كجا بودی؟ از كجا بفهمم كه آنجا بودی؟ چه كار كردی؟ چرا تلفنت اشغال بود؟ با كی حرف می‌زدی؟ چرا؟ داشتی لبخند می‌زدی؟ یك لحظه دیدم اخم كردی، چرا؟ شعری كه زمزمه می‌كردی مخاطب خاص داشت؟ یك بار دیگر بگو علت تاخیرت چه بود؟ چرا این طوری نگاهم می‌كنی؟ مطمئنی اتفاقی نیفتاده؟ چیزی را پنهان می‌كنی؟ این سكوتت معنای خاصی دارد؟ پرحرفی می‌كنی كه رد گم كنی؟
آنها كه همسر شكاك دارند این پرسش‌ها را می‌شناسند چون هر روز به یك یا چند تا از آنها پاسخ می‌دهند اما به هر حال تعامل با آدم‌های شكاك كار آسانی نیست و برای كسانی كه كم‌طاقتند، یك كابوس است و گاهی وقت‌ها حتی پاسخ دادن‌های مفصل به همه این سوال‌ها هم اوضاع را بهتر نمی‌كند.
با این حال در برخی موارد نیز، با انتخاب شیوه رفتاری درست در برابر همسری شكاك می‌شود محیط خانواده را آرام نگه داشت و از چالش و درگیری فاصله گرفت. این مطلب به شما یاد می‌دهد با یك همسر مبتلا به سوء‌ظن، چگونه برخورد كنید.
_ شك سنجی با دماسنج
نخستین گام در انتخاب شیوه رفتار با همسر شكاك این است كه تشخیص بدهید سوء‌ظنش بیمارگونه است یا نه. برای درك بهتر این موضوع، باید شك را روی یك دماسنج تصور كنید.
پایین‌ترین سطح این دماسنج شكی منطقی به رفتاری مشكوك است؛ برای نمونه وقتی مردی دیر به خانه می‌رسد، همسرش تردید دارد كه شاید اتفاقی غیر معمول برای او افتاده است. در این مدل از شك معمولا قضاوتی وجود ندارد.
سطح بالاتر تردید، فرد را به انسانی شكاك تبدیل می‌كند اما او هنوز بیمار روانی محسوب نمی‌شود؛ هرچند زندگی را برای همسر سخت می‌كند و او را زیر ذره‌بین می‌برد اما هنوز سوء‌ظن‌هایش در عملكرد روزانه‌اش اختلال چندانی به وجود نمی‌آورد.
سطح سوم از شك، بدبینی بیمارگونه یا پارانویاست. در این حالت فرد نه فقط به خیانت و بدی آدم‌های اطرافش مشكوك است بلكه احتمال می‌دهد آنها گزند و آسیبی به او برسانند.
پارانویا یك اختلال روانی است و مبتلایان به آن باید تحت درمان روانشناس و روانپزشك قرار بگیرند. اگر زوجی پیش از ازدواج به مشاور مراجعه كنند و در خلال آزمون‌های روانشناسی مشخص شود كه یكی از آنها پارانوئید است، مشاور وظیفه دارد به طرف دیگر هشدار دهد كه چنین ازدواجی با مشكلات و خطرات فراوانی همراه خواهد بود چون شك بیمارگونه پارانوئیدها درباره خیانت اطرافیان و آسیب‌رسانی‌شان گاهی به یقین واهی تبدیل می‌شود و در این حالت آنها برای دفاع از خودشان یا انتقام گرفتن از كسانی كه خیال می‌كنند به آنها خیانت كرده‌اند، وارد عمل می‌شوند و ممكن به بقیه به‌ویژه به همسرشان صدمه ای جبران ناپذیربزنند.
تردید شدید، فقط مربوط به پارانوئیدها نیست و برخی دیگر از اختلالات روانی نیز این نشانه را دارند؛ برای مثال مبتلایان به اختلال روانی دوقطبی یا آنها كه وسواس فكری شدید دارند یا برخی از مبتلایان به اسكیزوفرنی، دچار بدبینی بیمارگونه هم هستند. نمونه دیگر بدبینی بیمارگونه در مصرف‌كنندگان مواد مخدر صنعتی دیده شده است كه گاهی به جنایت منجر می‌شود.
توصیه‌های ما در این مطلب اگرچه ممكن است به كار كسانی كه همسری مبتلا به بدبینی بیمارگونه دارند هم بیاید اما در حقیقت مخصوص كسانی است كه سطح شك شریك زندگی‌شان به اختلال تبدیل نشده است. به عبارتی دیگر پیشنهادهای ما برای گروهی است كه همسرشان در سطح میانی دماسنج شك قرار دارد.
درباره پارانوئیدها و بقیه كسانی كه به علت نوعی اختلال روانی در سطح بالای آن دماسنج قرار دارند اما هشدار می‌دهیم كه باید زیر نظر روانپزشك و روانشناس قرار بگیرند و با راهكارهای ساده نمی‌شود با آنها كنار آمد و امكان دارد اعضای خانواده به‌ویژه همسرشان در خطر باشند.
_ شكاك‌ها دیوانه می‌شوند اگر...
ده‌ها عامل ممكن است باعث از دست رفتن اعتماد بین دو همسر یا مشكوك شدن آنها به هم شود اما تجربه مشاوران خانواده نشان می‌دهد سوءتفاهم و شك میان زوج‌ها به‌خصوص درباره خیانت، معمولا با پنج نشانه به‌شدت تقویت می‌شود.
جالب است بدانید این نشانه‌ها همان‌هایی هستند كه خیانت در زندگی زناشویی هم از طریق آنها قابل كشف است.
پس افراد شكاك در حقیقت نسبت به مسائلی بیشتر حساس می‌شوند و موضع می‌گیرند كه ممكن است واقعا جزء علائم خیانت زناشویی باشد اما شكاك‌ها به این نكته توجه ندارند كه این نشانه‌ها لزوما به معنای خیانت نیست و احتمال‌های دیگری هم وجود دارد. به عبارت دیگر اولین قضاوت آنها درباره این علائم، خطر و تهدید است در حالی كه همیشه چنین نیست.
_ پنج محور تحریك‌كننده همسران شكاك یا پنج محور هشدار‌دهنده درباره خیانت عبارتند از:
اول : حضور یعنی نبودن‌های بدون توجیه همسر یا بودنش در مكان‌هایی كه انتظارش را ندارید وقتی كه توضیحی نیز در این باره ندارد.
دوم : همه چیز درباره تلفن همراه یعنی تماس‌های پی در پی با افراد ناشناس، فعالیت‌های غیرعادی در فضای مجازی با استفاده از نرم‌افزارهای ارتباطی تلفن همراه مثل وایبر یا واتس‌آپ یا لاین، پیامك‌های عجیب یا مخفی و بی‌پاسخ گذاشتن تماس‌های مهم از طرف همسر.
سوم : حساب و كتاب مالی یعنی برداشت‌های بی‌توجیه ازحساب شخصی یا مشترك، خریدهای غیر عادی، كم شدن پول بدون آنكه مرجع خرج كردنش مشخص باشد.
چهارم : تغییرات در رفتار و میل جنسی. به همسری كه ناگهان متوجه تغییر در میزان میل جنسی همسرش نسبت به خودش می‌شود یا می‌فهمد كه رفتار همسرش مثلا میزان تعهدش یا علاقه‌اش به محیط خانواده تغییر كرده، حق دهید كه شك كند آیا او سرگرمی دیگری خارج از محیط خانواده دارد؟
پنجم : سوء‌سابقه. آنها كه پرونده سیاهی در روابط خانوادگی دارند؛ مثلا پیش‌تر كجروی‌هایی داشته‌اند یا خیانت كرده‌اند معمولا بیشتر در مظان اتهام قرار می‌گیرند چرا كه یك‌بار مرتكب خطا شده‌اند و طبیعتا امكان دارد بخشی از ذهن همسرشان با خاطره ناخوش از خیانت‌شان درگیر باشد. شك و تردید همسران نسبت به هم البته فقط در زمینه خیانت نیست اما می‌توان با اطمینان گفت كه بخش عمده‌ای از تردیدها در این حوزه است یا دست‌كم سرانجام یك سر كلاف سردرگم همه بهانه‌گیری‌ها و شك‌ها به مسئله ترس از خیانت هم می‌رسد.
با این حال باز هم تاكید می‌كنیم هیچ یك از این علائم لزوما به معنای خیانت نیست اما اولین ظن افراد شكاك، همیشه خیانت است!
_ از صداقت تلخ پرهیز کنید
هر چند ما تاكید می‌كنیم كه به همسرتان حتی در موارد كوچك دروغ نگویید، دروغ نگفتن هرگز به معنای گفتن جزئیات حقیقت در همه زمینه‌ها نیست. برای مثال لزومی ندارد به پرسش‌های یك همسر شكاك درباره گذشته‌تان تمام و كمال و با همه حواشی‌اش و جزئیات توضیح دهید.
هرچه بیشتر به جزئیات غیر مهم در روابط گذشته‌تان بپردازید؛ مثلا از فرد مورد علاقه‌ای كه به او نرسیده‌اید تعریف كنید یا درباره شكست‌های عاطفی‌تان پرچانگی كنید، همسر شكاك بیشتر حساس و نگران می‌شود و اوضاع زندگی‌تان بحرانی‌تر خواهد شد.
_ شاید نتوانید کنترل کنید
تصور می کنید اشتباهات شما دلیل شکاک شدن همسرتان است؟ شاید چنین باشد اما گاهی هم شک همسرتان از سرچشمه ای سرازیر می شود که شما قادر به کنترلش نیستید.
_ وقتی ژنتیک مهم می‌شود
علت سوء‌ظن همسر همیشه خطا یا سهل‌انگاری شریك زندگی نیست. شك شدید گاهی ریشه ژنتیك دارد. گاهی تحت تاثیر تربیت در دوران كودكی یا آموزه‌هایی است كه جامعه به فرد القا كرده و گاهی هم نشات گرفته از تجربه‌های ناخوشایند اعتماد كردن به دیگران و شكست‌های پی در پی است.
گاهی هم بدبینی همسر یك نوع وسواس فكری است یعنی شك، یك فكر دائمی و تكرار شونده است كه دائما در ذهنش چرخ می‌خورد و كلافه‌اش می‌كند و رنجش می‌دهد اما نمی‌تواند كنترلش كند.
در مواردی امكان دارد هم او، شخصیتی سلطه‌گر داشته باشد كه بخواهد طرف مقابل را تحت كنترل داشته باشد و در برخی مواقع هم، ناشی از اعتماد به نفس پایین همسر شكاك است به عبارتی دیگر او دائما نگران ترك شدن است چرا كه به علت اعتماد به نفس پایین، خودش را شایسته یك شریك زندگی وفادار نمی‌داند و مطمئن است كه فردی بهتر، زیباتر و مناسب‌تر از او قادر است همسرش را از او بدزدد.
_ کشف‌اش کنید
حواس‌تان به لوبیای سحرآمیز باشد
با همسرتان حرف بزنید، بحث كنید، توضیح دهید و رفع سوءتفاهم كنید اما یادتان باشد هر لحظه اصول یك گفت‌وگوی سالم را رعایت كنید و نگذارید خودتان یا طرف مقابل بحث و گفت‌وگو را به چالش و مشاجره تبدیل كند.
با حرف زدن شما از دنیای درونی او مطلع می‌شوید و راه شك و تردید بیشتر را می‌بندید چون اگر به بدبینی پاسخ قانع‌كننده‌ای داده نشود، مثل لوبیای سحرآمیز قصه جك غول‌كش به سرعت رشد می‌كند، بزرگ می‌شود، شاخ و برگ میگیرد و آن‌وقت از بین بردنش بسیار سخت است. هرچند باید به این نكته هم توجه داشته باشید كه افراد به‌شدت شكاك معمولا سوال‌های بعدی و بعدی را مطرح می‌كنند و اگر سطح شك‌شان به بالای دماسنج شك یعنی پارانویا نزدیك باشد، با پاسخ‌های شما قانع نمی‌شوند.
با این حال توضیح دادن در حد معقول و منطقی می‌تواند تا حد زیادی مشكل را برطرف كند. به هر حال اگر بعد از توضیح دادن، فرد شكاك همچنان قانع نشود و به سوال كردن ادامه دهد و این رفتار بارها تكرار شود، طرف مقابل دیگر نباید به روال بازجویی شدن‌های طولانی پاسخ دهد و بهتر است در این شرایط از او بخواهد با مشاور یا روانشناس خانواده ملاقات داشته باشد.
به این مكالمه نمونه بین لیلا و حسن پس از توافق بر سر گفت‌وگوی روزانه توجه كنید. البته هیچ‌یك از دو طرف، اختلال روانی خاصی ندارد و تردید هنوز در سطح خفیف است:
حسن: لیلا جان من امروز از تو دلخور شدم.
لیلا: چرا عزیزم؟ چی شده؟
حسن: امروز صبح هرچه به تلفنت زنگ زدم پاسخ ندادی. خیلی نگران شدم تا وقتی كه خودت از تلفن اداره تماس گرفتی.
لیلا: عزیزم! چه خوب شد كه گفتی. این موبایل را ببین. از صبح مانیتورش تاریك شده. فكر می‌كنم سوخته حتی نمی‌تونم خاموشش كنم. نمی‌دانم چه كار باید كرد. (حسن موبایل لیلا را با پیشنهاد خودش میگیرد و نمی‌تواند مانیتورش را روشن كند.)
حسن: بله، احتمالا سوخته. از كی این‌طور شده؟
لیلا: صبح كه از خانه خارج شدم خواستم بهت زنگ بزنم و بگویم ظهر بیا دنبالم كه دیدم سوخته. به همین خاطر از تلفن اداره با تو تماس گرفتم. ببخشید كه نگرانت كردم.
در این گفت‌وگو لیلا به شكل غیر مستقیم به همسرش می‌فهماند كه اولا در اداره بوده و ثانیا او هم می‌توانسته به اداره‌اش زنگ بزند.
_ اعتماد سازی کنید
قلبش را هدف بگیرید، آشكارا!
سوء‌ظن همسر همان‌طور كه پیش‌تر گفتیم اگر منشاء روانی نداشته باشد به احتمال زیاد، ریشه در احساس نداشتن امنیت و نامطمئن بودن از موقعیتش در ارتباط با شریك زندگی‌اش دارد.
بر این اساس اگر بتوانید عشق و محبت‌تان را نسبت به همسرتان ثابت كنید و باور كند جایگاه مناسبی در قلب‌تان دارد و شما نمی‌خواهید او را از دست بدهید، امكان دارد تا حدی شكش كم شود اما همیشه توجه داشته باشید اعتمادسازی در تعامل با آدم‌های شكاك، سخت و طولانی است اما خراب كردن دیوار اعتماد، فقط به یك اشتباه كوچك بند است.
_ حوصله کنید و حقیقت را بگویید
یك دروغ كوچولو هم كارتان را خراب می‌كند
حتما می‌دانید که به هر ترتیبی باید از دروغ گفتن به همسرتان بپرهیزید. تازه وقتی این پرهیز جدی‌تر می‌شود كه همسرتان شكاك است. برخی همسران گفتن دروغ‌های كوچك را عیب نمی‌دانند.
این گروه معمولا برای پنهان كردن حقیقت دروغ نمی‌گویند بلكه دروغ می‌گویند چون حوصله پیامدهای بعدی افشای حقیقت را ندارند یا نمی‌خواهند زیادی توضیح بدهند. یا کلا حوصله ندارند!
برای مثال شوهری كه دیرتر از معمول از اداره به خانه رسیده است و حوصله ندارد ماجرای دعوا با رئیس اداره، و ترافیک ناشی از تصادف پنچری ماشین، مشورت رفیقش با او درباره گرفتن وام از اداره را كه باعث تاخیر دوساعته‌اش شده توضیح دهد و به همین علت در پاسخ به همسرش كه می‌پرسد «چرا امشب دیر كردی» فقط یك جمله می‌گوید «ترافیك بود.» به نظر او یك دروغ كوچولو، درباره موضوعی كه سرنوشت‌ساز نیست، اهمیت زیادی ندارد و چه بسا به تلف شدن انرژی‌اش در خانه، وقتی خسته از سر كار برگشته و بازجویی می‌شود، پایان می‌دهد. در حالی که بدون شک او در اشتباه است.
زن‌ها توانایی ویژه‌ای در كشف دروغ‌ها دارند و در این زمینه استعدادی ذاتی دارند؛ فرقی نمی‌كند آن دروغ‌ها كوچك باشند یا بزرگ، بی‌اهمیت باشند یا سرنوشت‌ساز اما به هر حال وقتی شریك زندگی شما، متوجه می‌شود كه می‌توانید به او در موارد كوچك دروغ بگویید، به شما بی‌اعتماد می‌شود و حدس می‌زند كه در موارد مهم‌تر هم می‌توانید حقیقت را وارونه جلوه دهید.
همین زمینه شک را دو چندان می‌کند و در نهایت اگر به این دروغ‌های کوچک برسند کل بنای زندگی‌شان را متزلزل می‌بینند و مدام باخودشان می‌گویند کل زندگی و همسرشان یک دروغ بزرگ است. همین‌جاست که روزگار تلخ می‌شود چون دیوار بی‌اعتمادی بلند شده و دیگر هر جمله‌ای از همسر تعبیر به دروغی بزرگ می‌شود که در گذشته هم وجود داشته و شما به آن توجه نکرده‌اید!
_ دم دستش باشیم یا نباشیم؟
برای كسی كه زیر ذره‌بین یك آدم شكاك گیر افتاده است هیچ چیزی بدتر از این نیست كه شك او را با فرار از گستره كنترلش برانگیزد. اگر انتخاب كرده‌اید با فردی شكاك زندگی كنید و می‌خواهید زندگی‌تان آرام باشد باید سعی كنید تا حد ممكن در دسترسش باشید؛ مثلا به تماس‌های تلفنی‌اش جواب دهید یا پیش از آنكه سوال و جواب را آغاز كند برخی مسائل را كه گمان می‌كنید شك‌برانگیز است به او توضیح دهید. برای نمونه هنگام خروج از خانه به او بگویید كجا می‌روید یا برایش یادداشت بگذارید.
یكی از سیاست‌های مناسب در تعامل با افراد شكاك، اعتمادسازی است؛ اعتمادسازی مجموعه‌ای از مهارت‌هاست كه برای افزایش اعتماد بین زوج به‌خصوص در ماه‌های اول پس از ازدواج اتفاق می‌افتد.
اگرچه هر انسانی چه مجرد و چه متاهل حیطه‌ای شخصی و خصوصی دارد كه حتما باید از آن محافظت كند اما گاهی لازم است برای عمیق‌تر كردن پیوند اعتماد میان دو زوج، هر دو یكدیگر را به بخش‌هایی از حریم خصوصی‌شان راه دهند. برای مثال استاد دانشگاهی كه متوجه شده همسرش دلمشغولی درباره تماس‌هایش دارد گاهی به او می‌گوید كه به جای خودش به تلفنش پاسخ دهد و به دانشجوهایش بگوید كه او فعلا درگیر كار است و نمی‌تواند به سوال‌های‌شان جواب دهد و باید بعد تماس بگیرند.
توجه داشته باشید منظور از اعتمادسازی به هیچ‌وجه تسلیم شدن كامل در برابر فرد شكاك نیست. اگر شما تمام و كمال در برابر چنین همسری تسلیم شوید، او دائما سعی می‌كند با سلطه‌جویی بیشتر، دنیای بسیار شخصی و خصوصی‌تان را فتح كند پس باید به طرف مقابل‌تان نشان دهید كه هرقدر هم بازخواست‌تان كند بخشی از زندگی شما جزء حریم بسیار خصوصی‌تان است و مایل نیستید درهای آن را حتی روی همسرتان بگشایید.
گردآوری : گروه سبک زندگی سیمرغ
seemorgh.com/lifestyle
منبع : مجله سیب سبز
