خوشبختانه امروزه در کشور ما، اکثر مادران نوزاد و کودک خود را با شیر خود تغذیه می‌کنند. این روند و تفکر افتخار آمیز مادران ناشی از عوامل زیر بوده است:
1- مادران قبل از حامله شدن و در دوران آبستنی، درک کرده و اعتقاد پیدا کرده‌اند که بهترین ماده غذایی برای کودکشان شیر خودشان است.
2- پزشکان و متخصصان تغذیه به فواید این ماده غذایی یعنی شیرمادر که خداوند متعال بعد از زایمان در پستان مادر می‌آفریند، پی برده‌اند و تحقیقات و پژوهش‌ها هر روز ارزش بیشتر شیر مادر را آشکار می‌سازد.
3- در حال حاضر مراکز و بخش‌های زایمان، تمام امکانات را برای شیردادن مادر پس از زایمان فراهم می‌نمایند تا مادر بتواند به راحتی نوزاد خود را شیر دهد.
4- شوهر، اقوام و بستگان نیز در این زمینه از مادر حمایت می‌کنند تا او بتواند نوزاد را از شیر خود تغذیه کند. از طرف دیگر مواد غذایی کمکی نیز در سن 6 ماهگی به کودک شیرخوار داده می‌شود تا نیازهای تغذیه‌ای او را به طور کامل برآورده سازد.
نیاز مادر شیرده به مواد غذایی
انرژی:
نیاز به یک مادر شیرده به انرژی، 500 کالری بیشتر از میزان است که یک خانم در حالت عادی و با همان قد و وزن نیاز دارد. این نیاز ناشی از علل زیر است:
1- مادر شیرده به طور متوسط 750 میلی‌لیتر شیر در 24 ساعت تولید و ترشح می‌کند. (550 تا 1200 میلی لیتر). برای تولید این مقدار شیر، 500 کیلوکالری انرژی لازم است. در هنگام بارداری پستان مادر رشد می‌کند و سلول‌های اختصاصی تولید شیر به وجود می‌آید، ولی پس از تولد، تولید شیر وابسته به مکیده شدن پستان مادر به وسیله کودک است. هر چه نوزاد بیشتر مک بزند، شیر بیشتری ترشح می‌شود. خستگی، اضطراب و نگرانی مادر موجب کم شدن تغذیه مادر شده و تولید شیر را کاهش می‌دهد.
2- در دوران بارداری چربی در بدن مادر تجمع می‌یابد. پس از زایمان برای سوزاندن چربی‌هایی که در بدن و پستان مادر ذخیره شده است. مقداری انرژی لازم است تا چربی‌ها در هنگام شیردادن سوخته شود.
محدودیت‌های غذایی بعد از تولد نوزاد، موجب کاهش ترشح شیر می‌شود و سلامت مادر را تهدید می‌کند. اگر مادر اضافه وزن داشته باشد، با وجود دریافت مواد غذایی کافی به تدریج وزن خود را از دست می‌دهد. این کاهش وزن مخصوصاً در ماه‌های اول شیردهی بیشتر است، به هر حال مادر شیرده می‌تواند با کم‌کردن مقدار انرژی دریافتی، وزن خود را کم می‌کند و شیر کافی نیز تولید می‌کند. اگر مادری لاغر اندام باشد و غذا و انرژی کمی به او برسد موجب کم شدن شیر می‌گردد.
پروتئین:
نیاز مادر شیرده به مواد پروتئینی در دوران شیردهی حدود 65 گرم در 6 ماه اول و 62 گرم در 6 ماه دوم شیردهی می‌باشد. این مقدار حدود 15 تا 20 گرم بیشتر از مقداری است که یک خانم در حالت عادی نیاز دارد تحقیقات نشان داده است که خوردن بیشتر از اندازه مواد پروتئینی مانند شیر و گوشت، شیر مادر را زیادتر نمی‌کند.
چربی:
مقدار چربی موجود در شیر مادر، بستگی به میزان چربی غذایی مادر دارد. بنابراین تغییر مقدار و نوع چربی در رژیم غذایی مادر شیرده، موجب تغییر چربی شیرمادر می‌گردد. اگر مادری در دوران شیردهی چربی نخورد چربی‌های ذخیره شده در بدنش سوخته می‌شود. مقدار کلسترول شیرمادر در حدود 10 تا 20 ملی‌گرم در 100 میلی‌لیتر شیر می‌باشد. بنابراین کودک در شبانه روز مقدار 100 میلی‌گرم کلسترول از شیر مادر دریافت می‌کند. مقدار کلسترول شیر مادر با رژیم غذایی او تغییر نمی‌کند ولی با ادامه شیر دادن به تدریج کاهش می‌یابد.
کلسیم:
در دوران شیردهی نیاز مادر شیرده به کلسیم مانند دوران آبستنی یعنی حدود 1200 میلی‌گرم در 24 ساعت است. این مقدار 400 میلی‌گرم بیشتر از مقدار مورد نیاز زنان در حالت عادی است.
شیر یکی از مواد غذایی است که مادر شیرده می‌تواند مصرف کند تا کلسیم کافی به بدن او برسد. اگر مادر شیرده نسبت به شیر آلرژی و حساسیت دارد یا حقیقتاً شیر را دوست ندارد، باید کلسیم رژیم غذایی او با خوردن 1000 میلی‌گرم کلسیم به صورت قرص یا شربت تامین گردد.
ملح آهن:
مادر شیرده از راه شیر، آهن زیادی دفع نمی‌کند. بنابراین نیاز مادر شیرده به آهن مانند یک خانم جوان یعنی 15 میلی‌گرم در روز می‌باشد. در صورتی که در دوران آبستنی نیاز مادر باردار دوبرابر یعنی 30 میلی‌گرم در روز می‌باشد.
ملح روی:
نیاز مادر شیرده به روی در دوران شیردهی بیشتر از دوران آبستنی است، زیرا مقدار روی شیر مادر در خلال چند ماه اول به تدریج کاهش می‌یابد. اگر مادر خود دچار کمبود روی باشد، مقدار روی شیر او نیز کم است. بنابراین توصیه می‌شود مادر شیرده روزانه 12 تا 14 میلی‌گرم روی از راه غذا دریافت کند.
آب:
در دوران شیردهی، مادر به حدود 2 لیتر مایع در شبانه روز نیاز دارد (8 لیوان) مادر باید هر نوبت که به نوزاد یا شیرخوار خود شیر می‌دهد، یک لیوان مایعات (شیر یا آب میوه) مصرف کند تا دچار کم‌آبی بدن نگردد. بعضی از مادر ناآگاه تصور می‌کنند اگر مادر آبستن بیشتر مایعات بخورد، شیر او بهتر و بیشتر می‌شود. بعضی تصور می‌کنند اگر مایعات بیشتر بخورد، شیر او آبکی می‌گردد. این تصورات علمی نیست و حقیقت ندارد. میزان مصرف مادران شیرده باید برحسب میل و رغبت او نسبت به مایعات باشد. اگر مادر شیرده مایعات کم بخورد، ادرار او کم می‌شود ولی شیر او کم نخواهد شد.
تهیه شده توسط ماهنامه کودک
اختصاصی سیمرغ
مطالب پیشنهادی:
حافظه کودکان را تقویت کنیم
اختلال خواب در کودکان
مشكلاتی كه خانواده‌ها با آن دست به گریبان هستند: ارتباطات ضعیف
فقط مادران و مادربزرگ‌ها بخوانند!
تأثیر پدر بر رشد روانی دختر