ویژه آقایان: آزمایشات ضروری فراموش نشود
چرا آزمایشات بیماریابی (اسکرینینگ تست) مهم هستند؟
یکی از مسایل بسیار مهم و اساسی در زندگی یک مرد این است که در زمان مناسب آزمایشات (تست های) لازم و کافی را برای یافتن بیماری های احتمالی انجام دهد. به این آزمایشات اصطلاحاً اسکرینینگ تست می گویند. با انجام این آزمایشات می توان بیماری ها را در مراحل اولیه اشان پیدا نموده و در این مرحله معمولاً درمان راحت تر و مؤثرتر می باشد.


 
به عنوان مثال اگر سرطان روده بزرگ (کولون) در مراحل آغازین شناسایی شود جراحی آن بسیار ساده و کارآمد بوده و یا تشخیص بیماری قند (دیابت) در مراحل اولیه موجب عدم بروز عوارض این بیماری از قبیل کوری و ناتوانی جنسی می شود. تست های اسکرینینگ مورد نیاز در هر فرد به سن ایشان و فاکتورهای خطر (ریسک فاکتور) در وی بستگی دارد.

سرطان پروستات
سرطان پروستات شایع ترین سرطان در مردان بعد از سرطان پوست است. این سرطان معمولاً دارای سیر آهسته بوده ولی گاهی به صورت تهاجمی و با رشد سریع بروز می نماید. با انجام تست های اسکرینینگ می توان این بیماری را در مراحل بسیار اولیه (حتی گاهی قبل از بروز علایم بالینی) شناسایی نموده و در این زمان درمان آن نیز بسیار مؤثر می باشد.


 
دو راه برای برای تشخیص زودرس سرطان پروستات وجود دارد. معاینه رکتال (DRE) و آزمایش خون (PSA). طبق توصیه های انجمن سرطان آمریکا هر مرد بزرگسال بایستی طبق فاکتورهای خطر با پزشک معالج در مورد این آزمایشات صحبت نماید. فاکتورهای خطر در مورد سرطان پروستات عبارتند از نژاد فرد و سابقه خانوادگی سرطان پروستات.
الف) اگر فاکتور خطر خاصی در فرد وجود نداشته باشد بایستی در شروع 50 سالگی تحت آزمایشات لازم قرار گیرد.
ب) اگر فاکتور خطر نژاد در وی وجود داشته باشد بایستی در شروع 45 سالگی این کار انجام شود. نژاد آفریقایی ساکن در امریکا در معرض خطر هستند.
پ) اگر در خانواده ایشان افراد دارای سرطان پروستات وجود داشته باشند باید در در شروع 40 سالگی تحت آزمایش قرار گیرد.

سرطان بیضه
این سرطان چندان شایع نیست ولی درصورت وقوع بین 20 تا 45 سالگی رخ می دهد. انجمن سرطان امریکا به همه مردان توصیه می کند که هر وقت و به هر دلیل نزد پزشک رفتند به صورت معمول بیضه هایشان هم تحت معاینه قرار گیرد.
 


درصورت وجود سابقه خانوادگی سرطان بیضه و یا بیماری عدم پایین آمدن بیضه (Undescended Testicle) معاینه بیضه ها بایستی در سنین پایین و به صورت منظم صورت گرفته و درصورت نیاز تست های آزمایشگاهی دیگر نیز انجام بپذیرند. خود فرد نیز بایستی هراز چند گاهی با دست بیضه هایش را لمس کند و اگر متوجه توده سفت و یا نرمی شد و یا تغییر اندازه و شکل در بیضه هایش احساس نمود فوراً به پزشک مراجعه نماید.

سرطان روده بزرگ و رکتوم (کولورکتال)
سرطان روده بزرگ و رکتوم دومین علت شایع مرگ به دلیل سرطان بوده و این سرطان در مردان اندکی شایع تر از خانم ها است. سرطان روده بزرگ اکثراً از ضایعه ای خوش خیم به نام پولیپ منشأ می گیرد. پولیپ عبارت است از یک ضایعه غده مانند کوچک که در سطح داخلی روده بزرگ رشد می نماید.

 

وقتی که پولیپ تبدیل به سرطان شد آنگاه به قسمت های دیگر روده بزرگ، دستگاه گوارش و مابقی قسمت های بدن گسترش (متاستاز) پیدا می کند و دراین زمان درمان آن بسیار مشکل می گردد. کولونوسکوپی بهترین راه برای تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ است که در طی آن پولیپ های روده بزرگ در مراحل آغازین (قبل از تبدیل به سرطان) شناسایی و برداشته می شوند.


 
در افرادی که فاکتور خطر (ریسک فاکتور) قابل ملاحظه ای ندارند بایستی در شروع 50 سالگی اقدام به انجام کولونوسکوپی نمود. در کولونوسکوپی پزشک معالج با یک لوله باریک قابل انعطاف (دارای دوربین) تمامی قسمت های روده بزرگ را مورد معاینه قرار داده و درصورت وجود پولیپ می تواند آن را در همان زمان بدون هیچ مشکلی بردارد. برای تشخیص ضایعات روده بزرگ (و روده کوچک) می توان از سی تی اسکن و رادیوگرافی با ماده حاجب (رنگی) هم کمک گرفت.

سرطان پوست
شایع ترین سرطان انسان سرطان پوست (BCC و SCC) است که اکثرا قابل برداشت بوده و کشنده نمی باشد. این نوع سرطان در مردان 3-2 برابر خانم ها شیوع دارد. خطرناک ترین سرطان پوست ملانوم نام داشته که از سلول های رنگدانه ساز پوست (ملانوسیت) بوجود می آید.


 
این سرطان در مردان مسن 2 برابر خانم های با سن مشابه دیده می شود. احتمال وقوع کلیه سرطان های پوست با افزایش برخورد با اشعه آفتاب، برنزه کردن با آفتاب و یا دستگاه و آفتاب سوختگی های مکرر بسیار زیاد می گردد.


 
برای تشخیص زودرس سرطان پوست بایستی به تمامی خال های پوستی توجه داشت و هرگونه تغییر ناگهانی در شکل، رنگ و اندازه آنها را به پزشک گزارش نمود. معاینه مرتب توسط متخصص پوست توصیه می گردد.

فشارخون بالا (هایپرتانسیون)
با افزایش سن (پیر شدن) احتمال بالا رفتن فشارخون نیز افزایش می یابد. شیوه زندگی کردن و وزن فرد نیز در بالا رفتن (یا نرفتن) فشار خون وی دخالت زیادی دارد. فشارخون بالا می تواند بدون هیچ نشانه و علامتی منجر به عوارض بسیار شدید و کشنده مانند آنوریسم گردد. آنوریسم عبارتست از گشادشدگی خطرناک سرخرگ (شریان) که هر لحظه امکان پارگی آن وجود دارد.


 
پاره شدن آنوریسم آئورت منجر به مرگ فوری می گردد. عوارض دیگر فشارخون بالا عبارتند از مشکلات قلبی، سکته (قلبی و مغزی)، گرفتاری کلیه ها و چشم ها. کنترل و درمان فشارخون بالا بسیار راحت است و با درمان مناسب می توان جلوی بروز عوارض آن را تا حد زیادی گرفت به این شرط که تشخیص آن زود انجام شود. فشارخون شامل 2 عدد است. عدد بالایی را فشار سیستولیک می گویند که فشار موجود در شریان ها در هنگام پمپاژ خون توسط قلب به داخل شریان ها است و عدد پایینی را فشار دیاستولیک می گویند که فشار خون شریانی در بین ضربان قلب (استراحت قلب) می باشد. فشار خون طبیعی کمتر از 80/120 است و فشارخون بالا 90/140 و یا بالاتر می باشد.


 
درصورتی که فشارخون فرد بین این دو عدد باشد حالت پیش فشارخون بالا ((Prehypertension در وی وجود دارد و در این افراد شیوع فشار خون بالا (Hypertension) بسیار بیشتر از افراد معمولی است. بسته به وجود فاکتورهای خطر و میزان فشار خون بایستی به طور منظم فشارخون فرد اندازه گیری شود.

کلسترول خون
درصورتیکه کلسترول LDL خون بالا باشد پلاک هایی از چربی (به رنگ نارنجی در شکل) در سطح داخلی دیواره شریان ها تشکیل می گردد که به آن آترواسکلروز (تصلب شرایین) گفته می شود. آترواسکلروز موجب سخت و باریک شدن سرخرگ ها شده و می تواند منتهی به بیماری های قلبی از قبیل سکته قلبی و نارسایی قلبی، گرفتاری سیستم عصبی و دیابت گردد.


 
نکته مهم این است که فرد ممکن است سال ها دارای آترواسکلروز پیشرونده باشد ولی هیچ علامتی در وی مشاهده نگردد و در اینجا اهمیت تست های تشخیص زودرس (اسکرینینگ تست) آشکار می گردد. برای این منظور بایستی میزان کلسترول کلی (توتال) ، کلسترول LDL (کلسترول بد) ، کلسترول HDL (کلسترول خوب) و تری گلیسرید خون در وضعیت ناشتا اندازه گیری شود. اگر سابقه خانوادگی مشکلات قلبی در مرد وجود دارد بایستی از سن 20 سالگی آزمایش فوق در فواصل منظم انجام شود و از سن 35 سالگی انجام منظم این آزمایش در تمامی مردان توصیه می شود.

بیماری قند (دیابت) نوع دوم (بزرگسالی)
یک سوم افراد دارای دیابت از بیماری خود اطلاعی ندارند. عدم کنترل بیماری قند می تواند منتهی به مشکلات قلبی، سکته مغزی، درگیری کلیه، کوری به دلیل گرفتاری شبکیه، آسیب به سیستم عصبی و ناتوانی جنسی گردد.


 
تشخیص زودهنگام دیابت و کنترل قند خون (با استفاده از رژیم غذایی، ورزش، کاهش وزن و دارو) موجب عدم بروز عوارض آن می شود. آزمایش قند خون ناشتا، آزمایش تحمل قند و آزمایش Hb A1C همگی به تشخیص دیابت کمک می کنند. افراد بزرگسال سالم از سن 45 سالگی باید هر سه سال یک بار این آزمایشات را انجام دهند و درصورت وجود فاکتور خطر (مانند بالا بودن کلسترول و یا فشارخون بالا) این آزمایشات باید در سنین پایین تر و با فواصل نزدیک تر انجام شود.

ویروس HIV و بیماری ایذر (AIDS)
ویروس HIV موجب بروز بیماری ایدز (AIDS) می گردد. این ویروس در خون و ترشحات بدن شخص مبتلا وجود دارد حتی در زمانی که فرد هیچگونه علامتی از ایدز نداشته باشد. وقتی که ترشحات فرد آلوده به ویروس HIV با دیواره دستگاه تناسلی زنانه (واژن)، نواحی اطراف مقعد، دهان، چشم ها و یا زخم پوستی در فرد دیگری تماس پیدا کند آنگاه ویروس به فرد دوم منتقل و ایشان نیز آلوده به ویروس HIV می گردد.


 
درحال حاضر هیچگونه درمان و واکسن برای بیماری ایدز وجود ندارد ولی در صورت تشخیص زودرس این ویروس در بدن و با درمان های دارویی جدید می توان از گسترش ویروس HIV در شخص و تبدیل آن به ایدز جلوگیری کرد اگرچه این درمان ها در بسیاری از موارد با عوارض بسیار شدیدی همراه هستند. افراد آلوده به ویروس HIV ممکن است سال ها علامت و نشانه خاصی نداشته باشند و تنها راه تشخیص آلودگی در آنها آزمایش خون (تست ELISA و تست Western Blood) است. در شروع آلودگی به ویروس ممکن است آزمایش خون به صورت منفی کاذب گزارش شود و لذا اگر شک به آلودگی با ویروس HIV می رود بایستی آزمایش خون تکرار گردد. آزمایش خون اکثر افرادی که به ویروس HIV آلوده می شوند در عرض دو ماه مثبت شده ولی در 5 درصد اشخاص مثبت شدن آزمایش خون تا شش ماه بعد از آلودگی اتفاق می افتد. رابطه جنسی سالم و استفاده از کاندوم بهترین راه برای جلوگیری از آلوده شدن به ویروس HIV و سایر بیماری های آمیزشی (مقاربتی) می باشد. به افراد معتاد اکیداً توصیه می شود که از سرنگ مشترک استفاده نکنند.

بیماری چشمی آب سیاه (گلوکوم)
در این بیماری فشار داخل چشم بالا رفته ولی ممکن است شخص مبتلا هیچ علامت چشمی نداشته باشد. افزایش فشار داخلی چشم به مرور موجب آسیب غیر قابل برگشت به عصب چشم (عصب اپتیک) ، کاهش بینایی و در نهایت کوری می شود.


 
با معاینه مرتب چشم می توان به سادگی این بیماری را تشخیص داده و با درمان مناسب از عوارض آن جلوگیری کرد. سن شروع و فواصل معاینه چشم بستگی به سن فرد و وجود فاکتورهای خطر دارد.


 
در سن زیر 40 سال هر 4-2 سال یک بار ، در سن 54-40 سالگی هر 3-1 سال یک بار ، در سن 64-55 سالگی هر 2-1 سال یک بار و از سن 65 به بالا هر 12-6 ماه یک بار بایستی معاینه چشم انجام شود. در صورتیکه فاکتورهای زیر در فرد وجود داشته باشد بایستی معاینه چشم از سنین پایین تر شروع و همچنین با فواصل نزدیک تر انجام شود: سابقه خانوادگی گلوکوم در فرد ، سابقه جراحت یا ضربه به چشم و استفاده از داروی کورتون.

دکتر علی وفائی – متخصص پوست و مو

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ

مطالب پیشنهادی:
غذاهای موثر بر قوای جنسی مردان
ناتوانی جنسی در مردان؛ علل و درمان آن
5 اشـتـبـاه جـنـسـی مـردان
اختلالات شایع در زندگی جنسی مردان (1)
اختلالات شایع در زندگی جنسی مردان (2)