تفاوت حداقل دستمزد نیروی كار ایران با جهان
گزارش مراجع بین‌المللی از نرخ دستمزد در سراسر جهان، از پایین بودن حداقل دستمزد نیروی كار ایرانی نسبت به دستمزد دریافتی نیروی كار در سایر كشورها خبر می‌دهد. كارگران ایرانی برای یك ساعت كار در هفته دستمزدی بالغ بر ۱۲/١ دلار دریافت می‌كنند، در‌حالی‌كه نرخ دستمزد در بیشتر كشورها بیش از ۵ دلار برای هر ساعت است. این در حالی است كه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به تازگی پیشنهاد كرده است كه سطح دستمزد‌ها برای تازه‌واردان به بازار كار در ایران كاهش پیدا كند.
اجرایی شدن این پیشنهاد هر چند ممكن است روی نمودارها به كاهش نرخ بیكاری منجر شود اما در واقعیت به شمار كسانی كه قدرت اداره خودشان را در نخستین سال‌های جوانی دارند اضافه نخواهد كرد. بر اساس این پیشنهاد، دانش‌آموختگان دانشگاهی زیر ٢٩ سال از شمول قانون كار خارج می‌شوند و حداقل مزد كارگران زیر ٢٩ سال به میزان ٧٥درصد حداقل مزد مصوب شورای عالی كار تعیین می‌شود.
چنین پیشنهادی كه به گفته طراحانش به قصد «ترغیب كارفرمایان و كارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی به جذب نیروی كار بیكار جوان به ویژه در مناطق كمتر توسعه‌یافته و با هدف كمك به كاهش هزینه نیروی كار بنگاه‌های اقتصادی» در پیش‌نویس لایحه ششم توسعه گنجانده شده، در شرایطی طرح شده است كه بنابه اذعان وزارت كار، سهم دستمزد در هزینه تولید از ۱۳/۲ درصد در سال ۷۶ به ۵/۷ درصد در سال ۹۰ كاهش پیدا كرده است.
روشن است كه با افزایش دستمزد كمتر از نرخ رسمی تورم و هزینه سبد معیشت یك خانواده چهارنفره در سالیان گذشته، این درصد كمتر نیز شده است. وزارت كار در سال ۹۲ اعلام كرده بود كه ٢/۲۱ درصد شاغلان كمتر از یكصد هزار تومان و ۶۰ درصد از آنها كمتر از ۶۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌كنند. بدین‌ترتیب دست‌كم ۶۰درصد از كارگران ایرانی در سال ۹۲ كمتر از حداقل‌های قانونی مصوب وزارت كار حقوق دریافت می‌كردند؛ آماری از كاهش این رقم در سال‌های گذشته ارایه نشده است.
گفتنی است دستمزد كارگر ایرانی برای یك ساعت كار در هفته به دلار از تقسیم رقم دستمزد ماهانه معادل ۷۱۲ هزار و ۴۲۵ تومان بر ساعات كار اجباری چهار هفته متوالی -كه ۱۷۶ ساعت می‌شود- به دست می‌آید. از این محاسبات رقمی در حدود ۴۰۵۰ تومان حاصل می‌شود. از تقسیم این رقم بر نرخ فعلی دلار، عددی نزدیك به ۱۲/١ دلار برای یك ساعت كار در هفته به دست می‌آید.
نرخ دستمزد در سایر كشورها
بنابر گزارش سازمان همكاری اقتصادی و توسعه، دستمزد دریافتی كارگران در استرالیا ۵۴/٩، بلژیك ۵۷/٨، ایرلند ۴۶/٨، فرانسه ۲۴/٨، هلند ٢/٨، آلمان ۱۹/٧، كانادا ۱۸/٧، انگلیس ۱۶/٧، امریكا ۲۶/٦، كره ۸۵/٥، ژاپن ۵۲/٥ و اسپانیا ۳۷/٥ دلار در ساعت است.
همچنین نرخ دستمزد در كشورهای بحران‌زده پرتغال و یونان ۴/۴ دلار برای هر ساعت است، یعنی حدود چهار برابر دستمزد كارگر ایرانی. نرخ دستمزد در كشور تركیه نیز ۴۹/٣ دلار در ساعت است.اما شاید گفته شود كه متناسب با پایین بودن نرخ دستمزد در ایران، هزینه‌ها نیز پایین‌تر است. درآمد سرانه شاخص مناسبی برای قیاس قدرت خرید مردم در كشورهای مختلف است.
بانك جهانی درآمد سرانه ایرانیان در سال ۲۰۱۴ را ۵ هزار و ۴۴۳ دلار اعلام كرده است، در حالی كه درآمد سرانه كشورهای همسایه نظیر آذربایجان ۷ هزار و ۸۸۴، بحرین ۲۴ هزار و ۸۵۵، عراق ۶ هزار و ۴۲۰، عمان ۱۹ هزار ۳۰۹، عربستان ۲۴ هزار و ۱۶۱، تركیه ۱۰ هزار و ۵۱۵ دلار است.
همچنین درآمد سرانه كشورهای استرالیا، بلژیك، ایرلند، فرانسه، هلند، آلمان، كانادا، انگلیس، امریكا، كره، ژاپن و اسپانیا به ترتیب ۶۱ هزار و ۹۲۵، ۴۷ هزار و ۳۵۲، ۵۴ هزار و ۳۷۴، ۴۲ هزار ۷۳۲، ۵۲ هزار و ۱۷۲، ۴۷ هزار و ۸۲۱، ۵۰ هزار و ۲۳۵، ۴۶ هزار و ۳۳۲، ۵۴ هزار و ۶۲۹، ۲۷ هزار و ۹۷۰، ۳۶ هزار و ۱۹۴ و ۲۹ هزار و ۷۶۷ دلار اعلام شده است.
بنابراین واضح است در حالی كه نرخ دستمزد در كشورهای پیشرفته دست كم پنج برابر دستمزد ایرانیان تعیین می‌شود، قدرت خرید آنها نیز به همین قیاس بیشتر است. این شكاف بین ایران و كشورهای همسایه نیز دیده می‌شود و اگر از درآمد سرانه نجومی كشورهای همسایه صاحب نفت چشم‌پوشی كنیم، كشورهای تركیه و آذربایجان نیز درآمد سرانه بیشتری از ایران دارند.
بانك جهانی می‌گوید درآمد مردم در كشورهایی كه درآمد سرانه‌ای پایین‌تر از ۴ هزار و ۱۲۶ دلار دارند، پایین است؛ درآمد مردم در كشورهایی كه درآمد سرانه‌شان بیش از ۴ هزار و ۱۲۶ و كمتر از ۱۲ هزار و ۷۳۵ دلار قرار می‌گیرد، متوسط است و درآمد مردم در كشورهایی كه درآمد سرانه‌ای بیش از ۱۲ هزار و ۷۳۵ دلار دارند، بالاست. براساس درآمد سرانه ایرانیان در سال ۲۰۱۴، درآمد ایرانیان كمتر از متوسط است و قدرت خرید آنها از بیشتر كشورهای جهان پایین‌تر است.
افسانه ساعت كاری كم
نكته جالب دیگر، ساعت كار اجباری در ایران است. ساعت كار اجباری در ایران از بیشتر كشورهای جهان بیشتر است. در حالی كه این تصور به صورت مكرر القا می‌شود كه تعطیلات ایرانیان از همه جای دنیا بیشتر است و تعطیلات بیش از حد، مانع از رشد چرخ‌های اقتصادی كشور می‌شود، بررسی تطبیقی ساعت كار اجباری در ایران و سایر كشورها نشان می‌دهد كه كشور فرانسه با ۳۵ ساعت كار در هفته، كمترین میزان كار اجباری را به مردمش تحمیل می‌كند.
این رقم در ایران ۴۴ ساعت در هفته است، در حالی كه در فقدان اجرای اصولی قانون، بسیاری از كارگاه‌ها، كارگران را بدون اضافه‌كاری یا با اضافه‌كاری برای ساعات بیشتری به كار می‌گیرند. كارگران در استرالیا، انگلیس، بلژیك و دانمارك نیز ۳۸ ساعت در هفته كار می‌كنند. همچنین ساعت كار اجباری در ایرلند ۳۹ ساعت، در هلند ۴۰ ساعت، آلمان ۴۰/۵ ساعت، كانادا ۴۰ ساعت، كره ۴۰ ساعت، ژاپن ۴۰ ساعت و اسپانیا ۴۰ است. ساعت كار اجباری در امریكا، مهد سرمایه‌داری ۴۰ ساعت است. ساعت كار اجباری در بیشتر كشورهای جهان ۴۰ ساعت است، به جز شماری از كشورهای جهان سوم كه ساعت كار اجباری در آنها عمدتا یا ۴۴ یا ۴۸ ساعت است.
منبع: روزنامه اعتماد