چرا عاشق بوی کتاب های قدیمی هستیم؟

علت علاقه افراد به بوی کتاب های قدیمی چیست؟

شما هم دوست دارید بینی تان را درون یک کتاب قدیمی نگه دارید؟ نه ما از یک حرکت تصادفی صحبت نمی کنیم. عطر خاصی در کتاب های قدیمی هست که هر کتاب خوانی را جذب خود می کند. و به نظر می رسد که دلیل موجهی برای بوی خوش این صفحات گرد و خاک گرفته قدیمی وجود دارد.

بیشتر بویی که حس می کنیم از ترکیبات عالی فراری  Volatile organic compound (VOCs ) است که در طول زمان در اثر تجزیه کتاب ها آزاد می شود. محققان دانشگاه لندن از یک کتاب رمان فرانسوی که در سال 1928 منتشر شده بود و در یک کتابفروشی کتب دست دوم پیدا کرده بودند، مواد VOCs را استخراج کردند. داوطلبان با چشم بسته، عصاره گرفته شده از کتاب به علاوه بوهای بدون علامت دیگر از شکلات و قهوه گرفته تا بازار ماهی فروشان و کتانی کثیف را بو کشیدند. پس از آن پرسشنامه ای را پر کردند که از آن ها خواسته شده بود بوی کتاب قدیمی را توصیف کنند.

*ترکیبات آلی فرار Volatile organic compound (VOCs): ترکیبات شیمیایی آلی هستند که در دمای اتاق دارای فشار بخار بالایی هستند. این فشار بخار بالا که به دلیل پایین بودن نقطه جوش این مواد است موجب می شود که تعداد مولکولهای قابل توجهی از این مواد در اثر فرایند تبخیر و یا تصعید به حالت گاز درآمده و در هوای اطراف منتشر شوند. به عنوان مثال می‌توان به فرمالدهید که دارای نقطه جوش 19- درجه سلسیوس می باشد اشاره نمود. این ماده به آرامی از ترکیب رنگها جدا شده و در هوا منتشر می شود.

ترکیبات آلی فرار، ترکیباتی بسیار متنوع و در همه جا پراکنده میباشند. برخی از انواع این ترکیبات به صورت طبیعی یافت میشوندو برخی دیگر نیز به دست انسان ایجاد شده اند. بسیاری از عطر ها و مواد بودار از ترکیبات آلی فرار تشکیل شده اند. این مواد نقش مهمی را در برقراری ارتباط بین گیاهان بر عهده دارند. تعدادی از این ترکیبات برای سلامتی انسان و یا محیط زیست مضر می باشند. محدوده مقدار مجاز غلظت این نوع مواد مضر در محیط (بویژه در یک فضای بسته) به صورت قانونی تعیین شده است. مواد آلی فرار مضر ممکن است سمی نباشند ولی در طولانی مدت اثرات مخرب بر سلامتی انسان و محیط زیست داشته باشند. با توجه به اینکه غلظت این مواد در هوا بسیار کم می باشد لذا تحقیقات بر روی این مواد به دشواری صورت می گیرد.

بر اساس مطالعه ای که در مجله eritage Science منتشر شد، بیش از 79 درصد شرکت کنندگان بدون آن که بدانند در حال بو کشیدن چه اسانسی هستند، گفتند که اسانس کتاب قدیمی آن ها را به یاد شکلات می اندازد. قهوه دومین حسی بود که گزارش شد.

نویسنده مطالعه سیسیلیا بمبیبر Cecilia Bembibre، در مصاحبه با Popular Science بیان می کند، زمانی که بوهایی بدون برچسب را بو می کشید برای توصیف آن ها تمایل دارید از بوهای آشنایی که برایتان تداعی می شود، استفاده کنید. همچنین به نظر می رسد VOCs موجود در شکلات و قهوه شباهت زیادی به VOCs موجود در کتاب دارند. شاید به نظرتان خنده دار باشد ولی شکلات و قهوه حاوی مواد شیمیایی بو داده یا تخمیر شده به نام لیگنین lignin و سلولز cellulose هستند که به گفته نویسنده مطالعه در کاغذهای در حال تجزیه هم وجود دارند.

برای بخشی دیگر از مطالعه، داوطلبان بوی کتابخانه کلیسای جامع  سنت پل St. Paul’s Cathedral  لندن، جایی که اغلب توریست ها در مورد احساسشان، یادداشت می نویسند را توصیف کردند. شکرت کنندگان به محض این که وارد کتابخانه شدند و قبل از این که بینی شان به بوی محیط عادت کند، پرسشنامه را پر کردند. در ابتدا آن ها جذبه و گیرایی کتابخانه را رتبه بندی کردند. سپس بوهایی که حس کرده بودند. داوطلبان می توانستند 21 بویی که محققان از آنالیز VOC بدست آورده بودند را علامت بزنند یا این که توصیف خودشان را در قسمت خالی پرسشنامه بنویسند.

بوی کتابخانه کاملا متفاوت از عطرهای کتاب بود. همه 7 داوطلب گفتند که کتابخانه بوی چوب می دهد و بیشترشان بویش را مثل دود و خاک توصیف کرده بودند.

بوهای مشخص فقط برای تشخیص این که کجا بوده اید نیستند – بلکه راهی برای یادآوری خاطرات دور و فراموش شده هم می باشند. " حس بویایی ما به مرکز حافظه در مغز بسیار نزدیک است بنابراین اغلب خاطرات با بویی خاص، خیلی قوی و به سرعت برایمان یادآوردی می شوند."
" اغلب بوها، خاطرات قدیمی که دیگر به یاد نداریم را به حافظه باز می گرانند. یکی از دلایلی که بوها چنین نقش مهمی در یادآوری چیزهای قدیمی بازی می کنند همین است. "

دانشمندان فقط به دنبال بهانه ای برای یادآوری سفر به کتابخانه نبودند. آن ها امیدوارند که سرانجام با شناسایی و کشف بوهایی که در یک کتابخانه به مشام می رسند، بوهای گذشته را بازسازی کنند. بمبیبر در گفتگویی با Smithsonian بیان می کند که این بررسی هنوز کامل نشده و فقط شروعی است با داده هایی قابل حمل. با این نتایج می تواند با فیلسوفان، دانشمندان، انسان شناسان، تکنولوژیست ها و عموم مردم درباره چیزهایی که برای توصیف بوها نیاز داریم، بحث کنیم. "

تهیه و ترجمه:گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ