راههای پیشگیری

 راه ‌های پیشگیری از سرایت HIV چیست؟
 استراتزی مقابله با ایدز با تبلیغات وسیع در سرتاسر دنیا ABCاست یعنی:
Abstain  - A : پرهیز وبه تاخیر انداختن  اولین رابطه جنسی
Be Faithful - B :   (پایبندی و وفاداری)  ایمن تر باقی ماندن از طریق پایبندی به یك شریك جنسی یا از طریق كاهش تعداد شركای جنسی
Condomise - C  :  (استفاده از کاندم) استفاده صحیح و مداوم از كاندوم برای جوانانی كه از نظر جنسی فعالند یا زوجهایی كه یكی از آنها HIV مثبت است ٬ روسپی ها و شركای جنسیشان و هر كه تماس جنسی با فردی كه در معرض HIV بوده داشته است.

پیشگیری از عفونت HIV در جمعیت عمومی شامل:
 الف) آموزش همگانی در مورد HIV و ایدز و رفتارهای پرخطر مرتبط با آن
ب) تأمین سلامت خون و فرآورده‌های خونی
مهمترین موضوع در آموزش رفتارهای پرخطر، آموزش رفتارهای جنسی سالم می‌باشد.

ابتدا باید ببینیم رفتار جنسی ناسالم و پرخطر چیست؟ رفتار جنسی ناسالم هر گونه تماس جنسی را می‌گویند كه در آن فرد از سلامت خود یا شریك جنسی خود ‌آگاه نباشد. مشكل از این جا ناشی می‌شود كه آگاهی از سلامت خود یا دیگران به راحتی امكانپذیر نیست. بعنوان مثال؛ در حدود 90 درصد افراد HIV مثبت از آلوده بودن خودشان اطلاعی ندارند. از طرف دیگر؛ منفی بودن آزمایشات تشخیصی در ابتدای آلودگی با HIV نمی‌تواند دلیل سالم بودن فرد باشد زیرا نتیجه این آزمایشات در اوایل دوره آلودگی معمولاً منفی می‌باشد.

 پس چاره چیست؟
برای آگاهی از سلامت افراد باید به رفتارهای آنها توجه كرد. اگر فردی از رفتارهای پرخطر آگاهی داشته باشد بهتر می‌تواند در خصوص سلامت خود یا شریك جنسی خود قضاوت كند. داشتن رفتارهای پرخطر احتمال آلودگی به HIV و سایر عفونت‌های‌آمیزشی را بیشتر می‌كند.
 
رفتارهای جنسی پرخطر كدامند؟
رفتارهای جنسی پرخطر عبارتند از :

• داشتن شركای جنسی متعدد
• تماس‌های جنسی نامعمول (تماس مقعدی و دهانی)
• متوسل شدن به خشونت در زمان تماس جنسی
• مصرف الكل، مواد مخدر و یا روانگردان قبل از برقراری تماس جنسی
• تماس جنسی محافظت نشده ( عدم استفاده از كاندوم)
بنابراین برای پیشگیری از HIV و ایدز در جامعه باید رفتارهای جنسی سالم را به افراد به ویژه نوجوانان و جوانان آموزش داد.. 
تماس  جنسی ایمن‌تر  (safer sex) یعنی چه ؟
رابطه جنسی ایمن‌تر به فعالیتهای جنسی اطلاق می‌شود كه ریسك كمی از عفونت با HIV‌ دارند.
رابطه جنسی ایمن‌تر اغلب به معنای استفاده از كاندوم حین رابطه جنسی است.
وقتی كاندوم بطور صحیح استفاده شود بعنوان سد فیزیكی عمل می‌كند و از انتقال ترشحات آلوده به جریان خون فرد دیگر جلوگیری می‌‌كند.
 پیشگیری از عفونت HIV در گروه‌های در معرض خطر
بعضی از افراد و گروه‌ها مثل معتادین تزریقی، كاركنان بهداشتی درمانی، نوزادان متولد شده از مادران HIV مثبت، مبتلایان به عفونت‌های آمیزشی و افراد با رفتارهای جنسی پرخطر در معرض خطر بالای آلودگی به HIV قرار دارند. لذا باید توجه بیشتری به این افراد مبذول داشت.
 
الف) زنان HIV مثبت باید تا حد امكان از باردار شدن خود جلوگیری كنند. لذا توصیه می‌شود كه در این افراد از دو روش پیشگیری از بارداری به طور همزمان استفاده گردد تا احتمال بارداری به حداقل برسد.
با این حال اگر خانم HIV مثبت باردار شود با تجویز داروهای ضد ویروسی در زمان بارداری سعی می‌شود از انتقال HIV به جنین وی جلوگیری شود. البته تجویز این داروها در زمان حاملگی همراه با خطراتی می‌باشد، ضمن آنكه این داروها بسیار گران و كمیاب می‌باشند. همچنین در نوزدان متولد شده از مادران HIV مثبت می‌توان از داروهای ضد ویروسی استفاده كرد.
 
ب) كاركنان بهداشتی درمانی یكی از گروهای در معرض خطر آلودگی به HIV می باشند. لذا دستورالعمل‌هایی تحت عنوان ”احتیاطات استاندارد“ تدوین شده است كه تمامی كاركنان بهداشتی درمانی باید آنها را به كار ببندند تا خطر انتقال HIV در آنها به حداقل برسد.
 
ج) یكی دیگر از گروه‌های پرخطر، معتادین تزریقی می‌باشند كه بدلیل استفاده مشترك از سرنگ و سوزن و رفتارهای پرخطر دیگر، منبع مهم آلودگی به HIV در كشور به شمار می‌روند. اقدامات پیشگیرانه در این گروه شامل تشویق و ترغیب معتادین به ترك، تغییر اعتیاد تزریقی به روش‌های كم خطرتر و در نهایت توزیع سرنگ و سوزن و كاندوم رایگان در بین آنها می‌باشد. از این اقدامات بعنوان راهكارهای ”كاهش آسیب“ یاد می‌شود.
 
د) ابتلا به عفونت‌های آمیزشی مثل سوزاك، سیفیلس و... خطر انتقال HIV را به دنبال دارد. از طرف دیگر درمان عفونت‌های آمیزشی خطر احتمال آلودگی به HIV را كم می‌كند. لذا تشخیص و درمان كامل عفونتهای آمیزشی در مبتلایان به آنها یكی از مهمترین اقدامات پیشگیری از ایدز به شمار می‌رود.
هـ) افرادی كه رفتارهای پرخطر به ویژه رفتارهای پرخطر جنسی دارند لازم است كه تحت مشاوره قرار گیرند تا از خطرات آلودگی به HIV آگاه شوند و در صورت لزوم آزمایشات تشخیصی به طور داوطلبانه از آنها به عمل آید. مشاوره و آزمایشات داوطلبانه در مراكز مشاوره بیماریهای رفتاری در سراسر كشور به طور رایگان انجام می‌شود.

1- انتقال HIV از راه پوست سالم در هیچ مكان یا شرایطی به اثبات نرسیده است .
2- هیچگونه خطر انتقال HIV از راه تماس نزدیك با بیماران، مواجهه با قطرات پخش شده در هوا و حتی تماس با سطوح محیطی مشاهده نگردیده است .
3- تقریبا تمام موارد قطعی انتقال HIV مربوط به خون یا دیگر مایعات آلوده به خون بوده و تنها دو مورد انتقال غیر این راه بوده است (یك مورد در اثر مایع جنب خونی ودیگری دراثر كشت غلیظ شده HIV)
4- تاكنون هیچ مورد انتقال شغلی از راه ترشحات مهبل، منی و شیر گزارش نشده است، باوجود این مسئله ، بایستی درتمام تماسها اصول احتیاطات استاندارد را رعایت نمود.
5- تاكنون هیچ مورد انتقال HBV و HIV از راه تنفس دهان به دهان گزارش نشده است ولی برای پیشگیری از انتقال عفونت هرپس سیمپلكس و نایسریامننژیتدیس و احتمال تئوریك انتقال HIV و HBV در این موارد از ماسكهای مخصوص استفاده شده و بعد از مصرف ضد عفونی گردند.
6-رعایت احتیاطات استاندارد در موارد جراحی تا 93% از تماس باخون پیشگیری می نماید.
 
 
تماسهای شغلی كه می تواند موجب انتقال HIV شود عبارتند از :

1- آسیبهای مربوط به تماس جلدی مثل فرورفتن سوزن یا بریدگی توسط سوزن یا اشیاء تیز دیگر
2- آ لودگی غشاء های مخاطی
3- آلودگی پوست غیر سالم یا اسیب دیده از طریق خراشیدگی یا درماتیت ها (البته در پوست منافذ غیر قابل تشخیص وجود دارد كه گاهی HIV از این منافذ می تواند وارد شود)
منابع HIV شامل خون ،مایعات خونی بافت ها و دیگر مایعات بدن نظیر منی ، ترشحات واژینال، مایع مغزی نخاعی٬  مایع سینوویال، پریتونئال پریكاردیال و مایع آمنیوتیك كه همه اینها می توانند موجب انتقال عفونت HIV به دیگران شوند. در خصوص بزاق به طور كلی تماس با بزاق یك فرد آلوده به HIV در صورتی كه خون قابل رویت در آن وجود نداشته باشد بعنوان یك عامل خطر آفرین برای انتقال HIV مطرح نمی شود تماس با اشك، عرق ادرار و مدفوع غیر خونی شخص آلوده نمی تواند به عنوان عامل خطر آفرین انتقال HIV محسوب گردند.
HIV از طریق شیر انسان آلوده می تواند به نوزاد یا كودك منتقل شود. اما تماس با شیر انسان بعنوان یك تماس شغلی برای انتقال HIV درنظر گرفته نمی شود مطالعات نشان داده است كه متوسط خطر انتقال HIV توسط سوزن و یا دیگر آسیبهای جلدی توسط اشیاء تیز آلوده به HIV حدود32 % است .
 
خطر انتقال بیمارستانی HIV از بیماران آلوده به سایر بیماران :
 
انجام تست HIV قبل از عمل جراحی نمی تواند موجب ممانعت از ابتلای شغلی HIV گردد وتوصیه به انجام آن نمی شود.
اساس پیشگیری اولیه پرسنل پزشكی دررابطه با HIV این است كه خون تمام افراد می بایست آلوده فرض شود مگر خلاف آن ثابت شود (رعایت احتیاطات استاندارد)
پرسنل پزشكی درصورت فرو رفتن سوزن مشكوك یا آلوده به HIV به دست و …باید در اسرع وقت به مراكز بهداشت استان و یا شهرستان مراجعه كنند. 
درصورت پاشیده شدن خون و مایعات آلوده به HIV به محیط ،مركز كنترل بیماریها (CDC) توصیه می كند كه : 
1- دستكش و درصورت لزوم سایر وسایل محافظ پوشیده شود.
2- با دستگاه كاغذی حوله ای ، خون و مواد ریخته شده در محیط پاك شود .
3-محل با آب و صابون شسته شود.
4-درصورتی كه سطح آلوده صاف باشد با محلول 1:100 (10000 ppm) هیپوكلریت سدیم (وایتكس) عفونت زدایی شود و اگر سطح آلوده ناهموار و دارای خلل و فرج باشد با محلول 1:10 (ppm 100000) گندزادیی شود. اگر بیش از 30سی سی خون درمحلی ریخته شود بایستی خون را با حوله كاغذی بپوشانیم وبرروی حوله محلول 1:10هیپوكریت سدیم ریخته پس از 10 دقیقه محل را با آب صابون شستشو دهیم و دوباره آنها را با هیپوکلریت سدیم گندزدایی نماییم.
 
دندانپزشكان برای كاهش خطر ابتلا و اصابت سوزن باید كارهای زیر را انجام دهند:

1-از دستكش استفاده كنند.
2-پس از تماس با هر بیمار دستكش ها تعویض گردد.
3-دستكش ها در دست شسته نشوند ویا از آن استفاده مجدد نشود.
4-بلافاصله پس از درآوردن دستكش ها ، دست ها شسته شوند.
5-دندانپزشكان جهت جلوگیری از پاشیده شدن خون و ترشحات ، از ماسك ، عینك و یا محافظ صورت استفاده نمایند.
به هیچ وجه نوك سوزن را به طرف خود نگیرند.
6-سوزن مصرف شده از سرنگ مصرف شده جدانشود، خم نشوند، شكسته و یا دست كاری نگردد.
هرگز درپوش ها ی مصرف شده مجددا بر روی سوزن قرار داده نشود
7-می توان از كاتترهای جدید كه در حرارت بالاسوزن را قطع و خاكستر می كند استفاده نمود. با این وجود باید دانست كه درحال حاضر پیشگیری رفتاری ، مؤثرترین راه برای جلوگیری از گسترش بیشتر شناخته شده است .