگی آنها هستیم. زلزله یا زمینلرزه زمانی رخ میدهد که دو لایه یا بلوک از سطح زمین روی یکدیگر میلغزند.
در این حالت معمولا یکی از لایهها ثابت و دیگری متحرک است که به لایهی متحرک، گسل میگویند. در این حالت در عمق پایینتر از سطح زمان، نقطهای وجود دارد که عامل اصلی ایجاد لرزه است این نقطه را Hypocenter مینامند. امتداد این نقطه در سطح زمین، Epicenter نام دارد که عموما از آن بهعنوان مرکز زمینلرزه نام برده میشود.
علت زمینلرزه
کرهی زمین چهار لایهی اصلی دارد؛ هستهی داخلی، هستهی بیرونی، گوشته و پوسته. پوسته و لایهی بالایی گوشته یک تکه نیستند و مانند پازل از بخشهای متعددی تشکیل شدهاند. اما این تکههای پازل مانند، ثابت نیستند و روی یکدیگر میلغزند و در برخی مواقع با یکدیگر برخورد میکنند. این تکهها که به صفحههای تکتونیک معروف هستند، در لبههای خود ایجاد گسل میکنند و زلزله حول همین مناطق رخ میدهد.
عموما صفحهها بهآرامی حرکت میکنند؛ درحالیکه لبههای آنها به یکدیگر قفل میشوند و جابهجا نمیشوند. زمانی که این صفحهها به اندازهی کافی حرکت کنند، ناگهان لبهها نیز با سرعت بیشتر جابهجا میشوند که این موضوع منجر به ایجاد زلزله در اطراف گسلها میشود.
حرکت صفحهها نسبت به یکدیگر در سه جهت مختلف رخ میدهد؛ از یکدیگر دور میشوند که در این حالت مواد بخش گوشتهی زمین به سطح زمین فوران میکند. به یکدیگر نزدیک میشوند که لایهها روی هم قرار میگیرند و حرکت میکنند. در نهایت، لایهها در کنار یکدیگر میلغزند.
پیشلرزه و پسلرزه
پیشلرزه و پسلرزهها نمونههای ضعیفتر زلزلهی اصلی هستند که قبل و بعد از آن رخ میدهند. البته تا زمانی که لرزشهای زمین به پایان نرسیده باشد، نمیتوان با اطمینان پیش و پسلرزهها را مشخص کرد. این امکان وجود دارد که زلزلههای بهوقوعپیوسته همگی پیشلرزه باشند و نمونهی اصلی هنوز رخ نداده است.
پیشلرزه و پسلرزه در منطقهی مشابه با زلزلهی اصلی رخ میدهند. با این حال حد زمانی مشخصی برای پسلرزهها وجود ندارد و ممکن است روزها یا حتی در برخی مواقع ماهها پس از زمینلرزهی اصلی رخ دهند.
امکان تعیین قطعی نوع زلزلهی رخداده توسط دانشمندان، وجود ندارد. این موضوع بدین معنی است که پس از لرزش زمین، باید همواره آمادهی وقوع مجدد زمینلرزه باشیم. در صورت گذشتن چندین روز از وقوع آخرین زمینلرزه، میتوان با اطمینان بالا از اتمام لرزشها و نوع هر یک صحبت کرد.
علت لرزش زمین هنگام وقوع زلزله
زمانی که صفحههای بالایی زمین در حال حرکت هستند اما لبههای آنها به یکدیگر گیر کردهاند، انرژی موجود بهآرامی در این لبهها ذخیره میشود. زمانی که این انرژی ذخیرهشده بیش از نیروی اصطکاک بین دو صفحهی مجاور میشود، ناگهان رها و به سطح زمین منتقل میشود. این انرژی در تمامی جهات و به شکل موجهای لرزشی پخش و باعث لرزش زمین میشود.
بدین ترتیب نتیجه میگیریم که وقوع زلزلههای کوچک و پیاپی، بهتر از رها شدن ناگهانی میزان زیادی از انرژی حول گسلها است.
امکان پیشبینی زلزله
بهطور خلاصه، امکان پیشبینی وقوع زلزله وجود ندارد. دانشمندان تاکنون روشهای متعددی به کار گرفتهاند که البته هیچ یک از آنها توانایی تخمین دقیق زمان، مکان و شدت زلزله را ندارد. در این زمینه دانشمندان تنها با الگوی زلزلههای رخداده، بهطور تقریبی سرعت لایهها در اطراف گسل را تخمین میزنند و پیشبینی حدودی از زمان وقوع زمینلرزهی بعدی میدهند که خطای زیادی دارد.
بدین ترتیب در صورتی که در مقاله یا خبری با پیشبینی زلزله مواجه شدید، به هیچ وجه به آن استناد نکنید و با پخش کردن آن باعث ایجاد شایعه نشوید.
در برخی از مدرنترین مراکز دنیا، مطالعاتی در خصوص آب و هوا و درک حیوانات از وقوع زلزله در آیندهی نزدیک، در حال انجام است که البته هنوز به هیچ نتیجهای نرسیده است.
گردآوری:گروه سرگرمی سیمرغ
seemorgh.com/entertainment
منبع: zoomit.ir