همه چیز درباره ژنیکوماستی: بزرگ شدن سینه مردان
«ژنیکوماستی» به بزرگی سینه در آقایان گفته می شود.

شاید باورش برای آقایان مشکل باشد اما بسیاری از مردها دارای سینه های بزرگ تری نسبت به سایرین هستند و در برخی از آقایان دیده می شود که حتی سینه ها رشد غیرطبیعی دارند و حتی در مواردی با درد همراه است. بسیاری از آقایان حتی دلیل این اختلال را نمی دانند.

ژنیکوماستی چیست؟

«ژنیکوماستی» به بزرگی سینه در آقایان گفته می شود. اگرچه یک مشکل طبی جدید نیست ولی ممکن است باعث درد شود، بیشتر نامتقارن یا یک طرفه است، فیزیولوژی آن پیچیده بوده و علت آن مادرزادی یا اکتسابی است. بزرگی سینه در آقایان به ویژه در پسران جوان، ممکن است باعث خجالت شان شود. میزان شیوع ژنیکوماستی در آمارها متفاوت ولی نسبتا بالا و حدود 32 تا 42 درصد است. در بعضی از مطالعات میزان شیوع در بین نوجوانان تا 65 درصد گزارش شده است. در 25 تا 75 درصد موارد، ژنیکوماستی دوطرفه است. ژنیکوماستی در 50 درصد ورزشکارانی که از آندروژن ها و استروئیدهای آنابولیزان استفاده می کنند، ایجاد می شود.

علت ایجاد ژنیکوماستی چیست؟

عوامل متعددی می تواند باعث ایجاد ژنیکوماستی شود، اما در بسیاری از موارد علت مشخصی یافت نمی شود. تحقیقات اخیر نشان داده است، مکانیسم های پاتوفیزیولوژیک ژنیکوماستی عبارتند از:

افزایش مطلق یا نسبی استروژن ها (هورمون های جنسی زنانه)

کاهش آندروژن ها (هورمون های جنسی مردانه)

عدم حساسیت به آندروژن ها (اختلال در گیرنده های آندروژن)

علل ژنیکوماستی را می توان به دو گروه مادرزادی و اکتسابی تقسیم کرد که گروه مادرزادی هم به 2 گروه دیگر فیزیولوژیک و پاتولوژیک تقسیم می شود. در ذیل بعضی از علل قابل شناسایی ژنیکوماستی ذکر شده است، ولی موارد ناشناخته هنوز شایع ترین موارد هستند.

مورد1: بعضی از علل ژنیکوماستی مادرزادی

فیزیولوژیک: نوزادی، نوجوانی، پیری

پاتولوژیک: مقاومت به آندروژن، اختلال آنزیمی تستوسترون، سندروم کلاین فلتر
افزایش استروژن: هرمافرودیسم حقیقی، هیپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیه، افزایش آروماتاز محیطی

مورد دو: بعضی از علل ژنیکوماستی اکتسابی

متابولیک: نارسایی کلیه، نارسایی کبد، سوءتغذیه

اندوکرین (غدد درون ریز): هیپوگنادیسم اکتسابی، پرکاری تیروئید، نارسایی هیپوفیز

نئوپلاستیک: تومورهای غده فوق کلیه، بیضه، هیپوفیز، تومورهای تولیدکننده HCG، سرطان ریه

متفرقه: تروماهای جداری قفسه سینه، آسیب نخاعی، استرس های روحی- روانی، عفونت HIV، زونا

 

ژنیکوماستی فیزیولوژیک به چند گروه تقسیم می شود؟

ژنیکوماستی دوران نوزادی:

به دلیل تاثیر استروژن های جفت روی بافت سینه نوزاد (جنین) به وجود می آید. این حالت معمولا چند هفته تا چند ماه بعد از تولد، با بازگشت سطح استروژن به حد طبیعی، خود به خود از بین می رود و به ندرت نیاز به درمان دارد.

ژنیکوماستی دوران نوجوانی:

به دلیل افزایش نسبت استرادیول به تستوسترون در بعضی از پسران ایجاد شده و منجر به ژنیکوماستی تا 65 درصد موارد می شود.

علائم بالینی ممکن است خفیف بوده و مورد توجه قرار نگیرد، مگر آنکه در معاینه بالینی تشخیص داده شود. سن شیوع آن 12 تا 15 سالگی و بیشتر یک طرفه است. معمولا این حالت طی چند ماه تا چند سال از بین می رود.

ژنیکوماستی دوران پیری:

معمولا در سنین بالای 65 سال ایجاد می شود و علت آن کاهش سطح پلاسمایی تستوسترون و تبدیل محیطی تستوسترون به استروژن است (آروماتیزاسیون محیطی) و در نتیجه نسبت استروژن به تستوسترون افزایش یافته که منجر به ژنیکوماستی می شود. ژنیکوماستی در دوران پیری معمولا دوطرفه است.

مصرف چه داروهایی می تواند باعث ژنیکوماستی شود؟

تعداد داروهایی که می تواند باعث ژنیکوماستی شود بسیار زیاد بوده و بعضی از آن ها عبارتند از:
استروژن ها، آندروژن ها، گونادوتروپین ها، آنتی آندروژن ها (سیپروترون)، وراپامیل، دیلتیازم، نیفیدیپین، سایمیتدین، اسپیرونولاکتون، توکونازول، متوکلوپرامید، دیازپام، فنی توئین، کاپتوپریل، امپرازول، تئوفیلین، مترونیدازول و...

داروهایی که توسط فرد مورد سوءاستفاده قرار می گیرد مانند ماری جوانا، هروئین، متادون و آمفتامین ها نیز می تواند باعث ژنیکوماستی شود.

معاینه فیزیکی سینه شامل:

-    ارزیابی ارجحیت بافت غددی یا چربی که از طریق نیشگون گرفتن سینه (pinch test) مشخص می شود.

-    میزان افتادگی غددی (پتوز) اضافه بودن پوست

-    وجود توده یا ندول

-    ناهنجاری های نوک سینه یا وجود ترشح از آن

علاوه بر این در معاینه باید به موارد زیر توجه کرد:

بزرگی یا تحلیل رفتن بیضه یا عدم تقارن آن ها، بزرگی تیروئید، بزرگی کبد، ناهنجاری های ریه، توده های شکمی

استفاده از تست های غربالگری توصیه نمی شود. همچنین بررسی های وسیع به ندرت لازم است؛ زیرا تاثیر زیادی بر نحوه درمان ندارد. تست های تشخیصی اضافی با توجه به نتایج شرح حال و معاینه بالینی هر فرد و سن شروع ژنیکوماستی درخواست می شود.

در صورت لزوم، تست های هورمونی تستوسترون استرادیول و دی هیدرواپی آندروسترون، سونوگرافی، سونوگرافی سینه و ماموگرافی (در صورت وجود توده سینه)، تست های تیروئید (در صورت وجود توده در تیروئید) درخواست می شود. در صورت شک به سندرم کلاین فلتر، ارزیابی کروموزومی (بررسی کاریوتایپ) انجام می شود.

ارزیابی قبل از عمل بیماران به چه صورت است؟

نکاتی که در گفتن شرح حال بیمار باید به آن ها توجه شود عبارتند از:

سن، مدت زمانی که از شروع بزرگی سینه می گذرد، نشانه های درد و حساسیت سینه، داروها یا موادی که فرد به صورت تفریحی مصرف می کند، اثرات روانی و اجتماعی بیماری. در بررسی سیستمیک باید نشانه ها و علائم بیماری های کبدی، کم کاری یا پرکاری تیروئید، افزایش یا کاهش وزن اخیر، نارسایی کلیه، غدد فوق کلیه و بدخیمی ها مورد توجه قرار گیرد.

طبقه بندی و درمان ژنیکوماستی چگونه است؟

سیستم های طبقه بندی درمانی متعددی ایجاد شده که هدف آن درمان مرحله بندی شده ژنیکوماستی براساس میزان بافت چربی و زیادی پوست است. در طبقه بندی ای که در ذیل ارائه می شود، کاندیداهای عمل جراحی براساس مقدار و خصوصیات بزرگ شدن سینه (هیپرتروفی) و میزان پتوز (افتادگی) درجه بندی می شوند.

مورد سه: طبقه بندی و درمان ژنیکوماستی

گرید I: هیپرتروفی خفیف (بافت سینه کمتر از 250 گرم)، بدون پتوز

IA: نوع بافتی عمدتا غددی، درمان: لیزرلیپولیز یا لیپوساکشن اولتراسونیک یا معمولی.

IB: نوع بافتی عمدتا فیبروز، درمان: لیزرلیپولیز یا لیپوساکشن اولتراسونیک

گرید II: هیپرتروفی متوسط (بافت سینه 250 تا 500 گرم)، بدون پتوز

IIA: نوع بافتی عمدتا غددی، درمان: لیزرلیپولیز یالیپوساکشن اولتراسونیک یا معمولی

IIB: نوع بافتی عمدتا فیبروز، درمان: لیزرلیپولیز یا لیپوساکشن اولتراسونیک

گرید III: هیپرتروفی شدید (بافت سینه بیشتر از 500 گرم) با پتوز درجه I

نوع بافتی: غددی یا فیبروز

درمان: لیزرلیپولیز یا لیپوساکشن اولتراسونیک (در صورت باقی ماندن پتوز و در صورت لزوم 6 تا 9 ماه بعد، تصحیح با برشی جراحی انجامی می شود)

گرید IV: هیپرتروفی شدید (بافت سینه بیشتر از 500 گرم) با پتوز درجه II یا III

نوع بافتی: غددی یا فیبروز

درمان: لیزرلیپولیز یا لیپوساکشن اولتراسونیک (در صورت باقی ماندن پتوز و در صورت لزوم 6 تا 9 ماه بعد، تصحیح با برش جراحی انجام می شود)

درمان ژنیکوماستی به چه صورت است؟

احتمال اینکه ژنیکوماستی طولانی مدت به طور خود به خود برطرف شود، بعید است و بیشتر به رغم درمان طبی به سمت فیبروز متراکم غیرقابل برگشت و هیالینزاسیون پیش می رود. همچنین قطع کردن مصرف داروهایی که برای اصلاح اختلال سیستمیک یا سیر طبیعی ژنیکوماستی فیزیولوژیک به کار می رود، بیشتر منجر به برگشت خود به خودی ژنیکوماستی می شود؛ هرچند اصلاح اختلال زمینه ای به ویژه اگر بیماری طول کشیده و فیبروز بافت سینه ایجاد شده باشد، موثر نیست؛ بنابراین هنوز هم روش های جراحی، درمان استاندارد ژنیکوماستی است. تا چند سال قبل درمان جراحی ژنیکوماستی عمدتا برداشتن بافت به وسیله برش باز جراحی بود، ولی در سالیان اخیر اساس درمان جراحی ژنیکوماستی تغییر کرده و در بیشتر موارد از لیزرلیپولیز، لیپوساکشن اولتراسونیک، لیپوساکشن power assisted و در بعضی موارد از لیپوساکشن معمولی استفاده می شد. به یاد داشته باشید که از درمان اولیه ژنیکوماستی به وسیله برش باز جراحی باید خودداری شود. درمان ژنیکوماستی هنوز به دلیل ماهیت سفت و متراکم سینه و اضافه بودن پوست که بیشتر وجود دارد با چالش هایی همراه است. ژنیکوماستی که از نظر بالینی به مدت بیش از 12 ماه باقی مانده باشد، به طور تیپیک کاملا برطرف نمی شود. هدف از درمان، حفظ نمای طبیعی سینه مردان است، نه برداشتن تمام بافت سینه. در عمل لیزرلیپولیز ژنیکوماستی بیهوشی عمومی انجام می گیرد و طول مدت عمل بسته به شدت ژنیکوماستی 1.5 تا 3 ساعت است. بعد از اتمام عمل (لیزرلیپولیز) و انجام پانسمان، از حلقه های مخصوص به مدت 4 هفته استفاده می شود. این حلقه های طی 24 ساعت شبانه روز باید بر تن بیمار باشد و بعد از آن به مدت 4 هفته دیگر، فقط هنگام شب استفاده شود. بیماران باید در فواصل زمانی معین و به طور متناوب ویزیت شوند.

دکتر فرامرز صفائی

 

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : مجله زیبایی سالم