مجوز برنج‌های آلوده به آرسنیك صادر شده است؟
از كار گروه تنظیم بازار خبر می‌رسدكه ذخایر برنج در آستانه ماه مبارك رمضان وضعیت مناسبی ندارد و تأخیر سازمان غذا و دارو در پاسخگویی و صدور مجوز برنج‌های آلوده به آرسنیك موجود در انبار‌های شركت بازرگانی دولتی مشكلاتی را به وجود آورده است، از این رو فشارها برای توزیع این برنج‌های آلوده در این كارگروه افزایش یافته است.
ضعف مدیریت و افزایش تخلفات شركت بازرگانی دولتی در بخش خرید و واردات كالاهای استراتژیك و فروش این كالاها یا صدور مجوز واردات به افراد خاص در سال‌های اخیر موجب شد كارگروه تنظیم بازار در سوم اردیبهشت امسال در جلسه‌ای مشكلات تأمین كالاهای استراتژیك را در سال جاری مورد بررسی قرار دهد.
بر اساس صورتجلسه كارگروه تنظیم بازار، موضوع واردات برنج توسط شركت بازرگانی دولتی ایران در سال جدید نیز دستمایه جنجال‌های فراوان شد اما این بار حواشی صورت‌گرفته به‌جای رسانه‌ها در كارگروه تنظیم بازار و دولت مطرح شده است. بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده و چكیده‌ای از مباحث و تصمیمات اتخاذشده از كارگروه تنظیم بازار (در نامه‌ای با سربرگ حوزه معاونت اجرایی ریاست جمهوری) موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی به آرسنیك به‌صورت مشخص اعلام و بر اختلاف سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و شركت بازرگانی دولتی و وزارت جهاد كشاورزی صحه گذاشته است. با توجه به زمان این نامه كه در تاریخ سوم اردیبهشت سال جاری یعنی قبل از تودیع و معارفه معاون جدید شركت بازرگانی دولتی ایران است، حقایق دیگری را نیز به‌روی چشم مخاطب می‌گشاید.
سكوت دولت درباره بركناری مدیرعامل شركت بازرگانی دولتی ایران
مدیرعامل شركت بازرگانی دولتی ایران، چند روز مانده به انتخابات دور دوازدهم ریاست جمهوری بركنار شد و درباره دلایل این بركناری، دولت تصمیم گرفت سكوت محضی داشته باشد. در بخشی از چكیده تصمیمات اتخاذشده درباره واردت برنج برای تأمین ذخایر استراتژیك كشور و توزیع گسترده مواد غذایی برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها آمده است: «وزارت جهاد كشاورزی به‌عنوان مسئول تأمین و تنظیم بازار كالاهای اساسی موظف به تأمین به‌موقع این كالاها بوده و لازم است از تمامی ابزارهای موجود برای انجام مسئولیت خود بهره گیرد، به‌نحوی‌كه قبل از آغاز ماه رمضان و اجرای طرح ضیافت با توزیع گسترده اقلام ضروری و حساس از هرگونه افزایش قیمت جلوگیری و قیمت‌ها متعادل گردد.»
بنابراین گزارش اما در دستور سوم این جلسه دوباره به موضوع واردات برنج هندی پرداخته و اشاره شده است كه هندی‌ها با توجه به محدودیت فصل واردات برنج در ایران قیمت‌های خود را بالا می‌برند و تأكید شده كه برای تأمین كسری می‌توان از سایر كشورها مانند اروگوئه و تایلند استفاده كرد.
در بخش دیگری از این نامه آمده است كه صدور GNP (گواهی بهداشتی) برای سایر كشورهای عمده تولید برنج زمانبر است، از طرفی صراحتاً به «بیش از حد بودن سقف مجاز آرسنیك در برنج‌های وارداتی به‌تشخیص آزمایشگاه‌های تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی» اشاره شده است.
این اظهارات و مخالفت‌های سازمان غذا و دارو در حالی مطرح می‌شود كه دستگاه متولی تنظیم بازار بر «زمان ناكافی برای واردات (محصول جدید) و تأمین كسری» و «عدم‌تمایل بخش خصوصی برای واردات این محصول به‌دلیل عدم‌توان رقابت با واردات دولت» اشاره كرده است.
فشارها برای توزیع برنج‌های مشكل‌دار به‌بهانه ماه رمضان
فشار شركت بازرگانی دولتی برای عرضه برنج‌های وارداتی كه سازمان غذا و دارو آنها را دارای آرسنیك بیش از اندازه دانسته است در آستانه ماه رمضان سؤالات متعددی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌كند. شركت بازرگانی دولتی ایران باید به این سؤال پاسخ دهد كه چرا برای تأمین كسری ذخایر استراتژیك كشور به این اندازه دیر عمل كرده است تا قصد آن را داشته باشد به‌دلیل كسری در بازار بخواهد برنجی توزیع كند كه سازمان غذا و دارو سلامت آن را تأیید نمی‌كند. محموله برنج خریداری‌شده توسط شركت بازرگانی دولتی ایران چرا قبل از خرید آزمایش اجباری لازم و معمول را صورت نداده است؟ این موضوع باید برای مخاطب نیز مشخص شود كه شركت بازرگانی دولتی ایران چه محموله‌هایی و با چه درجه از كیفیت برنج را خریداری می‌كند كه مشكلات آلودگی به آرسنیك دارد؟
شركت بازرگانی دولتی باید ارتباط بین استعفا یا به‌تعبیری بركناری مدیرعامل این شركت در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با مسائل مطرح در این شركت را كه ظرف دو سال گذشته خبرگزاری تسنیم به آن پرداخته است، مشخص كند. بنابراین گزارش در خلاصه مذاكرات، دستور سوم جلسه كارگروه تنظیم بازار در خصوص واردات برنج هندی آمده است:
ــ با توجه به افزایش قیمت برنج هندی و سوءاستفاده تجار هندی از انحصاری بودن مبدأ واردات و كاهش ذخایر این كالا در كشور به برخی مشكلات به‌شرح ذیل در واردات برنج اشاره شد: وابستگی به تنها یك مبدأ وارداتی و مشكل واردات برنج از سایر كشورها مانند اروگوئه و تایلند و...، زمانبر بودن صدور GNP برای سایر كشورهای عمده تولید برنج، بیش از حد بودن سقف مجاز آرسنیك در برنج‌های وارداتی به‌تشخیص آزمایشگاه‌های تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و عدم پذیرش پروتكل بین‌المللی توسط این سازمان و اختلاف نظر حدمجاز از نظر سازمان استاندارد با سازمان غذا و دارو و سازمان‌های بین‌المللی، ممنوعیت واردات و ثبت سفارش در فصل برداشت برنج و سوءاستفاده تجار هندی به افزایش قیمت برنج برای واردكنندگان ایرانی و عدم‌امكان واردات به‌اندازه كسری نیاز كشور برای برنج در یك ماه باقی‌مانده تا ماه مبارك رمضان، عدم‌تمایل بخش خصوصی برای واردات به‌دلیل وجود رقیب دولتی (شركت بازرگانی تخصصی ایران) و احتمال عرضه با قیمت پایین‌تر از قیمت‌های تمام‌شده توسط این شركت و كاهش قاچاق این كالا به داخل كشور با توجه به اجرای طرح مبارزه با قاچاق و اصلاح تعرفه و حذف مابه‌التفاوت. با توجه به موارد اشاره‌شده ذخایر برنج به‌‌رغم نزدیك شدن به ماه مبارك رمضان وضعیت مناسبی ندارد و تأخیر سازمان غذا و دارو در پاسخگویی در این خصوص به وزارت جهاد كشاورزی مشكلاتی را به وجود آورده است.
بنابراین گزارش در این نامه همچنین آمده است كه با توجه به مصرف سرانه و تولید داخلی سالانه به واردات حدود یك‌میلیون و 200هزار تن برنج نیاز است كه امكان تأمین این كسری تنها در هشت ماه از سال كه ممنوعیت ثبت سفارش بر واردات وجود ندارد امكانپذیر نیست و لازم است سازمان غذا و دارو علاوه بر بهر‌ه‌گیری از كارشناسان خود از مرجع و شركت‌های بازرسی بین‌المللی معتبر و مجوز واردات از مناطق و كشورهای قابل قبول از نظر این سازمان‌ها برای واردات برنج طی مدت كوتاه برای واردات این محصول را مشخص و معرفی كنند.
به‌منظور جلوگیری از سوءاستفاده تجاری هندی و افزایش قیمت‌ها دستگاه‌های مرتبط با هماهنگی با یكدیگر و انجام اقدامات فرهنگی مانع این امر شوند و عنداللزوم نسبت به تحریم واردات از این كشور اقدام كنند. فرآیند رسیدگی به موضوع برنج وارداتی از سوی سازمان غذا و دارو بسیار زمانبر است كه با توجه به وضعیت نه‌چندان مناسب ذخایر برنج مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
تشكیل كمیته مشترك وزارت جهاد كشاورزی و سازمان غذا و دارو برای حل مشكل
بنابراین گزارش در بخش تصمیمات متخذ كارگروه تنظیم بازار آمده است:كمیته‌ای با محوریت سازمان غذا و دارو با همكاری جهاد كشاورزی تشكیل و تمامی موارد مربوط به این موضوع شامل تعیین تكلیف برنج‌های وارداتی و تعیین مناطق قابل اتكا برای واردات برنج بررسی و حداكثر ظرف مدت یك هفته نتیجه به دبیرخانه منعكس گردد.
همچنین سازمان غذا و دارو ظرف كمتر از یك ماه كشورهای مجاز واردات برنج را به جهاد كشاورزی معرفی كند. به‌منظور جلوگیری از فوت زمان این مهم حتی‌المقدور براساس تأیید سازمان‌های بین‌المللی صورت گیرد. وزارت جهاد كشاورزی نسبت به بازنگری و ممنوعیت ثبت سفارش در چهار ماه از سال از ابزارهایی همچون تعرفه فصلی برای حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از سوءاستفاده كشورهای فروشنده بهره گیرد.
منبع: جوان