اوتیسم چیست و درمان آن، به مناسبت روز جهانی اوتیسم و ایجاد آگاهی بیشتر در باره اوتیسم
اوتیسم Autism، نوعی اختلال رشدی است که بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر می‌گذارد. علائم این اختلال تا پیش از سه سالگی بروز می‌کند و علّت اصلی آن ناشناخته‌است. اوتیسم ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای مبتلایان به اوتیسم، دشوار می‌سازد

آشنایی با اوتیسم و روز جهانی آگاهی از اوتیسم

من به جهانی آمده ام پاک و رویایی، دنیایی سراسر شور و شیدایی. من روی زمینی زندگی می کنم که آسمانش آبی است و زیر پایم تا چشم کار می کند حریر سبز، از یک سو تن سپرده به آغوش آبی دریا ... و از دیگر سو گره خورده به کوه های سر به فلک کشیده مغرور...، من در دنیایی زندگی می کنم فراتر از آب و آفتاب و کوه و دریا. فراتر از آه و لبخند و اشک و رویا. من به جهانی آمده ام که دهکده ای است این روزها! اما در این دهکده جهانی چند نفر می دانند که من کیستم و اوتیسم چیستم؟

از جهان که بگذریم، در کشور هم که هیچ اما در شهر خودم چند نفر صدای شکستن مرا شنیده اند، چند نفر می دانند که چشمه ی اشک مادرم دیگر خشک شده و شانه های پدرم زیر بار گران دردی خمیده است؟...

در این دهکده ی جهانی 7 سال است که دوم آوریل(مصادف با سیزده فروردین ماه) به عنوان روز جهانی اوتیسم و آگاه سازی برای آن نام گذاری شده است اما هنوز در کشور ما کاری که درخور و شایان ذکر باشد برای روز جهانی اوتیسم انجام نگرفته است. نمی دانیم از خوش شانسی است یا بد شانسی که این روز در کشور ما یک روز تعطیل با یک مناسبت چند هزار ساله به نام روز طبیعت است، هرسال کوشیده ایم این تقارن و همزمانی را به فال نیک بگیریم اما هرگز از آن طرفی نبسته ایم.

انگار وقتی چیزی سرجای خودش نباشد آن رسالتی را که دارد، خوب به سرانجام نمی رساند. اما یادمان باشد همان طور که روز طبیعت را ارج می نهیم همان طور که سایر مسائل جامعه در سایه ی یک روز تعطیل گم نمی شوند، روز جهانی اوتیسم هم در حاشیه ی روز طبیعت باقی نماند. یادمان باشد غافل نشویم از این که در همه ی دنیا و حتی همین کشورهای حوزه ی خلیج فارس برنامه های جامع و کاملی را در روز جهانی اوتیسم یا هفته ی متعاقب آن برگزار می کنند و این ایام را برای برگزاری سمینارها و همایش های مربوط به اوتیسم و اطلاع رسانی و آگاه سازی جامعه اختصاص داده اند. غافل نشویم که زمان به سرعت در حال سپری شدن است. زمان منتظر ما نمی ماند و تا به خود بیاییم، لحظه ها را از دست رفته می یابیم. هر سال که می گذرد بر تعداد کودکان اوتیستیک شهر و کشورمان افزوده می شود و ما هنوز اندر خم یک کوچه مانده ایم.

باید بدانیم که در جای جای کشورمان کودکان و نوجوانان بسیاری هستند که به علت ابتلا به اختلال اوتیسم نیازمند تشخیص، آموزش و درمان می باشند. هنوز والدین بسیاری هستند که به علت ناآگاهی از اوتیسم و درمان های مورد نیاز بی راهه می پویند و لحظات حساس و سرنوشت سازی را از دست می دهند. طبق آخرین پژوهش های انجام گرفته کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم در وهله ی اول نیاز به مداخلات رفتاری و آموزشی زود هنگام و برنامه ریزی شده دارند. یک برنامه آموزشی جامع می تواند بسیاری از مشکلات این کودکان را حل کرده و آن ها را به آغوش جامعه بازگرداند. آموزش در زمان مناسب(6 سال اول زندگی) می تواند کودکی مطرود و منزوی مبتلا به اوتیسم را به سوی تعاملات مثبت و سازنده سوق داده و از بار رنج ها و مصائب بی شمار خانواده ی او بکاهد و نیز ما را به آینده این کودکان امیدوارتر سازد.

جا دارد که در این روزها صمیمانه تقدیر و تشکر کنیم از تمام عزیزان و دلسوزانی که با تمام محدودیت ها و کاستی ها و مشکلاتی که در زمینه ی کار با کودکان اتیستیک وجود دارد، رسالت خود را فراموش نکرده و با تحقیقات علمی و پژوهشی و ترجمه کتاب و مقاله و تهیه ی برنامه های مورد نیاز بیماران مبتلا به اوتیسم، گام های موثری در پیشبرد اهداف جامعه ی اوتیسم کشور برداشته و در راه ارتقا و اعتلای این کودکان و بهروزی و بهزیستی آنان تلاش می کنند. با آرزوی موفقیت های هر چه بیشتر برای کودکان و نوجوانان و همه افراد مبتلا به اوتیسم در کشور عزیزمان.

 

 آشنایی با اوتیسم و روز جهانی آگاهی از اوتیسم

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا درخودماندگی : Autism نوعی اختلال رشدی، از نوع روابط اجتماعی است که با رفتارهای ارتباطی، کلامی  غیرطبیعی مشخص می‌شود. علائم این اختلال تا پیش از سه سالگی بروز می‌کند و علّت اصلی آن ناشناخته‌است. این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران است. وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد. این  اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر می‌گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی، مشکل دارند. این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می‌سازد. در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری نیز دیده می‌شود. در این افراد حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) پاسخ‌های غیرمعمول به افراد، دل‌بستگی به اشیا و یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می‌شود و ممکن است در حواس پنجگانه - بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی - نیز حساسیت‌های غیر معمول دیده شود. هستهٔ مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است.

از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد زنده در دنیا یک نفر مبتلا به اوتیسم است. کارشناسان زندگی ماشینی و عوامل ناشی از آن مانند استرس را در سیر صعودی ابتلا به این بیماری دخیل می‌دانند. نتیجه یک مطالعه نشان می‌دهد زنانی که چاق و یا دیابتی هستند، در صورتی که باردار شوند، بیش از مادران سالم با احتمال تولد نوزاد اوتیسمی روبرو خواهند بود.

اختلال فراگیر رشد، عبارتی است که در حال حاضر برای اشاره به مشکلات روان شناختی شدید که در طفولیت ظاهر می‌شود، بکار می‌رود. اختلالات فراگیر رشد، در بردارنده آشفتگی شدید در رشد شناختی، اجتماعی، رفتاری و هیجانی کودک است که عوارض گسترده‌ای بر روی فرایند رشد دارد. یکی از این اختلالات، اوتیسم، در قلمروهای پژوهشی و بالینی ، به وضوح برجسته شده است. اوتیسم، کیفیات اصلی انسانی را متاثر می‌سازد، یعنی معاشرت بین فردی و رابطه پیچیده را مختل می‌سازد. کودکان مبتلا به اوتیسم، تقایص شدید در روابط و تبدیل اجتماعی، بازی بین فردی و ارتباط ظاهر می‌سازند.

 

یک نمونه از اوتیسم

نادیا در سن 6 سالگی یک خروس ترسیم کرد. نقاشی او پیچیده و به میزان قابل توجهی دقیق بود. نادیا دارای استعدادهای خاصی بود، اما صحبت نمی‌کرد. ترجیح می‌داد تنها باشد، در اطاقش به طرز غیر قابل انعطافی به نظم و ترتیب اشیا اهمیت می‌داد. و بدون پاسخگویی به دیگران ، ساعتها در اطاق می‌نشست.

نادیا به عنوان اوتیستیک تشخیص داده شده بود. اختلال اوتیسم که یک اختلال فراگیر رشد است، عبارت است از فقدان پاسخگویی به دیگران و تاخیر شدید در رشد زبان. این مشکل قبل از 36 ماهگی شروع می‌شود. جالب اما تاسف برانگیز است یادآور شویم که، زمانی که درمان او در زمینه ارتقا روابط با دیگران موثر واقع شد، استعدادهای هنری‌اش کاهش یافت.

 

علایم اوتیسم

کودکان مبتلا به اوتیسم در معاشرت بین فردی و روابط پیچیده ، نقایص شدید نشان می‌دهند. کانر (1943) ، اولین کسی بود که اوتیسم را توضیح داد. طبق نظر کانر ، خصوصیت برجسته و اساس اوتیسم ، عبارت است از ناتوانی فرو در برقراری ارتباط با دیگران و موقعیتها که از اوائل زندگی شروع می‌شود. برخی علائم اولیه اختلال اوتیستیک ، توسط بوردن و الن دایک (1992) شرح داده شده است.

در نوزادان به نظر می‌رسد با نوزادان دیگر متفاوت باشند. ظاهرا نیازی به مادر نشان نمی‌دهند. برای او تفاوتی نمی‌کند که در آغوش گرفته شود یا نه ، قوام عضلانی ضعیف و سستی دارند و کم گریه می‌کنند، اما ممکن است شدیدا تحریک پذیر باشند. در 6 ماه اول زندگی ، نمی‌توانند به مادر توجه کنند ، چیزی را طلب نمی‌کنند. لبخند نمی‌زنند یا در این رابطه تاخیر دارند. به اسباب‌بازی‌ها علاقه ندارند. در 6 ماه دوم ، علاقه‌ای به بازیهای اجتماعی نشان نمی‌دهند. سرد و بی‌روح هستند، ارتباط کلامی یا غیر کلامی ظاهر نمی‌سازند و در مقابل تحریک ، کم فعال یا بیش فعال هستند.

والدین کودکان اوتیستیک ، غالبا اولین کسانی هستند که ناپاسخگویی اجتماعی کودکانشان را متوجه می‌شوند. کودک اوتیستیک ، جهان را ذاتا خطرناک و مهلک تلقی می‌کند. همچنین این کودکان میل وسواسی به یکنواخت بودن محیط ، رفتارهای خود تحریکی نظیر تکان خوردن نوسانی ، دور خود چرخیدن و بهمزدن دستها ، رفتارهای خود ویرانگرانه نظیر کوبیدن سر به دیوار کوبیدن دست به دیوار ، و گاز گرفتن خود ، فقدان تماس چشمی و مجذوب اشیا بی‌جان شدن را از خود نشان می‌دهند.

 

ملاک‌های تشخیص اوتیسم

شروع تشخیص باید قبل از سه سالگی باشد. اگر کودک حداقل 6 ماده از مواد زیر را نشان دهد ، تشخیص اوتیسم را دریافت می‌دارد. حداقل دو تای آن از طبقه اول ، یکی از هر یک، از طبقات دوم و سوم .

 

طبقه اول: نقص کمی در تبادل اجتماعی

    ناتوانی در برقراری ارتباط با همسالان متناسب با سطح رشد

    فقدان جستجوی خودانگیز لذت ، علاقه یا پیشرفت با دیگران

    فقدان مقابله به مثل یا هیجانی

 

طبقه دوم: نقص کمی در برقراری ارتباط

    تاخیر یا فقدان رشد زبان گفتاری

    نقص قابل توجه در شروع یا حفظ مکالمه با دیگران ، در افرادی که از سطح گفتاری کافی برخوردارند.

    استفاده کلیشه‌ای و تکراری از زبان یا زبان ویژه

    فقدان بازی خود انگیخته یا بازی ابتکاری اجتماعی متناسب با سطح سن. 

 

طبقه سوم: الگوی رفتار ، علائق و فعالیتهای محدود ، تکراری و کلیشه‌ای

    مشغولیت با یک یا چند الگوی کلیشه‌ای و محدود که یا از لحاظ شدت یا از لحاظ کانون غیر عادی است.

    چسبیدن ظاهرا اجباری به تشریفات یا کارهای غیر موثر و ناکار آمد

    اطوارهای حرکتی کلیشه‌ای و تکراری مثل بازی با دست یا انگشت ، حرکات بدنی غیر عادی.

    اشتغال ذهنی و مشغولیت پایدار با قسمتهایی از اشیا 

 

چند نکته اساسی در مورد کودکان اوتیستیک

 به نظر می رسد کودکان اوتیستیک قادر نیستند در هر زمان به بیش از یک نکته راهنما (خصوصیت محرک) توجه کنند. آنچه که وضع را بدتر می کند این است که آنها ممکن است به محرکهایی غیر عادی و غالبا نامربوط توجه کنند. مثلا درمانگر یک تصویر به کودک می‌دهد تا آن را نگاه کرد و نام آن شکل را که توسط درمان‌گر گفته می‌شود، تکرار کند. ولی کودک اوتیستیک به جای توجه به تصویر و تکرار نام آن، کاغذ را گرفته و لمس می‌کند. این الگوی توجه، توانائی آنان در برقراری ارتباط و تعامل با محیط اجتماعی و فیزیکی را با مانع مواجه می‌سازد.

پردازش و انسجام اطلاعات نیز به عنوان مشکلی برای کودکان اوتیستیک وجود دارد. یعنی در تبدیل یا اداره کردن اطلاعات در ذهن خود مشکل دارند.

 کودکان اوتیستیک ، در درک حالات ذهنی خود و دیگران نقص دارند. نظریه ذهن (Theory of mind) ، به عنوان توانائی در نظر گرفتن افراد بر حسب حالات درونی ذهنی، نظیر عقاید ، مقاصد و هیجانات توضیح داده شده است و به درک محیط اجتماعی و توانائی مشغول شدن به رفتار اجتماعی شایسته، گفته می‌شود.

 بعضی از کودکان اوتیستیک ضریب هوشی عادی دارند، برخی توانائی ذهنی قابل توجهی نشان می‌دهند. اما اکثریت آنها نقایص هوشی در محدوده عقب ماندگی ظاهر می‌سازند

 

سیر بیماری اوتیسم

گرچه بعضی از افراد مبتلا به اوتیسم بهبودی نشان می‌دهند، اکثریت کودکان اوتیستیک با نقایص شدید به بزرگسالی وارد می‌شوند و نمی‌توانند کاملا از خود مراقبت کنند. در غیاب مداخله به موقع و شدید، فقط یک تا دو درصد افراد اوتیستیک تا مرحله‌ای رشد می‌کنند که تفاوتی بین آنها و کودکانی که اوتیستیک تشخیص داده نمی‌شوند. وجود ندارد. حدود 10 درصد ، به کارکرد کافی در حیطه‌های زبان و اجتماعی دست می‌یابند، در حالی که 20 درصد علیرغم نقص قابل توجه ، نظیر فقر گفتار تا حدودی در مدرسه و از لحاظ اجتماعی پیشرفت می‌کنند. حدود 70 درصد پیشرفت محدود نشان می‌دهند و نقایص عمده در آنها دوام می‌یابد.

 

شاخص‌های بهبودی در بیماران اوتیستیک

چه چیزی پیش بینی می‌کند که چه کسی تا حدودی بهتر می‌شود و چه کسی بهتر نمی‌شود؟ مهارتهای زبانی و نمرات ضریب هوش غالبا بهترین شاخصهای پیش آگهی به شمار می‌روند. توسعه به موقع زبان و نمرات ضریب هوشی خوب ، حاکی از پیش آگهی بهتر است. گفتار مفید فقط در حدود 50 درصد از اشخاص اوتیستیک توسعه می‌یابد. در خلال نوجوانی، مشکلات رفتاری و هیجانی ظاهر می‌شوند. پرخاشگری، رفتار مقابله‌ای و قشقرق، ممکن است مشاهده شود و کاملا برای والدین پریشان کننده باشد. تخمینها حاکی از آن است که تقریبا 75% کودکان اوتیستیک ، در محدوده عقب ماندگی متوسط قرار می‌گیرند و 25% تا بزرگسالی به حملات تشنجی مبتلا می‌شوند.

ا

سوال های رایج در مورد بیماری اوتیسم

 

علت بیماری اوتیسم چیست؟

اوتیسم، یک اختلال رشد است که در سه سال اول زندگی ظاهر می گردد.

این بیماری با تاثیر بر روی مغز کودک، رفتارهای اجتماعی و مهارت ارتباط برقرار کردن را مختل می کند.

علت واقعی این بیماری هنوز مشخص نیست، اما مطالعاتی در رابطه با دلیل بروز این بیماری در حال انجام است.

به نظر می رسد مساله ژنتیک مهم باشد. برای مثال دوقلوها بیشتر دچار این بیماری می شوند تا یک برادر و خواهر.

اختلال کروموزومی و مشکلات عصبی در افراد اوتیسمی مشاهده شده است. اگر چه تئوری‌های جدید، وجود مشکلی در عملکرد یا ساختمان سیستم عصبی مرکزی را علت آن می‌دانند.

دیگر علت های این بیماری ( که هنوز به اثبات نرسیده) شامل: رژیم غذایی ، تغییرات مجرای گوارشی ، مسمومیت با جیوه ، عدم استفاده از ویتامین ها و املاح و حساسیت به واکسن است.

 

تزریق واکسن باعث اوتیسم می شود؟

بسیاری از والدین نگران این موضوع هستند که برخی واکسن ها برای کودک شان خطرآفرین است.

دانشگاه امراض کودکان در آمریکا و موسسه دارویی ( IOM) اعلام کردند که هیچ نوع واکسن و یا ترکیبات واکسنی مسئول ایجاد بیماری اوتیسم نیستند. آنها گفتند که فواید واکسن زدن خیلی بیشتر از خطرات احتمالی آن است.

 

تعداد کودکان اوتیسمی چقدر است؟

هنوز تعداد این کودکان، مشخص نشده است. بیماری اوتیسم در پسران 3 تا 4 برابر بیشتر از دختران است. وضعیت اقتصادی خانواده، میزان تحصیلات افراد خانواده و نوع زندگی تاثیری بر این بیماری ندارند.

 

ناتوانی های کودکان اوتیسمی کدامند؟

1- سندرم Asperger : بیماری است که در طی سال های اول مدرسه ظاهر می گردد و شامل تداخلات اجتماعی، دقت زیاد در صحبت کردن و اشتیاق به کارهای غیرمعمول است.

2- سندرم Rett : این یک بیماری سیستم عصبی است که برگشت را ایجاد می کند، به خصوص در استفاده از زبان و دست ها. تفاوت زیادی با اوتیسم دارد و تنها در زنان دیده شده است.

3- ناتوانی در یادگیری : نادر است و این در مواردی رخ می دهد که به بچه یک چیز را یاد می دهیم و آن بچه در 10 سالگی آن را از یاد می برد.

4- ناتوانی در پیشرفت

 

اوتیسم چه تداخلاتی را در مغز می تواند ایجاد کند و چه بیماری های دیگری بوجود می آورد؟

• Fragile X syndrome

• Mental retardation  (عقب ماندگی ذهنی)

• Tuberous sclerosis(تصلب بافت ها)

•  Seizures(صرع)

Fragile X syndrome یک بیماری ارثی می باشد که از کم هوشی ناشی می شود. در این بیماری ژن ها قادر نیستند پروتئین کافی را برای سلول (به خصوص سلول مغز) تولید کنند.

 

علائم بیماری اوتیسم چه زمانی بروز پیدا کرده و تشخیص داده می شود؟

- بیشتر والدین اوتیسمی، هنگامی که بچه آنها 18 ماهه تا 2 ساله می شود، کمک می خواهند. بچه های اوتیسمی مشکلاتی دارند، از قبیل:

تداخل در روابط اجتماعی، وانمود کردن به بازی و ارتباط کلامی و غیر کلامی.

- بیشتر کودکان اوتیسمی، در سن 1 یا 2 سالگی معمولی هستند، ولی ناگهان زبان گفتاری و مهارت های اجتماعی را از دست می دهند.

 

عادت های کودکان اوتیسمی چیستند؟

- بسیار حساس به نور، صدا، لمس، بو و یا مزه می باشند. مثلا از پوشیدن لباس های زبر خودداری می کنند و ناراحت و افسرده می شوند.

- هنگامی که زندگی روزانه تغییر پیدا کند، حرکات تکراری را انجام می دهند و یا اشیا را در جای خود نمی گذارند. همه این عوامل باعث اندوه و پریشانی آنها می شود.

- این نشانه ها ممکن است از ضعیف تا شدید باشد.

 

مشکلات ارتباطی بیماران اوتیسمی چیست؟

- نمی توانند صحبت راشروع کنند، و یا توانایی ادامه بحث را ندارند.

- ارتباط، با حرکات دست به جای استفاده از لغات صورت می گیرد.

- رشد زبان و تکلم به کندی صورت می گیرد و یا اصلا صورت نمی گیرد.

- عدم دقت در دیدن اشیا

- به جای لغت "من" از "تو" استفاده می کند، برای مثال به جای آن که بگوید من آب می خواهم، می گوید" تو آب می خواهی.

- عدم توجه به اشیا (در 14 ماهگی مشخص می شود)

- کلمات و یا جملات را تکرار می کنند.

- بدون احساس حرف می زنند.

 

تداخلات اجتماعی یبماران اوتیسمی کدامند؟

- روابط دوستانه ندارند.

- بازی های کلامی را دوست ندارند.

- تنهایی را ترجیح می دهند.

- بدون توجه به لبخند هستند.

 

نحوه پاسخ مبتلایان به اوتیسم به اطلاعات احساسی چگونه است؟

- از صدای بلند، وحشت زده نمی شوند.

- حواس بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه کمی دارند.

- ممکن است از صدای معمولی، خوش شان نیاید و دستان شان را بر گوش خود بگذارند.

- ممکن است تنها بمانند، زیرا خیلی دست پاچه می شوند.

- یک سطح صاف را خارش می دهند و اشیا را لیس می زنند.

- به درد، خیلی زیاد و یا خیلی کم واکنش نشان می دهند.

- ممکن است یک جمله را چندین بار تکرار کنند.

- منظور گوینده را به سختی می فهمند.

- نمی توانند درک کنند که گوینده حرف خنده دار می زند و یا سرزنش کننده.

- ممکن است حرف نزنند و یا خیلی کم حرف بزنند.

- خطر را حس نمی کنند.

 

کودکان اوتیمسی چگونه بازی می کنند؟

- یک تکه کوچک اسباب بازی برای آنها جالب می باشد، مثلا چرخ های یک ماشین.

- بازی کسی را تقلید نمی کنند.

- ترجیح می دهند تنها بازی کنند.

- در آن نقش که بازی می کنند، دارای قوه تخیل کمی هستند.

- همیشه باید یک بازی کنند.

- آن ها رفتار مخصوص به خود دارند. خود را یا تکان می دهند و یا دست می زنند.

 

رفتارهای نامناسب بیماران اوتیسمی کدامند؟

- خشونت

- تکرار یک نقش یا فکر

- بی دقت

- بی علاقه و بدون احساس

- پرتحرک و یا کم تحرک

- تمایل به خود و یا دیگران

- تکرار حرکات بدن

 

نشانه های اولیه در یک کودک مبتلا به اوتیسم چیست؟

اگر نوزاد شما دچار مشکلات زیر بود، حتما او را نزد پزشک ببرید:

- در 12 ماهگی، هنوز چیزی نمی گوید (منظور گفتن همان کلمات ناواضح است)

- در 12 ماهگی، اشاره نمی کند و یا "بای بای" نمی کند.

- در 16 ماهگی، یک لغت هم نمی گوید.

- در 24 ماهگی، دو لغت نمی گوید.

- از دست دادن تکلم و یا مهارت های اجتماعی در هر سنی

 

درمان های بیمار اوتیسمی چگونه است؟

- دارو درمانی: دارو برای جلوگیری از خشم، عصبانیت، مشکلات حواس، بیش فعالی، مشکلات خواب، بی پروا بودن، زودرنج بودن و زود عصبانی شدن، به کار می رود.

- تجزیه رفتار کاربردی ( ABA) : برای تقویت مهارت های مختلف کاربرد دارد. این برنامه در منزل کودک صورت می گیرد.

- درمان و تدریس به کودک اوتیسمی ( TEACH): در این روش به کودک با استفاده از عکس ها نشان می دهند که چه کارها و مهارت هایی را باید انجام دهد.

 - درمان جسمی

- صحبت درمانی: در این روش با کودک خیلی واضح و روشن حرف می زنند. ممکن است ساعت ها طول بکشد تا بتوان یک جمله را به کودک یاد داد.

- معالجه حسی و بینایی

بهترین درمان، مجموع تمامی درمان های بالا می باشد.

 

رژیم غذایی خاصی برای اوتیسم موجود است؟

- برخی از بچه های اوتیسمی، مایل به رژیم فاقد گلوتن و یا فاقد کازئین می باشند. گلوتن در گندم، جو و چاودار است. کازئین در شیر، پنیر و دیگر محصولات لبنی یافت می شود.

- هیچ بررسی نشان نداده است که تغییر رژیم غذایی، اثر مثبتی بر روی این کودکان داشته باشد.

- اما کودک باید یک رژیم متعادل داشته باشد و به مقدار کافی انرژی و مواد مغذی دریافت کند.

 

نشانه های کودکان مبتلا به اوتیسم

طبق آمار رسمی سازمان جهانی بهداشت، در سال 1975 از هر 5 هزار نفر، یک نفر به اوتیسم مبتلا بوده اما در سال 2004 این میزان به یک در 166 نفر رسیده و در سال 2014 از هر 42 کودک یک نفر مبتلا به اوتیسم بوده است. آمار بیانگر این موضوه است که آمار مبتلایان به اوتیسم در حال افزایش است.

امروزه دیگر تصویری که از یک کودک مبتلا به اوتیسم داریم، صرفا یک فرد ناتوان و گوشه گیر نیست، بلکه می دانیم اوتیسم طیف گسترده ای از علائم را به همراه دارد. در ادامه با نشانه های کودکان مبتلا به اوتیسم آشنا می شوید.

 

1- کودک مبتلا به اوتیسم اختلال تکلم دارد

از نظر کلامی، کودک مبتلا به اوتیسم دچار تاخیر است. کودکان به مرور که بزرگ می شوند، درک بیانی بالاتری در مقایسه با قدرت بیان دارند. یک کودک طبیعی در یک سالگی می تواند تک کلمه ادا کند و در 1.5 سالگی 3-2 کلمه را با هم ترکیب می کند اما کودکان مبتلا به اوتیسم یا کلام ندارند یا در مقایسه با سن شان دچار تاخیر کلامی اند یا کلام دارند اما معنی دار نیست و کلام دیگران را اکو می کنند.

متاسفانه گاهی والدینی را می بینیم که اوتیسم فرزندشان را انکار می کنند. آنها می گویند فرزندم کلام دارد و حتی باهوش است چون در سن پایین می تواند جمله های سنگین و طولانی را بیان کند اما برخی کودکان مبتلا به اوتیسم مثل طوطی کلمات و جمله های اطرافیان را تکرار می کنند.

این به معنی هوش بالای کودک نیست بلکه بدان معنی است که کودک درک و شناختی از محیط اطراف ندارد.

 

2- کودک مبتلا به اوتیسم «من» نمی گوید

در روند طبیعی رشد، کودکان به محض آنکه «من» را درک می کنند، دیگر از «نام خود» برای بیان خواسته هایشان استفاده نمی کنند در حالی که کودک مبتلا به اوتیسم شناختی از «من» ندارد و خود را با نام صدا می زند؛ مثلا می گوید: «به علی آب بدید!» این نشانه خوبی نیست. حتی کودک مبتلا ضمایر را هم اشتباه استفاده می کند.

 

3- ارتباط کودک مبتلا به اوتیسم یکطرفه است

کودک مبتلا به اوتیسم حتی اگر کلام داشته باشد، نمی تواند درست ارتباط برقرار کند و گفتارش جهت دار نیست. ممکن است محتوای کلام با سنش متناسب نباشد یا بدون توجه به صحبت های دیگران فقط در مورد علایق خود صحبت کند.

در واقع کودک مبتلا به اوتیسم نمی تواند تبادل اطلاعات کند. این کودکان به لبخند یا خستگی دیگران توجهی ندارند و نمی توانند نوبت را رعایت کنند. آنها ارتباط یکطرفه برقرار می کنند و به همین علت ارتباطشان موثر نیست.

 

4- واژه سازی کودک مبتلا به اوتیسم غیرطبیعی است

ممکن است واژه سازی به شکل بازی در کودکان عادی هم دیده شود اما جایگزین کردن همیشگی واژه ها، مختص مبتلایان به اوتیسم است. مثلا کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است همیشه به «باب اسفنجی»، «بنگی» بگوید.

 

5- اوتیسم گاهی خفیف است، گاهی شدید

در گذشته اوتیسم به 5 گروه تقسیم می شد اما امروزه می دانیم که اوتیسم نوعی اختلال رفتاری است و طیف بندی دارد. ممکن است فردی تمام علائم را داشته باشد و در طیف شدید اوتیسم باشد و به شکل فردی در خودمانده در جامعه ظاهر شود و ممکن است فقط مشکل ارتباطی داشته باشد؛ مثلا نتواند دوست صمیمی داشته باشد و احساسات دیگران را درک کند و در گروه مبتلایان به اوتیسم خفیف دسته بندی شود.

 

6- کودک مبتلا به اوتیسم ساعت ها با یک وسیله سرگرم می شود

کودک طبیعی مدت توجه کوتاهی دارد یعنی شاید نهایتا 5 دقیقه با یک اسباب بازی بازی کند و بعد آن را رها کند و سراغ بازی دیگری برود. کودک طبیعی چون محرک های مختلف را آزمایش می کند، پیشرفت می کند اما کودک مبتلا به اوتیسم ساعت ها یک بازی تکراری انجام می دهد.

 

7- کودک مبتلا به اوتیسم محو پنکه و لباسشویی می شود

این کودکان به چرخیدن یا به وسایلی که می چرخد مثل پنکه و لباسشویی علاقمند هستند و ممکن است ساعت ها خود را با تماشای آنها سرگرم کنند. ممکن است زنجیری را تکان دهند یا به موسیقی های ثابت واکنش و علاقه شدید نشان دهند.

 

8- کودک مبتلا به اوتیسم مثل کودکان دیگر بازی نمی کند

این کودکان بازی های تخیلی ندارند. کودکان از 1.5 تا 2 سالگی وارد بازی های نمادین می شوند؛ مثلا ممکن است از یک تکه پازل به عنوان لیوان چای استفاده کنند یا عروسک شان را روی پا بگذارند و تکان دهند. این بازی ها به رشد طبیعی کودک کمک می کند اما مبتلایان به اوتیسم این توانایی را ندارند.

آنها با اسباب بازی ها آنگونه که باید بازی نمی کنند؛ مثلا ممکن است به جای راه بردن ماشین های اسباب بازی روی زمین، آنها را پشت هم بچینند و قطار کنند.

 

9- تشخیص اوتیسم در بدو تولد ممکن نیست

علائم اوتیسم معمولا از 9 ماهگی قابل تشخیص است اما در 3-2 سالگی کاملا مشخص می شود مگر در موارد بسیار خفیف که ممکن است در نوجوانی یا جوانی تشخیص داده شود. علائم در 3 حوزه ارتباط، کلام و علایق و رفتارهای تکراری دیده می شود.

 

10- کودک مبتلا به اوتیسم ارتباتط چشمی ندارد

در موارد متوسط تا شدید، این کودکان ارتباط چشمی ندارند اما در موارد خفیف فقط ارتباط کلامی برقرار نمی کنند.

 

11- کودک مبتلا به اوتیسم نبوغ خاصی در برخی مسائل دارد

متاسفانه دو سوم کودکان مبتلا کم توان ذهنی هستند و یک سوم آنها هوش معمولی دارند. این کودکان در برخی مسائل نبوغ خاصی دارند. مثلا ممکن است علاقه خاصی به سیاره ها داشته باشند و با کمترین تلنگری اطلاعاتی را در این زمینه حفظ کنند و اگر در جمع قرار بگیرند در مورد این مسائل صحبت کنند. معمولا هم به پیام های ارتباطی دیگران مثل اینکه «بس است» یا «خسته شدیم» توجهی ندارند.

 

12- کودک مبتلا به اوتیسم توان همذات پنداری ندارد

کودک مبتلا به اوتیسم درک کاملی از احساسات دارد. او می تواند مادرش را بغل کندو ببوسد یا دلیل گریه اش را جویا شود اما در سنین بالاتر که انتظارها از او بیشتر می شود، ممکن است در این زمینه دچار مشکل شود.

کودک مبتلا به اوتیسم توانایی ذهن خوانی ندارد؛ نمی تواند به محیط توجه کند یا خود را جای دیگران بگذارد و احساسات دیگران را درک کند.

 

13- کودک مبتلا به اوتیسم تفکر انتزاعی ندارد

تفکر انتزاعی تفکر پیچیده ای است که با رسیدن به نوجوانی کامل می شود. یک فرد عادی در نوجوانی می تواند متوجه ضرب المثل ها و کنایه شود اما این کودکان چنین درکی ندارند. آنها نمی توانند از مسائل نتیجه بگیرند و همین موضوع ارتباطشان را مختل می کند.

 

14- کودکان مبتلا به اوتیسم یکپارچگی حسی ندارند

این کودکان یکپارچگی حسی ندارند؛ یعنی در برخی از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی پایین است. بعضی از آنها گاهی متوجه سوختگی های شدید نمی شوند و برخی با کوچکترین ضربه درد شدید حس می کنند. در مورد صدا هم همینطور است؛ گاهی یک کودک مبتلا صداهای بسیار آهسته را می شنود و به آن توجه دارد در حالی که متوجه صداهای بلند مثل صدای زنگ در نمی شود. 

 

15- اوتیسم درمان پذیر است

متاسفانه والدین برخی از کودکان دچار اوتیسم واقعیت را انکار می کنند چون پذیرش این موضوع سخت است اما با این کار فقط کودک شان را از دوران طلایی درمان محروم می کنند؛ در صورتی که اگر آموزش های لازم، به موقع به کودک در سن طلایی داده شود، احتمال طبیعی تر شدن رفتارها وجود دارد.

در موارد خفیف معمولا اوتیسم را دیر و در نوجوانی و جوانی تشخیص می دهند. وقتی مهارت ها شکل پیدا کرد، دیگر نمی توان آن را تغییر داد. البته اگر بینش را تغییر دهیم، حتی به این افراد در این سن هم می توان کمک کرد؛ مثلا اگر نوجوانی نمی داند کجا باید حین ارتباط صحبت هایش را قطع کند، باید به مادر یاد داده شود با علائم خاصی به فرزندش غیرمستقیم نشان دهد صحبت کافی است.

سن طلایی درمان اوتیسم تا قبل از 5 سالگی است. هر چه در سن پایین تری اختلال تشخیص داده و بازتوانی ها شروع شود، احتمال طبیعی شدن بیشتر است اما باید بپذیریم که این کودکان همیشه تا حدودی با سایر همسالان خود متفاوت هستند.

با این همه، متاسفانه برخی از درمانگران هنوز تعریف قدیمی اوتیسم را باور دارند و فکر می کنند این بیماران، ناتوان و گوشه گیر هستند و اگر فردی کلام و فقط علایق خاص و تکراری داشته باشد، می گویند به اوتیسم مبتلا نیست و با تشخیص اشتباه، کودک را از دورانط لایی درمان محروم می کنند.

 

16- باید توقع خود را از کودک مبتلا به اوتیسم تعدیل کنیم

اگر ناتوانی ها را نادیده بگیریم و فقط به توانایی ها توجه کنیم، مانع پیشرفت کودک می شویم چون به مرور ضعف ها شدیدتر می شود و حتی روی توانایی ها سایه می اندازد.

 

17- دلیل قطعی اوتیسم معلوم نیست

عوامل مختلفی در بروز اوتیسم نقش دارند اما مهمترین علت آن توارث است. جهش های ژنتیکی در کنار بحث توارث ژن ها در بروز این اختلال دخیل است. موضوع مربوط به یک ژن هم نیست و ژن های مختلف و تعامل آنهاست که باعث بروز اوتیسم می شود.

این بیماری هنوز مرموز است و ناشناخته های بسیاری در مورد آن وجود دارد. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده و علل مختلفی مثل برخی کمبودهای تغذیه ای در دوران بارداری یا سن والدین یا حتی برخی بیماری های دوران نوزادی و ... را در بروز آن دخیل می دانند که هیچ یک صددرصد مورد تایید نیست.

 

18- اوتیسم پدیده ای ناشی از شهرنشینی است

این باور، هم درست است؛ هم نادرست. آمار نشان می دهد در مناطق صنعتی میزان شیوع اوتیسم بیشتر است. در بیماری های جدی روانپزشکی کناره گرفتن از شهر و ورود به روستا باعث می شود فرد زندگی بهتری داشته باشد چون زندگی در شهر به مهارت های بیشتری نیاز دارد.

مکان سنجی، مدیریت زمان و جمعیت زیاد، کار را سخت می کند اما در روستا ارتباط ساده تر است و نیازهای سطحی باعث می شود شدت علائم کم شود اما فراموش نکنیم به هر حال کسانی که در شهر هستند، دسترسی بیشتری به خدمات دارند و تشخیص بیماری در آنها ساده تر است.

 

19- کودک مبتلا به اوتیسم می تواند وارد مدرسه عادی شود

خیلی از کودکانی که اوتیسم خفیف دارند، به مدارس عادی راه پیدا می کنند و اتفاقا برایشان بهتر است زیرا حضور آنها در کنار کودکان دچار اوتیسم که علائم شدید دارند، می تواند باعث بروز رفتارهای کلیشه ای در آنها شود.

در مدارس عادی، حضور یک معلم رابط مخصوصا برای کودک کم توان کمک کننده است. برخی از این کودکان حفظیات خوبی دارند اما متاسفانه باید بپذیریم که ممکن است حتی به این کودکان قلدری شود یا مورد آزار جنسی یا تمسخر دیگران قرار بگیرند.

به صلاح کودک است که با کودکان طبیعی حشر و نشر داشته باشد. اینکه درمانگر با او به پارک برود، بسیار خوب است زیرا تعمیم دادن از جمله مسائلی است که این کودکان در آن دچار مشکل هستند.

چنین سرویسی پرهزینه است و به همین دلیل به مادر آموزش داده می شود ارتباطات را در محیط های دیگر اصلاح کند. مسلما باید به سلامت روان مادر هم توجه کرد و فرصت هایی را به وجود آورد تا بتواند برای خود زمانی داشته باشد.

با اینحال، برخی بر این باورند که نباید به اولیای مدرسه در مورد اوتیسم کودکان توضیح داد، چرا که برخی از مدارس ما دید منفی به مسائل روانپزشکی دارند و حتی کودک بیش فعال را در مدرسه روی صندلی جدا می نشانند و اگر کودکی آسیب ببیند، همه تقصیرها را به گردن کودک مبتلا به اوتیسم می اندازند. متاسفانه این ضعف ها وجود دارد و به اصلاحاتی در این زمینه نیازمندیم.

 

20- اوتیسم هم درمان دارویی دارد، هم درمان نگهدارنده

تعداد داروهای شیمیایی و حتی رژیم های غذایی که برای درمان به کار می رود، زیاد است. مکمل B6، امگا 3 و حتی رژیم های بدون گلوتن یا پرپروتئین گاهی برای این کودکان توصیه می شود اما هیچ یک تاثیر فوق العاده ای ندارند. 

اگر علائم شدید باشد، مثلا کودک خنده های بی مورد یا حرکت های کلیشه ای یا تشنج و رفتارهای خودآزار داشته باشد، داروهایی برای حذف و طبیعی شدن رفتار او تجویز می شود که موثر هم است.

 

باورهای نادرست در مورد اوتیسم 

باور نادرست: اوتیسم بسیار نادر است.

عبارت درست: امروزه فراوانی این اختلال به میزان یک در ٨٠ نفر تخمین زده می‌شود.

 

باور نادرست: بیمارانی که تماس چشمی برقرار می‌کنند مبتلا به اوتیسم نیستند.

عبارت درست: فقط در موارد شدید اوتیسم تماس چشمی وجود ندارد.

 

باور نادرست: این کودکان قادر به حرف زدن نیستند.

عبارت درست: برخی از این کودکان می‌توانند حرف بزنند و در درک مفاهیم دچار مشکل هستند.

 

باور نادرست: همیشه پسرفت کلامی در این کودکان دیده می‌شود.

عبارت درست: این علامت تنها در گروهی از بیماران دیده می‌شود.

 

باور نادرست: این کودکان هیچ علاقه‌ای به بازی نشان نمی‌دهند.

عبارت درست: بسیاری از این کودکان بازی‌های پرتحرک و بدنی را دوست دارند. اما غالب این کودکان به بازی‌های خیالی نمی‌پردازند. لازم به یادآوری است که کودکان طبیعی از ١٨ تا ٢۴ ماهگی بازی تخیلی را  شروع می‌کنند.

 

باور نادرست: کودکانی که به دیگران محبت می‌کنند نمی‌توانند دچار اوتیسم باشند.

عبارت درست: بسیاری از این کودکان علاقه بسیاری به خصوص به مادر یا مراقب اصلی خود نشان می‌دهند.

 

باور نادرست: وجود دوست خیالی نگران‌کننده بوده و نشانه‌ای از این اختلال است.

عبارت درست: کودکان در خلال رشد می‌توانند دوست خیالی داشته باشند و این امر تا ١١ سالگی طبیعی محسوب می‌شود. فقط وقتی کودک این ارتباط با دوست خیالی را به بازی با بچه‌ها در دنیای واقعی ترجیح  دهد نیاز به بررسی وجود دارد. کودکان به تدریج که بزرگ‌تر می‌شوند واقع‌گراتر شده و کمتر به بازی با دوست خیالی گرایش نشان می‌دهند.

 

باور نادرست: کودکان مبتلا به اوتیسم قدرت یادگیری پایینی دارند.

عبارت درست: گروهی از این کودکان یادگیری خوبی دارند و در مواردی این کودکان جزایری از نبوغ دارند؛ یعنی قدرت ویژه در زمینه‌ای خاص  مانند یادگیری شعر که با مشکلات دیگر این کودکان هم‌خوانی ندارد.

 

باور نادرست: همه کودکان مبتلا به اوتیسم در خود فرو رفته هستند.

عبارت درست: این علامت تنها در گروهی از بیماران دیده می‌شود.

 

باور نادرست: همه کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر بهره هوشی پایین هستند.

عبارت درست: از هر سه کودک مبتلا به اوتیسم یکی بهره هوشی طبیعی دارد.

 

باور نادرست: این اختلال با بزرگ‌تر شدن کودکان بهبود می‌یابد.

عبارت درست: این بیماری به عنوان یک اختلال نافذ رشدی طبقه بندی می‌شود و نیاز به مداخلات درمانی جدی دارد.

 

باور نادرست: شانس مبتلا شدن کودک بعدی در خانواده این کودکان برابر جمعیت عادی است.

عبارت درست: از آنجایی که علل توارث از عوامل مهم در بروز بیماری است، وجود یک خواهر یا برادر بیمار، احتمال ابتلای فرزند بعدی را افزایش می‌دهد.

 

باور نادرست: این اختلال ناشی از آن است که مادر به اندازه کافی با کودک بازی نمی‌کند و برای او وقت نمی‌گذارد.

عبارت درست: این اختلال در اثر مشکلات ارتباطی مادر-کودک ایجاد نمی شود.

 

باور نادرست: بیماری اوتیسم همان بیش‌فعالی است.

عبارت درست: اوتیسم و بیش‌فعالی دو بیماری متفاوتند. با این حال، در مواردی از اختلال اوتیسم، علایم بیش‌فعالی هم وجود دارد و وجود علایم بیش‌فعالی تشخیص اوتیسم را زیر سؤال نمی‌برد. هنگام درمان  چنین مواردی از اوتیسم باید به کاهش علایم بیش‌فعالی نیز فکر کرد.

 

باور نادرست: این مشکل در کودکان خانواده‌های تک فرزند شایع است.

عبارت درست: بروز این بیماری ربطی به تعداد فرزندان خانواده ندارد.

 

باور نادرست: برای کمک به حل این مشکل تولد خواهر یا برادر می‌تواند راه‌گشا باشد.

عبارت درست: این بیماری اختلالی بیولوژیک است که روش‌های درمانی خاص خود را دارد.

 

باور نادرست: کودکان مبتلا به اوتیسم همیشه ظاهر غیر طبیعی دارند.

عبارت درست: دربسیاری از این کودکان مشکلات ظاهر یا چهره دیده نمی‌شود



گردآودی گروه سلامت سیمرغ
اختصاصی سیمرغ