در باره پروپرانولول Propranolol
پروپرانولول به علل گوناگونی مثل كاهش فشارخون؛ تسكین درد قلبی، پیشگیری از سردردهای میگرنی و درمان بی‌نظمی ضربان قلب تجویز می‌شود. پروپرانولول همچنین برای جلوگیری از دومین حمله قلبی در افرادی كه یك بار دچار قلبی شده‌اند نیز كاربرد دارد. ممكن است در شرایط دیگری نیز پزشكتان پروپرانولول را برایتان تجویز كند. به همین علت آن را را یك مسدودكننده بتا می‌شناسند. با مسدودكردن این تكانه‌ها، به قلب كمك می‌كند تا منظم‌تر و مؤثرتر بزند و در نتیجه بار كاری قلب كاهش یابد.
چگونگی مصرف پروپرانولول
مقادیر متفاوتی از پروپرانولول برای علل مختلف تجویز می‌شود. شكل طولانی اثر پروپرانولول معمولاً روزی یك بار مصرف می‌شود. مهم است كه دارو را هر روز ساعت معینی بخورید. معمولاً بهتر است پروپرانولول را صبح پیش از صبحانه مصرف كنید تا فراموش نكنید. پروپرانولول را می‌توان با یا بدون غذا مصرف كرد. هر روز پیش از خوردن پروپرانولول نبضتان را بشمارید و فشارتان را اندازه بگیرید اگر كمتر از 60 در دقیقه بود، یا فشار سیستولی (عدد بالایی) كمتر از 90 میلی‌متر جیوه بود، پیش از خوردن پروپرانولول آن روز، با پزشكتان مشورت كنید. هیچگاه دارو را بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نكنید. از دستورات پزشكتان به دقت پیروی كنید. اگر مصرف پراپرانولول را یك نوبت فراموش كردید، به مجردی كه به یاد آوردید مصرفش كنید. البته اگر كمتر از 8 ساعت تا نوبت بعدی مصرف پروپرانولول رسیده است، نوبت فراموش شده را رها كرده، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید. اگر بیش از یك نوبت در روز پروپرانولول مصرف می‌كنید، اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، نوبت فراموش شده را مصرف نكنید. مقدار پروپرانولول را دو برابر نكنید و دارو را بدون هماهنگی با پزشكتان قطع نكنید. با قطع مصرف پروپرانولول ممكن است در معرض خطر یك حمله قلبی باشید. در اكثر مواردی كه پروپرانولول تجویز می‌شود، بیماری را مهار می‌كند و نه درمان. و این بدین معناست كه ممكن است لازم باشد چندین سال یا تا پایان زندگی پروپرانولول مصرف كنید.
هشدارها و عوارض جانبی پروپرانولول
در صورت بروز هر یك از علایم نادر ولی جدی زیر، مصرف پروپرانولول را قطع كرده، با پزشكتان تماس بگیرید: اشكال در تنفس تنگی نفس، یا خس‌خس سینه؛ سرد شدن كف دست و پا؛ ضربان قلب زیر60 در دقیقه؛ سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده با نشسته با تورم دستها و پاها یا افزایش وزن ناگهانی (1/5 كیلو در 48-28 ساعت)؛ افسردگی، گیجی، یا توهم (شنیدن، دیدن، یا احساس چیزهایی كه وجود ندارند)؛ درد قفسه سینه، مفاصل یا كمر؛ تب؛ گلودرد؛ بثورات جلدی؛ یا هرگونه كبودی یا خونریزی غیرعادی. نشانه‌های زیر تا هنگام عادت كردن بدنتان با دارو ممكن است مشاهده شوند: خواب آلودگی، خستگی، مشكل در خوابیدن، اضطراب، یبوست یا اسهال، كابوس، یا كاهش توانایی جنسی، اگر این علایم ادامه یافتند یا مشكل ساز شدند، وضعیت را با پزشكتان در میان بگذارید.
موارد احتیاط در مصرف پروپرانولول
در صورت وجود هریك از موارد زیر پیش از مصرف پروپرانولول، پزشكتان را مطلع سازید:
حساسیت به پروپرانولول یا دیگر داروهای مسدودكننده بتا
بارداری یا شیردهی
مصرف داروهای دیگر، به ویژه تزریقات حساسیت‌زدایی، كافئین، داروهای آسم (آمینوفیلین، دیفیلین، اكستریفیلین، تئوفیلین)، داروهای دیابت (انسولین، داروهای خوراكی پایین‌آورنده قند)، دیگر داروهای كاهنده فشار خون (مسدود كننده‌های كانالهای كلسیمی، كلونیدین، گوانابنز)، كوكائین، یا مهاركننده‌های مونوآمین‌اكسیداز (فورازولیدون، ایزوكاربوكسازید، فنلزین، سلجیلین، ترانیل سیپرومین، پروكاربازین).
سابقه یا ابتلا به حساسیت، آسم، یا آمفیزم؛ مشكلات احتقانی قلب؛ بیماری قند؛ پركاری تیرویید؛ افسردگی؛ یا بیماری‌های كلیوی یا كبدی. اگر بیماری قند دارید، پروپرانولول ممكن است قند خون شما را افزایش دهد و نیز ممكن است علایم افت قند خون را مخفی كند. اگر دچار حساسیت باشید با مصرف پروپرانولول واكنش‌های حساسیتی‌تان ممكن است تشدید شود.
توصیه ها در هنگام مصرف پروپرانولول
به طور منظم به پزشكتان مراجعه كنید تا بهبودیتان را زیر نظر داشته‌باشید.
در مورد میزان فعالیت قابل قبول براساس، وضعیت بدنی‌تان با پزشكتان مشورت كنید. پروپرانولول ممكن است درد قفسه سینه را كاهش دهد یا از آن جلوگیری كند و در نتیجه باعث شود تا از آن حد كه برایتان بی‌خطر است فعال‌تر باشید. كه این خود موجب درد قفسه سینه و علایم جدی دیگر می‌شود.
وزن‌تان را نسبت به قد و استخوان‌بندی‌تان در یك محدوده مناسب نگه دارید. در صورت نیاز برای كاهش وزن، از پزشكتان كمك بگیرید.
اگر برای كاهش فشار خون پروپرانولول مصرف می‌كنید، مصرف سدیم (نمك) خود را محدود كنید. از پزشكتان درخواست كنید دستورات تغذیه‌ای در اختیارتان بگذارد یا شما را به یك متخصص تغذیه معرفی كند.
اگر سیگاری هستید، سیگار را ترك كنید، از پزشكتان بخواهید شما را به یك مشاور یا گروه ترك سیگار معرف كند.
الكل ننوشید.
از وضعیت خوابیده به نشسته یا ایستاده و یا از حالت نشسته به ایستاده آرام تغییر وضعیت دهید تا دچار سرگیجه، سیاهی رفتن چشم یا غش نشوید.
در هوای سرد لباس گرم‌تر بپوشید، چرا كه پروپرانولول ممكن است شما را به سرما حساس‌تر كند.
قرص‌های طولانی رهش را یكجا ببلعید؛ آن‌ها را نشكنید یا خرد نكنید.
قرص‌های معمولی را در صورت مشكل در بلع می‌توانید خرد كرده و با نصف قاشق مربا یا پودینگ مخلوط كنید.
محلول خوراكی را با مقداری نوشیدنی یا غذای نیمه جامد مخلوط كرده، سپس استفاده كنید.
برای روزهای تعطیل مقداركافی دارو در دسترس داشته باشید.
یك برگه شناسایی پزشكی كه نشان دهد پروپرانولول مصرف می‌كنید به همراه داشته باشید.
پزشكان دیگر را از اینكه پروپرانولول مصرف می‌كنید مطلع سازید؛ زیرا ممكن است بر روی برخی آزمون‌های آزمایشگاهی اثر بگذارد یا موجب بروز واكنش به دنبال تزریقات مربوط به حساسیت‌زدایی شود.
پروپرانولول را دور از دسترس كودكان، و دور از گرما، نورمستقیم، و حرارت مرطوب نگه دارید (در این شرایط پروپرانولول فاسد می‌شود).
نبایدها هنگام مصرف پروپرانولول
تا مشخص‌شدن پاسخ بدنتان به پروپرانولول رانندگی نكنید یا با وسایل خطرناك كار نكنید. اگر خواب‌آلودگی یا سرگیجه مشكل ساز شد، با پزشكتان مشورت كنید.
بدون مشورت با پزشكتان دارویی مصرف كنید؛ به ویژه داروهای محرك و داروهای سرفه یا سرماخوردگی كه بدون تجویز پزشك قابل تهیه هستند.
موارد مصرف پروپرانولول
پروپرانولول در درمان‌آنژین صدری مزمن، پیشگیری و درمان‌آریتمی قلبی، كنترل زیادی فشارخون،درمان كاردیومیوپاتی هیپرتروفیك وپیشگیری از انفاركتوس مجدد میوكارد، دردرمان كمكی فئوكروموسیتوم و پیشگیری‌از سردردهای عروقی مصرف می‌شود.
فارماكوكینتیك پروپرانولول
حدود 90 درصد دارو ازمجرای گوارش جذب می‌شود. پیوند داروبا پروتئین‌های پلاسما خیلی زیاد است. متابولیسم دارو كبدی بوده نیمه عمر آن
3 ـ 2 ساعت است. زمان لازم برای رسیدن‌به اوج اثر 1/5 ـ 1 ساعت است. دفع داروكلیوی است.
موارد منع مصرف پروپرانولول
پروپرانولول در شوك قلبی،نارسایی آشكار قلب، بلوك درجه دو یا سه‌دهلیزی ـ بطنی، برادی كاردی سینوسی وكاهش فشار خون سیستولیك به كمتر از100 میلی‌متر جیوه (برای پیشگیری ازانفاركتوس مجدد میوكارد) نباید مصرف‌شود.
هشدارهای مصرف پروپرانولول
1 ـ مصرف پروپرانولول در موارد زیر باید با احتیاط صورت گیرد: آسم نایژه‌ای، آمفیزم یا برونشیت غیرآلرژیك، نارسایی احتقانی قلب، دیابت،پركاری تیروئید، افسردگی روانی یا سابقه‌ابتلاء به آن.
2 ـ مقدار مصرف پروپرانولول در سالمندان باید بر اساس پاسخ بیمار تعیین شود، زیرا از یك طرف به علت كاهش حساسیت این‌بیماران به اثر دارو، ممكن است افزایش مقدار مصرف لازم باشد و از طرف دیگر به‌علت كاهش توانایی متابولیسم و دفع داروها، كاهش مقدار مصرف ممكن است ضرورت یابد.
3 ـ در بیماران مبتلا به عیب كار كبد، مقادیر مصرف پروپرانولول باید كاهش یابد.
4 ـ در صورت بروز افسردگی ناشی از پروپرانولول، مصرف آن باید قطع شود.
5 ـ اگر بعد از یك دوره درمان طولانی پروپرانولول، قطع مصرف آن ضرورت پیداكند، باید مصرف این دارو بتدریج و حداقل طی سه روز تا دو هفته قطع شود. در طول این مدت، بیمار باید از فعالیتهای شدید بدنی پرهیز كند تا خطر بروز انفاركتوس میوكارد یا آریتمی به حداقل برسد. اگر پس‌از قطع مصرف دارو، علایم قطع مصرف بروز كرد، باید مصرف پروپرانولول را به طور موقت از سر گرفت، ولی به دنبال بهبود بیمار، آن را با احتیاط قطع كرد.
عوارض جانبی پروپرانولول
برادی كاردی، نارسایی‌قلب، اختلال در هدایت قلب، اسپاسم برونش، انقباض عروق محیطی، اختلالات‌گوارشی، خستگی، اشكال در بخواب رفتن، بثورات جلدی، اشكال در تنفس یا خس‌خس كردن، سردی دستها و پاها، اغتشاش شعور بخصوص در سالمندان، توهم، افسردگی روانی، ورم مچ و ساق پا،ضربان آهسته و غیر عادی قلب، یبوست،اضطراب یا نگرانی، كاهش توانایی جنسی،اسهال، خواب آلودگی خفیف، سردرد، بیحسی یا گزگز كردن انگشتان دست و پا و خستگی یا ضعف غیر عادی با مصرف پروپرانولول گزارش شده است.
تداخل‌های دارویی پروپرانولول
مقدار مصرف انسولین و داروهای خوراكی پایین آورنده قند خون، هنگام مصرف همزمان با پروپرانولول، باید تنظیم گردد تا از كاهش بیش از حد قندخون جلوگیری شود. در صورت مصرف همزمان داروهای مسدود كننده گیرنده بتا ـآدرنرژیك با داروهای مسدود كننده كانالهای كلسیمی یا كلونیدین، اثرات كاهش فشارخون ممكن است تشدید شود. مصرف همزمان داروهای مهار كننده مونوآمین اكسیداز با پروپرانولول، به علت امكان افزایش شدید فشار خون، توصیه‌نمی‌شود. در صورت مصرف همزمان پروپرانولول با آمین‌های مقلد سمپاتیك كه دارای فعالیت بتا ـ آدرنرژیك هستند، ممكن است‌اثرات هر دو دسته دارو كاهش یابند. گزانتین‌ها در صورت مصرف همزمان با این دارو ممكن است موجب مهار اثرات‌درمانی هر دو دسته دارو شوند. همچنین، كلیرانس تئوفیلین افزایش می‌یابد.
نكات قابل توصیه در مصرف پروپرانولول
1 ـ هیچیك از نوبتهای‌مصرف پروپرانولول نباید فراموش شود،بخصوص اگر روزی یك‌بار مصرف‌می‌شود.
2 ـ پروپرانولول، زیادی فشارخون را درمان‌نمی‌كند، بلكه آن را كنترل می‌نماید. مصرف این دارو ممكن است تا پایان عمر ضروری باشد.
3 ـ مصرف پروپرانولول، حتی در صورت احساس بهبودی، باید ادامه یابد.
4 ـ اگر یك نوبت مصرف پروپرانولول فراموش‌شود، به محض بیادآوردن آن نوبت بایدمصرف شود، ولی اگر تا زمان مصرف‌نوبت بعدی 4 ساعت باقیمانده باشد، ازمصرف آن نوبت باید خودداری شده ومقدار مصرف بعدی نیز دو برابر نگردد.
5 ـ در بیماران مبتلا به دیابت، با مصرف پروپرانولول، علایم كمی قند خون ممكن است تخفیف یابد یا گاهی غلظت قند خون افزایش یابد.
6 ـ از مصرف سایر داروها، به ویژه داروهای مقلد سمپاتیك كه نیاز به نسخه پزشك ندارند، باید خودداری گردد.
مقدار مصرف پروپرانولول
خوراكی
بزرگسالان:
پروپرانولول در درمان آنژین صدری، مقدار20 ـ 10 میلی‌گرم 3 یا 4 بار در روز مصرف‌می‌شود كه این مقدار در صورت لزوم هر 7 ـ 3 روز بتدریج تا حداكثر 320mg/day افزایش می‌یابد.
پروپرانولول به‌عنوان ضد آریتمی، 30 ـ 10 میلی‌گرم 3 یا 4 بار در روز مصرف‌می‌شود كه این مقدار بر اساس نیاز و تحمل‌بیمار تنظیم می‌گردد.
پروپرانولول به‌عنوان پایین آورنده‌فشارخون، مقدار 40 میلی‌گرم 2 بار در روزمصرف می‌شود كه این مقدار بر اساس نیازو تحمل بیمار بتدریج تا حداكثر mg/day 640افزایش می‌یابد.
پروپرانولول در پیشگیری از انفاركتوس‌مجدد میوكارد mg/day 240 ـ 180 در مقادیرمنقسم
پروپرانولول در درمان كمكی كاردیومیوپاتی‌هیپرتروفیك، مقدار 40 ـ 20 میلی‌گرم 3 یا 4بار در روز مصرف می‌شود كه این مقدار براساس نیاز و تحمل بیمار تنظیم می‌گردد.
پروپرانولول دردرمان كمكی فئوكروموسیتوم، مقدار 20میلی‌گرم 3 بار در روز تا 40 میلی‌گرم 3 یا 4بار در روز، سه روز قبل از جراحی مصرف‌می‌شود.
پروپرانولول برای پیشگیری از سردردهای عروقی ابتدا، 20 میلی‌گرم 4 بار در روزمصرف می‌شود كه این مقدار بر اساس نیازو تحمل بیمار، بتدریج تا حداكثر240mg/day افزایش می‌یابد.
كودكان:
پروپرانولول به‌عنوان ضد آریتمی و كاهنده‌فشارخون، ابتدا mg/kg/day 1 ـ 0/5 در 4 ـ 2مقدار منقسم مصرف می‌شود. در صورت‌نیاز، مقدار مصرف پروپرانولول برای كنترل زیادی فشارخون و پیشگیری از بروز تاكی كاردی فوق بطنی باید تنظیم شود. به‌عنوان مقدار نگهدارنده، mg/kg/day 4 ـ 2در 2 مقدار منقسم مصرف می‌شود.
تزریقی
بزرگسالان: پروپرانولول به عنوان ضد آریتمی، 3 ـ 1میلی‌گرم با سرعت حداكثر mg/min 1 تزریق وریدی می‌شود. در صورت نیاز، این مقدار پس از 4 ساعت، تكرار می‌شود.
كودكان: پروپرانولول به‌عنوان ضد آریتمی،0/1mg/kgـ0/01 (تا حداكثر 1 میلی‌گرم در هرنوبت مصرف) كه هر 8 ـ 6 ساعت در صورت‌نیاز تكرار می‌شود، مصرف می‌گردد.
اشكال دارویی پروپرانولول
Tablet : 10 mg, 40 mg, 80 mg
Injection : 1 mg/ml
بیشتر بدانید : قرص پروپرانولول چیست؟ همه چیز در مورد قرص پروپرانولول
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
