6 مورد جالب درباره خصوصیات گروه خونی که از نظر سلامتی اهمیت دارند
گروه خونی بخشی از ذات ماست ولی هنوز موارد ناشناخته زیادی در مورد آن وجود دارد که اطلاعی از آن ها نداریم. خیلی ها حتی نمی دانند گروه خونی شان از چه نوع است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که برخی موارد جالب در مورد خصوصیات گروه های خونی مختلف که از نظر سلامتی اهمیت دارند را با شما در میان بگذاریم.
1. گروه خونی A ، B ، AB یا O؟ مثبت یا منفی؟
هنگامی که سعی می کنید گروه خونی خود را به خاطر بسپارید به احتمال زیاد به دو چیز فکر می کنید: گروه خونی A ، B ، AB یا ؟ مثبت یا منفی بودن آن؟
ولی شناخت نوع دقیق خون بسیار پیچیده تر از این است. سلول های قرمز خون ما به طور مداوم توسط انواع آنتی ژن ها تحت پوشش قرار می گیرند – که در حال حاضر 600 نوع از آن ها شناسایی شده است، هر چند معمولا فقط حدود یک چهارم از آن ها دیده می شوند. این آنتی ژن ها از پدر و مادرمان به ارث رسیده اند که می توانند به 35 گروه خونی گسترده شکسته شوند، که بیشتر به عنوان گروه ABO و گروه Rhesus (میمون رزوس)شناخته می شوند. و از 61 آنتی ژن شناخته شده در گروه Rhesus ضروری ترین آنتی ژن D است.
*آنتی ژن: به ترکیباتی گفته می‌شود که پس از ورود به بدن موجب برانگیختن واکنشهای ایمنی می‌گردند که در جریان آن موادی به نام پادتن(آنتی‌بادی) تولید می‌شود. به لحاظ علمی به هر مولکولی که بتواند مورد شناسایی یک پادتن(آنتی‌بادی) قرار گیرد یا با گیرنده سلولهای T ترکیب شود پادگن(آنتی‌ژن) گفته می‌شود.
انتقال خون
وقتی صحبت از انتقال خون به میان می آید بدن ما معمولا سلول های خونی سازگار با این دو آنتی ژن (گروه ABO و گروه Rhesus) را قبول می کند. دلیلش این است که افراد با داشتن نوع A ، B و O می توانند آنتی بادی هایی تولید کنند که آنتی ژن های A یا B بیگانه را مورد هدف قرار می دهند. به عبارت دیگر افرادی که گروه خونی A دارند برای B آنتی بادی تولید می کنند و برعکس. افرادی که گروه خونی O دارند فاقد هر دو آنتی ژن A و B هستند و بنابراین می توانند برای هر دو نوع آنتی بادی تولید کنند، در حالی که افراد با گروه خونی AB برای هیچ کدام آنتی بادی تولید نمی کنند.
*آنتی بادی: نوعی پروتئین است که در دستگاه ایمنی بدن، در پاسخ به حضور آنتی‌ژن خاصی، تولید می‌شود و در خون به گردش درمی‌آید یا در محل تولید باقی میماند تا به آنتی‌ژن (معمولاً اجسام بیگانه همچون باکتری و ویروس ولی گاه حتی بافت طبیعی بدن یا یک ماده غذایی) حمله‌ور شود و آن‌را بی‌زیان سازد. هر پادتن یک آنتی زن ویژه را هدف خود تشخیص می‌دهد.
به طور مشابه افراد بدون آنتی ژن D نمی توانند از گروه خونی مثبت برای آن استفاده کند در حالی که افرادی که نوع مثبت D هستند می توانند از هر دو گروه خونی D- و D+ استفاده کنند.(تعیین کننده مثبت و منفی خون شما)
بنابراین افرادی که O- هستند به عنوان اهدا کنندگان جهانی در نظر گرفته می شوند در حالیکه افراد با گروه خونی AB+ می توانند از هر گروه خونی ای خون دریافت کنند اما نمی توانند اهداکننده باشند. یعنی زمانی که فقط نیاز به انتقال سرم خون به شخص دیگر است، که پلاسما نامیده می شود ، قضیه کاملا برعکس می شود.
2. کمیاب ترین گروه خونی
ممکن است شنیده باشید که گروه خونی AB نادرترین گروه خونی است و زمانی که فقط به هشت ترکیب مختلف از A ، B ، O و D+ یا D- نگاه کنیم این مساله صحت پیدا می کند. درصد تغییر کمی بستگی به ژن شما دارد و میزان درصد با نگاه کردن به این هشت گزینه می تواند کمی تغییر پذیر باشد. بر اساس اعلام مدرسه پزشکی استنفورد، 0.6 درصد از کل جمعیت گروه خونی AB- دارند.
همان طور که قبلا اشاره شد آنتی ژن های بسیاری در خون ما وجود دارند که می توان با آن ها بازی کرد و از ترکیب آن ها گونه های مختلفی را بدست آورد و افرادی را پیدا کرد که گروه های خونی بسیار نادر و کم یابی داشته باشند. به عنوان مثال مردی به نام مستعار توماس شناسایی شده که بر اساس تحقیقات دکتر موزاییک در سال 2014 که خون خاصی داشت آن هم نه به خاطر آنتی ژن های موجود در آن بلکه به دلیل آنتی ژن هایی که نداشت – تمام آنتی ژن های خون او مربوط به گروه Rhesus بوده است. این حقیقت سبب می شود که او یکی از 40 نفر شناخته شده در جهان باشد که گروه خونی بی ارزش ارهاش Rh null داشته اند و یکی از 6 اهدا کننده شناخته شده.
گروه خونی او باعث شده است که او تبدیل به یک اهدا کننده جهانی برای هر کسی که گروه خونی RH دارد، شود. همچنین اگر او نیاز به اهدای خون پیدا کند فقط قادر به دریافت خون Rh null است. چه از خون های ذخیره شده خودش یا از 5 نفر شناخته شده ای که در این گروه منحصر به فرد قرار دارند.
3. ناسازگاری RH در گروه های خونی
وقتی صحبت از نوع RH می شود، مشکل ناسازگاری که در قسمت اول بحث کردیم از مشکل آنتی ژن پیچیده تر است.
بر خلاف گروه ABO، افرادی که از نظر داشتن D یا سایر آنتی ژن های RH منفی هستند به طور اتوماتیک قادر به تحمل خون حاوی این آنتی ژن ها نیستند. تنها بعد از قرار گرفتن در معرض خون RH+ است که بدن شروع به تولید آنتی بادی برای آنتی ژن ها می کند که همیشه اتفاق نمی افتد. یعنی افرادی که خون RH- دارند از نظر تئوری می توانند خون RH+ را بدون این که بدنش پس بزند، دریافت کند. حداقل برای اولین بار.این مساله به صورت بالقوه می تواند خطرناک باشد بنابراین انجام نمی شود.
وضعیت بسیار شایع تر وقتی است که مادری با RH- ، نوزادی با RH+ به دنیا بیاورد. اگر اولین بار باشد مشکلی بوجود نمی آید ولی اگر بار دوم باشد یا مادر به طریقی خون RH+ دریافت کرده باشد احتمال این که بدن مادر آنتی بادی تولید کرده که بتواند از طریق جفت عبور کرده و به سلول های خونی جنین حمله کند و در نتیجه بیماری ای به نام همولیتیک نوزادان بوجود آید، هست.
این اتفاق زمانی هم که نوزادان با گروه خونی ABO مادران، ناسازگار باشند هم اتفاق می افتد ولی بسیار نادر است.خوشبختانه ناسازگاری RH معمولا با دارو یا آنتی بادی های منحصر به فرد که جلوی توانایی مادر از تولید هر نوع آنتی بادی RH را می گیرد قابل پیشگیری است.
4. شخصیت شناسی بر اساس گروه خونی
در ابتدای مقاله اشاره کردیم که بسیاری از مردم از گروه خونی خود بی اطلاع هستند. ولی در ژاپن، گروه خونی مانند رنگ مو یا توانایی زمزمه کردن آهنگ نمایش برای تعیین هویت افراد اهمیت بالایی دارد.
وجود گروه خونی ABO اولین بار در قرن بیستم کشف شد. بعد از آن در سال 1927 یک پروفسور ساکن توکیو به نام تاکشی فروکاوا مقاله ای منتشر کرد که در آن عنوان شده بود که از روی گروه خونی می توان ویژگیهای شخصیتی افراد را پیش بینی کرد. با این که تاثیر آن در اذهان عمومی به سرعت از بین رفت ولی با هیاهویی بیشتر توسط نویسنده و روزنامه نگاری به نام ماساهیکو نومای در دهه 1970 احیا شد. و از آن روز به بعد ستارگان و شهروندان ژاپنی به مساله گره خونی علاقمند شدند و از آن برای پیش بینی توانایی در انجام کارها و یا پیش بینی سازگاری دختر و پسر برای ازدواج، استفاده کردند.
با این که تنها افراد خاصی از این نظریه پیروی می کنند و از نظر علمی کاملا رد شده است ولی ممکن است روزی برای یافتن مجرمان بتوان از آن استفاده کرد.
5. تغذیه بر اساس گروه خونی
نباید ژاپنی ها را به خاطر اعتقادات عجیب و غریبشان مسخره کنید، اعتقادات نسبت داده شده به علم در مورد گروه خونی فقط مخصوص یک گوشه از جهان نیست.
در سال 1996، یک نویسنده آلمانی به نام پیتر جی دی آدامو کتاب تغذیه بر اساس گروه خونی را منتشر کرد. و حق امتیاز این مساله را از آن خود کرد. راهنمایی برای این که چگونه هر تصمیمی که برای سلامتی می گیریم با گروه خونی در ارتباط است. او پا را از این هم فراتر گذاشت و کتاب رژیمی بر اساس ژنوتیپ (کل یا قسمتی از اطلاعات ژنتیکی یک فرد) افراد منتشر کرد، یک شعار جذاب و کاملا بی معنی که ظاهرا سرنوشت ژنتیکی ما را توصیف می کند.
در کتاب اصلی و تجدید نظر شده، دی آدامو طرفدار رژیم غذایی وابسته به گروه خونی بوده است، مثلا افرادی که گروه خونی o دارند باید فقط رژیم غذایی با پروتئین بالا که عمدتا از گوشت، ماهی و بوقلمون بدست آمده است، داشته باشند در حالی که افراد با گروه خونی A باید برعکس عمل کرده و از مصرف گوشت اجتناب کنند.
علم کمترین تاییدی روی ادعاد دی آدامو ندارد به خصوص زمانی که صحبت از بهبود سلامت و پیشگیری از بیماری باشد.
6. خطرات بهداشتی مرتبط با گروه خونی
عادلانه نیست که بگوییم گروه خونی هیچ رابطه ای با سلامت کلی ما ندارد. تحقیقات همواره نشان داده است که نوع ABO می تواند عامل خطری برای بیماری های خاص باشد.
هنوز در مورد دلایل این مساله اطمینان نداریم. افرادی که گروه خونی O ندارند به طور کلی سطوح بالاتری از پروتئین هایی که مسئول کنترل خونریزی هستند را دارا می باشند که به نام فاکتور انعقادی شناخته می شوند. در حالی که این پروتئین ها به ترمیم سریع تر زخم ها کمک می کند ما را در معرض خطر لخته شدن های غیر ضروری در مکان های ناخواسته مانند رگ های عمیق پا، قرار می دهند. گاهی اوقات این لخته ها ممکن است از جای خود کنده شده و وارد جریان خون شوند، یک بیماری بسیار خطرناک به نام ترومبوآمبولی وریدی. و افرادی که گروه خونی O ندارند، دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
تحقیق دیگری که اخیرا انجام شده اتصالی مشابه بین گروه خونی غیر O و بیماری قلبی عروقی و همچنین سرطان پیدا کرده است. با توجه به بررسی سال 2015 نزدیک به 6 درصد از کل مرگ و میر ها، شامل 9 درصد مرگ به علت بیماری های قلبی عروقی، با گروه خونی غیر O مرتبط بود است.
از نظر علمی هنوز کارهای زیادی برای شفاف نمودن رابطه بین گروه خونی و سلامت وجود دارد و هنوز موارد ناشناخته زیادی در این رابطه و ماهیت زندگی وجود دارد.
تهیه و ترجمه:گروه سلامت سیمرغ
اختصاصی سیمرغ