هیچ سنی برای مراقبت از پوست دیر نیست
نور خورشید خواص فراوانی دارد؛ خواب را تنظیم میکند، ترشح ویتامین D را در بدن افزایش می‌دهد، و سلامت و شادابی را به بدن هدیه میکند. اما در عین حال مضراتی نیز دارد: قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب موجب چین و چروک پوست، لک‌های مزمن و سرطان پوست می‌شود.
پرفسور دارل اس. ریگل، متخصص پوست از دانشکدۀ پزشکی دانشگاه نیویورک می‌گوید: " حتی اگر در گذشته اقدامی نکرده اید، مطمئن باشید که هیچ وقت برای محافظت از پوست دیر نیست." در اینجا نکاتی مهم برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید را ذکر می‌کنیم.
برای شروع، هر خانمی باید استفاده از میوه‌ها و سبزیجات را در برنامۀ غذایی خود بگنجاند. میوه‌ها و سبزیجات حاوی ترکیبات آنتی اکسیدان هستند که اثرات نامطلوب نور خورشید را کاهش می‌دهند. ( ترک سیگار نیز برای افراد سیگاری بسیار مهم است چون دود سیگار به مقدار قابل توجهی مولکولهای مخرب پوست تولید میکند.)
چگونه آفتاب پوست را پیر میکند
هربار که آفتاب به پوست بی حفاظ شما می‌تابد، پوست رنگدانه‌هایی تولید میکند که تشعشعات را جذب و متفرق می‌کنند. تیرگی پوست بدین معناست که پوست در حال محافظت از خود در برابر تشعشعات مضر است. اما این قابلیت پوست نیز محدود است و به مرور زمان اشعۀ ماوراء بنفش A (UVA ) و اشعۀ ماوراء بنفش UVB ) خورشید، لایه‌های زیرین پوست _ که لایۀ زیر پوستی نامیده می‌شود، و باعث بروز چین و چروک، لک‌های قهوه ای و بروز سرطان پوست می شود _ را ضعیف تر و آسیب پذیر تر میکند.
شایع ترین ( و کم خطرترین) نوع سرطان پوست، کارسینوم سلولهای بازال است. این بیماری از لایه‌های رویی پوست، بشره، شروع می‌شود و عموما" بیش از این انتشار نمی‌یابد. در حالیکه نوع دیگری از سرطان غالبا" به بخشهای عمیق تر راه پیدا کرده و احتمال انتشار و انتقال آن به سایر نقاط بدن بیشتر است. هر دو بیماری یاد شده ، در صورتی که زود تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند. با این وجود، ملانوما _ سرطانی که از سلولهای رنگدانه‌های پوست آغاز می‌شود و به سایر اندامها می‌رسد _ می‌تواند کشنده باشد. این نوع سرطان، عامل مرگ 75 درصد از افرادی است که بر اثر سرطان پوست جان می‌بازند.
این برنامۀ چهار مرحله ای، حاوی نکات مهمی است که در محافظت از پوست در برابر آفتاب بسیار مفید و موثر است.
تعیین میزان خطرات
دکتر دی آنا گلسر، متخصص بیماریهای پوستی و استاد دانشکدۀ پزشکی دانشکاه سنت لویی می‌گوید: " برای پیش بینی آنکه پوست چه کسی بیشتر در معرض علائم پیری زودرس است یا احتمال بروز سرطان در چه کسانی قطعی است، راه دقیق و قطعی وجود ندارد."
از سن چهل سالگی به بعد، مراجعه به یک متخصص پوست حداقل یک بار در سال ضروری است. اگر افرادی در خانوادۀ شما مبتلا به سرطان بوده اند، تعداد مراجعات شما به پزشک باید بیشتر باشد. به علاوه، ماهی یکبار آزمایش دادن و چک کردن علائم بیماری توسط خودتان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. علائم هشدار دهنده ای که باید بدانها توجه شود عبارتند از :
*برآمدگی‌های کوچک مروارید شکل به رنگ سفید، یا زخمهای روی پوست که خونریزی دارند و درمان نمی‌شوند.
*برآمدگی‌های قرمز رنگی که پوسته پوسته می‌شوند. این برآمدگی‌ها شبیه زخم هستند و مرکز آنها فرو رفته است.
*لک‌های تیره که نا متقارن هستند و مرز مشخصی ندارند، چند رنگ دارند و بزرگتر از سایز پاک کن ته مداد هستند. این لک‌ها می‌توانند مسطح یا برجسته باشند.
امکان ابتلا به سرطان پوست در مورد همه مطرح است اما بعضی افراد بیش از سایرین در معرض خطر قرار دارند. فاکتورهای موثر در این زمینه عبارتند از :
پوست سفید. این پوستها حاوی رنگدانه‌های طبیعی کافی که ملانین نامیده می‌شوند، نیستند ؛ در حالی که ملانین محافظ پوست در برابر اشعۀ آفتاب است.
خال‌های متعدد یا نشان‌های زیبایی. خال، محل تجمع تعداد بسیار زیادی سلولهای رنگدانه ای و کک و مک است. هر چقدر تعداد این نشان‌های زیبایی روی صورت شما بیشتر باشند، خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
تاریخچۀ آفتاب سوختگی. حتی اگر یک بار در زندگی پوست شما در اثر آفتاب سوختگی تاول زده باشد، احتمال ابتلا به سرطان پوست در مورد شما مطرح است.
یکی از مشکلات مناطق گرمسیری. لایۀ اوزون، که سدی در برابر اشعۀ ماوراء بنفش است، در مناطق گرمسیری نازک تر است.
بهترین روش را برای محافظت از پوست انتخاب کنید
مهمترین اقدام محافظتی در برابر نور آفتاب، استفاده از کرم یا لوسیون ضدآفتاب است. هر روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنید، به ویژه روزهایی که در خارج از خانه به سر می‌برید.برای بهره گیری هرچه بیشتر از کرمهای ضد آفتاب، به توصیه‌های گلسر که در ذیل آمده است توجه کنید:
از کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنید. SPF، مخفف عبارت "فاکتور محافظت کننده در برابر آفتاب" است و عدد مربوط به آن نشانگر میزان محافظت از پوست است. SPF، مربوط به طول مدتی است که آن کرم ضد آفتاب از پوست شما محافظت میکند. فرض کنید پوست شما بطور طبیعی پس از 20 دقیقه شروع به سوختن میکند؛ به این ترتیب اگر SPF کرم شما 15 باشد، پوست شما 5 دقیقه در معرض تابش مستقیم قرار خواهد گرفت. گلسر توصیه میکند، همیشه از کرم ضد آفتاب با SPF بالاتر از 15 استفاده کنید.
از کرم ضدآفتاب بطور مستمر استفاده کنید. گلسر می‌گوید: در زندگی روزمره، کرم ضدآفتاب همیشه به اندازۀ SPF تعیین شده روی صورت باقی نمی‌ماند. اگر در حال شنا کردن هستید، لباسهایتان را به دفعات عوض می‌کنید، یا با حوله صورتتان را خشک می‌کنید...کرم ضد آفتاب از روی پوستتان پاک می‌شود. در چنین شرایطی لازم است هر دو ساعت یکبار کرم خود را تجدید کنید و اگر مشغول شنا هستید یا زیاد عرق می‌کنید فواصل استفاده از کرم را کمتر از 2 ساعت نیز بکنید.
کرم ضد آفتاب با طیف وسیع خریداری کنید. این نوع کرمهای ضد آفتاب سد‌های محکمی در برابر تشعشعات UVB و UVA هستند. اشعۀ UVB اولین مسبب آفتاب سوختگی است و محافظت از پوست در برابر اشعۀ UVA تاثیر بسزایی در جلوگیری از ایجاد چین و چروک و نشانه‌های افزایش سن روی پوست دارد. ترجیحا" از محصولاتی استفاده کنید که حاوی اکسید روی ، دی اکسید تیتانیوم یا آووبنزن هستند ( در سال 1789 به این محصولات پارسول نیز می‌گفتند).
اگر صبحها از کرم مرطوب کننده یا سایر کرمهای پوستی استفاده می‌کنید، بهتر است همزمان از کرمهای ضد آفتاب نیز استفاده کنید. اگر معمولا" از داروهای جلدی استفاده می‌کنید، ابتدا آن را روی پوست بزنید، سپس کرمهای ضد پیری را بزنید( اگر از این کرم‌ها استفاده می‌کنید). در مرحلۀ بعدی از کرم مرطوب کننده استفاده کنید( به ویژه اگر از اسیدهای هیدروکسی آلفا استفاده می‌کنید، چون این محصولات پوست را به شدت خشک می‌کنند). در آخر کرم ضد آفتاب بزنید و روی آن آرایش صورت خود را آغاز کنید.
به کرم ضد آفتاب فرصت بدهید.
معمولا" کرم ضدآفتاب زمانی تاثیرگذاری خواهد داشت که کاملا" جذب پوست شود. گلسر می‌گوید: " اگر قصد خروج از خانه را دارید، از 20 دقیقه قبل کرم ضد آفتاب بزنید. "
به اندازۀ کافی کرم بزنید.
برای پوشش پوست کل بدن حدود سی گرم کرم ضد آفتاب نیاز است. گلسر می‌گوید : " شما باید چنان به مصرف کرم ضد آفتاب عادت کنید که وقتی کرم ضد آفتاب نزده اید، احساس کثیفی، به هم ریختگی و آشفتگی کنید."
سایر مراقبت‌ها
استعمال کرم ضد آفتاب به جلوگیری از پیری زودرس، سرطان پوست، چین و چروک و لک‌های روی پوست کمک میکند. در حقیقت می‌توان گفت مصرف ضد آفتاب لازم است ولی کافی نیست. در اینجا نکات مهم و موثر دیگری برای محافظت از پوست بر شمرده خواهد شد:
همیشه از عینک آفتابی استفاده کنید. عینک آفتابی از چروک شدن پوست دور چشم‌ها جلوگیری میکند. همچنین از بروز آب مروارید و استحالۀ بینایی و کاهش قدرت دید در دوران کهولت به میزان قابل توجهی می‌کاهد. دکتر فیلیپ کلندا، پزشک متخصص چشم از مرکز بینایی وست چستر می‌گوید: " هر روز ، حتی روزهای ابری از عینک آفتابی استفاده کنید."
بهترین انواع عینک‌های آفتابی ، 99 تا 100 درصد در برابر اشعات UVA و UVB مقاومت می‌کنند. سعی کنید عینکی خریداری کنید که روی برچسب آن نوشته باشد: 100 درصد مقاوم در برابر مجموعۀ تشعشعات UV . عینک‌های بزرگی که نزدیک به چشم قرار می‌گیرند و و تا گوشه‌های چشم را نیز می‌پوشانند، از عبور نور از گوشه‌های عینک هم جلوگیری کرده و بسیار مناسب هستند.
کلاه بگذارید. کلاههای چسبان بافتنی یا پارچه ای که دور آنها 10 سانتی متر لبه دارد، مانع از تابش آفتاب به صورت، گوشها و پشت گردن خواهند شد.
بلوزهای آستین بلند بپوشید. به طور کلی بهتر است به هنگام روز وقتی از خانه خارج می‌شوید بلوز آستین بلند و شلوار بلند بپوشید. به این ترتیب از سوختن پوست در اثر تابش جلوگیری خواهید کرد.
لباسهایی که چسبان، بافتنی و حاوی SPF هستند را خریداری کنید. در فروشگاههای متعدد خارجی انواع لباسها و پوشش‌های محافظ با SPF بالا به فروش می‌رسند. بعضی از این لباسها و پوشش‌ها 100 درصد در برابر آفتاب و تشعشعات مضر آن مقاوم هستند.
از قرار گرفتن در برابر آفتاب میان روز پرهیز کنید. تا جایی که امکان دارد سعی کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر در معرض تابش آفتاب قرار نگیرید. این زمان تشعشعات بسیار شدید هستند.
از سایه استفاده کنید. وقتی خارج از خانه هستید، سعی کنید از سایۀ درختان، چتر ، و سایر نقاطی که سایه هستند استفاده کنید. حتی در چنین شرایطی که در سایه هستید هم حتما" عینک آفتابی بزنید چون تشعشعات UV در محیط اطراف پراکنده هستند. پوست شما حتی وقتی در سایه قرار دارید هم می‌تواند بسوزد.
برنزه شدن را فراموش کنید. برنزه کردن با اشعۀ UVA برای بسیاری از افراد از قرار گرفتن در معرض آفتاب نیز خطرناک تر است چون در این روش از تشعشعات متراکم و مخرب به مقدار زیاد و در زمان کوتاه استفاده می‌شود.