عدم كنتـــرل ادرار یا شب ادراری یك علامت روان‌تنی شایع است كه هم به تنهایی و هم همراه با سایر اختلالات كودكان و نوجوانان تظاهر می‌یابد و زمانی این اختلال مطرح می‌باشد كه كودكی كه حداقل سن او 5 سال می‌باشد، هنوز كنترل ادرار خود را بطور كامل بدست نیاورده است و در رختخواب یا لباس خودش ادرار می‌كند كه این عدم كنترل ممكن است فقط در شب ( نوع شبـــانه )، فـقط در روز ( نوع روزانه ) یا در هر دو زمان ( نوع مختلط ) باشد، ممكن است این رفتار كودك عمدی یا غیر عمد باشد. از بین این كودكان كسانی هستند كه در مرحله‌ای از سن خود حداقل به مدت 6ماه تا یكسال كنترل ادرار خود را بدست آورده‌اند و پس از آن مجدد دچار مشكل شده‌انـــد ( نوع ثانویه ) ولی كودكانی نیز هستند كه هیچگاه كنترل ادرار خود را بدست نیاورده‌اند كه این نوع را شب ادراری اولیه می‌نامیم و شایع‌تـــر از نـــوع ثـــانـویـه می‌باشد.
حقیقتاً می‌توان علت واحدی را برای این اختلال مطرح كرد. در نوع اولیه ممكن است تأخیر تكاملی و رشدی مطرح باشد و بعد ژنتیك نیز بعنوان عامل قوی دیگر در نظر گرفته شود. نوع ثانویه كه معمولاً در سن 7 - 5 سالگی شروع می‌شود می‌تواند تظاهری از وجود استرس در كودك باشد مانند : تولد نوزاد جدید، مهاجرت و نقل مكان، دعواهای خانوادگی، اختلاف، جدایی و طلاق والدین، تعویض مدرسه و ورود به مدرسه جدید ………
مـواردی از همراهی شب ادراری با سایر اختلالات روانپزشكی مانند : تأخیر تكاملی، اختلال بیش‌فعالی، كم توجهی و اختلالات رفتاری دیده می‌شود. در مورد بیماریهای جسمی مانند دیابت، كم كاری تیروئید و علل ساختمانی و نقایص آناتومیك دستگاه ادراری به نظر میرسد در صد بسیار اندكی از كودكان مبتلاء این مشكلات را داشته‌باشند در نتیجه بررسی آنها بطور معمول پیشنهاد می‌شود و بررسی‌های پر هزینه و دردناك بستگی به نتیجه معاینه فیزیكی، شــرح حال اخذ شده از بیمار و یافته‌های بالینی دارد ولی بهتر است عفونت ادراری بخصوص در دختران مبتلاء مورد بررسی قرار گیرد. بررسی نوار مغزی علیرغم انجام زیاد آن در كودكان مبتلاء به شب ادراری فقط در صورتی تـوصیه می‌شود كه در شرح حال و معاینه و تاریخچه كودك یافته‌ای به نفع صرع پیدا شود.
گاه دیده می‌شود كه شـب ادراری متعاقب مصرف برخی از داروهای روانپزشكی رخ می‌دهد در نتیجه بهتر است در این مورد نیز دقت نمائیم. كودكانی نیزهستید كه بنا به بعضی دلایل روانشناختی، آب و مایعات زیادی مصرف می‌كنند كه متعاقب آن دچار شب ادراری می‌شوند.
آینده این كودكان چگونه است ؟
شب ادراری بطوركلی یك بیماری خوش‌خیم و خود بخود محدود شونده است. بهبودی بخصوص در سن 7 – 5 سالگی و پس از 12 سالگی رخ می‌دهد. در صــورتی كه درمانی انجام نشود میزان بهبودی 20 – 10 درصد در سال می‌باشد.
آیا شب ادراری نیازبه درمان د ارد ؟
معمولاً در مواردی كه وقایع و حوادث استرس زایی چون اختلاف، جدایی و طلاق والدین، تولد فرزند جدید، مرگ، از دست‌دادن عضوی از خانواده و … مطرح می‌باشد، توجه و مداخله مناسب برای حل آنها لازم است همچنین نباید تأثیر منفی بیماری را براعتماد به نفس كودك از نظر دور داشت و چنانچه اعتماد به نفس كودك آسیب دیده باشد و یا كودك دچار افسردگی و اضطراب شده‌باشد باید به این جنبه‌ها نیز توجه لازم اعمال شود.
روشهای رفتاری جایگاه ویژه‌ای در درمان شب ادراری دارند و باید بعنوان راههای اولیه درمانی انتخاب شوند باید از تشویق و تنبیه مناسب در مورد كودك استفاده شود و به شبهایی كه كودك خودش را خیـس نكـرده و خشك گذرانده است پاداشی مناسب كه واقعاً كودك را خوشحال كند، داده شـــود. می‌توان جدولی برای كودك تشكیل داد كه به ازای هر شب خشك، در صبح روز بعد یك ستاره یا صورتك خندان به جدول او چسبانده شود. استفاده از زنگ و تشكچه یك انتخاب قابل قبول به عنوان خط اول درمان با توجه به شرایط سنی كودك می‌باشد. میزان موفقیت این روش 75 در صد می‌باشد. با ریـزش اولین قطرات ادرار، صدای زنگ باعث می‌شود كودك از خواب برخیزد و ادرار خود را نــگه دارد. در صورت وجود مشكلات روانپزشكی همراه، استرس و مشكلات خانوادگی میزان موفقیت این روش كاهش می‌یابد. علاوه بر موارد فوق می‌توان از ساعت زنگ دار برای بیدار كردن كودك در طی شب استفاده كرد.
استفاده از دارو در رده‌های بعدی درمانی قرار می‌گیرد. دارو باید با تجویز پزشك مصرف شود و قطع آن نیز باید تدریجی باشد تا چنانچه علایم كودك پس از قطع دارو برگردد بنا به نظر پزشك دارو مجدد به دوز قبلی برگردانده شـود و دوره جدیدی از درمان شروع شـــود.