روز جهانی اوتیسم و هر آنچه باید در مورد اوتیسم بدانید
اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم Autism Spectrum Disorder نوعی اختلال مغزی است که توانایی های فرد برای برقراری ارتباط با دیگران را محدود می کند. این اختلال ابتدا در کودکان کم سن و سال بروز می کند و به شکل خفیف یا شدید نمایان می شود. برخی از این بیماران می توانند فعالیت های معمول خود را داشته باشند، برخی نیز توانایی های فوق العاده ای دارند و برخی دیگر در برقراری ارتباط دچار چالش هستند. در بین هر 68 کودک یک نفر به اوتیسم مبتلاست که این اختلال در بین پسران 5 برابر دختران است.
علائم اوتیسم
قبل از اینکه کودک به سن 3 سالگی برسد، با مراقبت ها و بررسی های دقیق می توان علائم اوتیسم را مشاهده کرد. برخی کودکان تا سن 18 تا 24 ماهگی رشد طبیعی دارند و پس از آن رشد مهارت های آنها متوقف می شود یا برخی مهارت های خود را از دست می دهند. علائم اختلال اوتیسم یا ASD عبارتند از:
- حرکات تکراری
- اجتناب از برقراری تماس چشمی یا لمس فیزیکی
- تاخیر در تکلم
- تکرار لغات یا عبارات
- عصبانی شدن به دلیل تغییرات کوچک
دقت داشته باشید که این علائم ممکن است در کودکان سالم هم مشاهده شود.
علائم اولیه اوتیسم
حتی نوزادهای کم سن هم موجوداتی اجتماعی هستند، بنابراین با چگونگی برقراری ارتباط نوزاد با دنیای اطراف خود می توان اوتیسم را در وی تشخیص داد. در این سن کودک مبتلا به اوتیسم دارای علائم زیر است:
- به صدای مادر خود واکنش نشان نمی دهد.
- با شنیدن نام خود واکنشی نشان نمی دهد.
- با دیگران تماس چشمی برقرار نمی کند.
- تا سن یک سالگی صدایی تولید نمی کند یا به چیزی اشاره نمی کند.
- لبخند نمی زند و به نشانه های اجتماعی واکنشی نشان نمی دهد.
نوزادانی که مبتلا به اوتیسم نیستند هم ممکن است دارای این نشانه ها باشند، اما بهتر است با مشاهده هر گونه علائم نگران کننده به پزشک مراجعه کنید.
علائم اوتیسم در دو سالگی
علائم اختلال اوتیسم در سن دو سالگی بهتر قابل تشخیص است. در این سن کودکان اولین لغات خود را تولید می کنند و به چیزی که می خواهند اشاره می کنند، اما کودک مبتلا به اوتیسم منزوی باقی می ماند. علائم این اختلال در این کودکان عبارت است از:
- تا 16 ماهگی هیچ لغتی بیان نمی کند.
- تا 18 ماهگی بازی خیالی انجام نمی دهد.
- تا 2 سالگی عبارت دو کلمه ای بیان نمی کند.
- مهارت های زبانی خود را از دست می دهد.
- زمانی که بزرگسالان به اشیا اطراف اشاره می کنند، به عنوان مثال به هواپیمای در حال پرواز، هیچ واکنش و علاقه ای نشان نمی دهد.
دیگر علائم اوتیسم
افراد مبتلا به اوتیسم گاهی ممکن است علائم جسمی از خود نشان دهند، از جمله مشکلات گوارشی مانند یبوست و یا اختلالات خواب. این کودکان ممکن است در برقراری هماهنگی بین عضلات بزرگ خود برای دویدن و بالا رفتن یا عضلات کوچک دست خود دچار مشکل شوند. حدود یک سوم مبتلایان به اختلال اوتیسم نیز دچار تشنج می شوند.
اوتیسم چگونه بر روی مغز تاثیر می گذارد؟
اوتیسم بر روی بخش هایی از مغز تاثیر می گذارد که عواطف، روابط و حرکات بدن را کنترل می کنند. تا سنین نوپایی برخی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم دارای سر و مغز بزرگ هستند که ممکن است به دلیل مشکلات مربوط به رشد مغز باشد. ژن های غیرطبیعی که از والدین به کودک می رسد، منجر به عملکرد ضعیف در بعضی از بخش های مغز می شوند. محققان امیدوارند راهی برای تشخیص اوتیسم از طریق اسکن مغز پیدا کنند.
تشخیص اوتیسم
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم تا دوره پیش دبستانی و مهد کودک تشخیص داده نمی شود و به همین دلیل در سال های اول بیماری کمک های مورد نیاز خود را از دست می دهد. به همین دلیل غربالگری مهارت های اصلی برای تمام کودکان در 9 ماهگی انجام می شود. چکاپ های ویژه اختلال اوتیسم در سنین زیر انجام می شوند:
- 18 ماهگی
- 24 ماهگی
- در ههر سنی برای کودکانی که علائم نگران کننده از خود نشان می دهند یا کودکانی که دارای سابقه اوتیسم در خانواده خود هستند.
چگونگی تشخیص اوتیسم از طریق علائم
- مشکل در تکلم: در معاینات معمول، پزشک بررسی خواهد کرد که نوزاد چگونه به صدا، لبخند و یا دیگر احساسات و عواطف شما پاسخ می دهد. با مشاهده مشکل یا تاخیر در تکلم معاینات تخصصی ادامه پیدا خواهد کرد. شنوایی سنجی نیز ممکن است لازم باشد. اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم در نهایت صحبت خواهند کرد، اما خیلی دیرتر از دیگران. برقراری ارتباط و بیان مکالمه برای این کودکان سخت خواهد بود. به علاوه این کودکان ممکن است به شکل ربات یا با تن خاص صحبت کنند.
- مهارت های اجتماعی ضعیف: مشکل در برقراری ارتباط با دیگران یکی از مهم ترین علائم اوتیسم است. روانشناس با آموزش های خاص می تواند مشکلات اجتماعی را در کودک هر چه زودتر شناسایی کند. کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است از نگاه کردن به صورت و چشم های دیگران اجتناب کند و بر روی یک شی تمرکز کند و اطرافیان خود را برای مدت طولانی نادیده می گیرد. این کودکان از زبان بدن و حالات چهره برای برقراری ارتباط استفاده نمی کنند.
هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد، اما برخی آزمایشات برای رد کردن دیگر علل بروز علائم انجام می شوند، از جمله شنوایی سنجی، مشکلات تکلم، مسمومیت یا اختلالات رشد که ارتباطی به اوتیسم ندارند اما دارای علائمی مشابه هستند. والدین لازم است پرسشنامه ای را پر کنند تا مهارت های ارتباطی و رفتار کودک مورد ارزیابی قرار گیرند. درمان سریعتر کودک، معمولا قبل از 3 سالگی، به بهبود علائم کودک کمک زیادی می کند.
درمان اوتیسم
رفتار درمانی behavioral therapy به طور گسترده ای برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می شود، در این روش کودک یاد می گیرد صحبت کند و با دیگران ارتباط برقرار کند. این روش درمانی با برنامه های منظم تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی نامیده می شود، به کودک کمک می کند و رفتارهای موثر را تشویق کرده و رفتارهای منفی را رد می کند.
درمان دارویی برای اوتیسم وجود ندارد، اما دارو به بهبود برخی علائم کمک می کند. داروهای ضد روان پریشی برای مشکلات رفتاری جدی تجویز می شوند. اگر کودک دچار تشنج شود، داروی ضد تشنج تجویز می شوند. گاهی نیز داروی افسردگی استفاده می شوند. پاسخ کودک به این داروها باید با دقت کنترل شود.
رژیم غذایی و اوتیسم
مشکلات گوارشی در بین کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم رایج است و حدود 30 درصد آنها ممکن است مواد غیرخوراکی مانند کاغذ، بخورند. برخی والدین رژیم غذایی بدون گلوتن (موجود در گندم) و کازئین (پروتئین شیر) را امتحان می کنند. دیگر تغییرات رژیم غذایی عبارتند از مکمل های B6 و منیزیم. تاکنون شواهدی در مورد تاثیر رژیم غذایی بر روی علائم اوتیسم یافت نشده است. پزشک باید به رژیم غذایی نظارت داشته باشد تا از مواد مغذی اطمینان حاصل کند.
علت بیماری اوتیسم
دانشمندان علت دقیق بروز اوتیسم را نمی دانند، اما از آنجایی که در بین اعضای یک خانواده مشاهده می شود، احتمال می دهند که ژنتیک نقش مهمی در بروز این بیماری داشته باشد. تحقیقاتی در زمینه مواد شیمیایی موجود در محیط یا عفونت های قبل از تولد و تاثیر آنها بر روی اوتیسم در حال انجام است.
اوتیسم بیشتر در بین افرادی که دارای دیگر اختلالات ژنتیکی هستند، رایج است. مصرف والپروئیک اسید یا تالیدومید در دوران بارداری خطر ابتلا به اختلال اوتیسم را افزایش می دهد.
واکسن ها باعث بروز اوتیسم نمی شوند!
هیچ ارتباطی بین واکسن ها و اوتیسم یافت نشده است. محققان واکسن های سرخک، اوریون و سرخچه را مورد بررسی قرار داده اند. در سال 2001 نیز thimerosol، شکلی از جیوه از واکسن های دوران کودکی حدف شد – هر چند شواهدی در مورد ارتباط این ماده و بروز اوتیسم وجود نداشت، اما حذف این ماده به خاطر احتیاط انجام شد.
خانواده هایی که یک کودک مبتلا به اوتیسم دارند، احتمال تولد کودک دیگری مبتلا به اوتیسم در بین آنها تا 19 درصد افزایش می یابد. اگر دو کودک مبتلا در این خانواده وجود داشته باشند، خطر بروز بیماری در کودک سوم حتی بیشتر از این خواهد شد. در بین دو قلوها نیز اگر یکی از آنها به اوتیسم مبتلا باشد، احتمال بروز این بیماری در دیگری 31 درصد خواهد بود.
جنسیت و اوتیسم
آمار نشان می دهند که مردها و پسرها بیشتر به اوتیسم مبتلا می شوند. گرچه میزان بروز اوتیسم در بین خانم ها کمتر است، اما در صورت ابتلای خانم ها یا دخترها به این اختلال شدت آن خیلی بیشتر خواهد بود. البته محققان احتمال می دهند که اوتیسم در بین دختران در حالت های خفیف، تشخیص داده نشده باقی مانده است. به هرحال خانم ها در پنهان کردن علائم اختلال خود بهتر عمل می کنند.
دخترها قادرند فعالیت های اجتماعی را با تقلید دنبال کنند. آنها دیگر دختران را مشاهده می کنند و دقیقا از آنها تقلید می کنند، در حقیقت رفتارها و عملکردهای آنها را کپی می کنند. دخترها اغلب آگاه تر هستند و نیاز به تعامل های اجتماعی را بیشتر احساس می کنند. معمولا دختران مبتلا به اوتیسم از لحاظ اجتماعی فعال تر هستند و اکثر آنها یک دوست خاص دارند.
یکی دیگر از دلایل تشخیص ندادن اوتیسم در دختران مهارت های کلامی آنهاست. دختران از لحاظ مهارت های کلامی قوی تر از پسران هستند، در نتیجه از لحاظ کلامی دختران قوی تر از پسران عمل می کنند. به علاوه در اجتماع نیز به تفاوت مهارت های کلامی دختران و پسران توجهی نمی شود.
اوتیسم در بزرگسالی
برخی بزرگسالان مبتلا به اوتیسم می توانند به تنهایی کار و زندگی کنند. اینکه یک بزرگسال مبتلا به اوتیسم می تواند به طور مستقل زندگی کند یا نه بستگی به شدت اختلال و توانایی فرد برای برقراری ارتباط دارد. حداقل 33 درصد از این بیماران می توانند تا حدی استقلال خود را حفظ کنند.
برخی بزرگسالان مبتلا به اوتیسم به کمک های زیادی احتیاج دارند، به ویژه کسانی که قادر به صحبت کردن نیستند. مراقبت های تمام وقت یا پاره وقت از طریق برنامه های درمانی مختلف برای این افراد ارائه می شود. از طرف دیگر بزرگسالان مبتلا به اوتیسم اغلب در تخصص های خود موفق هستند و قادرند به طور مستقل زندگی کنند، گر چه معمولا در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل می شوند. این افراد معمولا دارای هوش متوسط و متوسط به بالا هستند.
تهیه و ترجمه : گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ