حادثه تروریستی تهران و معادلات پیچیده
صادق ملکی در روزنامه آرمان نوشت: اخبار عملیات تروریستی در تهران فقط بحران میان دوحه و ریاض را به حاشیه نبرد، بلکه سبب گردید افکار عمومی مردم ایران و منطقه به دو تحول مهم بی‌توجه باشند. در حالی که ظریف در آنکارا بود، پارلمان ترکیه اعزام نیرو به قطر را تصویب کرده و کردها نیز در اربیل تصویب کردند که همه‌پرسی استقلال کردستان عراق در 25 سپتامبر برگزار شود. تبعات این دو تحول اگر بیشتر از تبعات عملیات تروریستی تهران نباشد، کمتر از آن نخواهد بود. ترکیه در حالی در نظر دارد با پرواز از فراز آسمان ایران، نیرو به قطر اعزام نماید که آنکارا معترض به دولت بغداد است و به الحشدالشعبی اجازه ندارد وارد موصل شده و به مرزهای بین‌المللی عراق و ترکیه نزدیک گردد. ترک‌ها استاد استفاده از فرصت‌ها و فرصت‌سازی هستند. آنها در دفاع از منافع ملی خود با هیچ‌کس رودربایستی ندارند.
ترکیه در گذشته نیز نشان داده هر گاه به‌دنبال اقدامی بوده است که می‌توانسته حساسیت و اعتراض ایران را در پی داشته باشد، با زیرکی خاص روابط را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کرد که طرف ایرانی نسبت به آن ورود نکند. پروسه استقرار سپر موشکی و پاتورت‌ها که امنیت ملی ایران هدف اصلی آن است، یکی از این موارد است؛ اقدامی که آنکارا با فضا سازی تبلغی و روانی خاص اجرایی کرد و متاسفانه مقامات وقت نتوانستند این ترفند ترک‌ها را درک کرده و اقدامی جدی برای مقابله با آن صورت دهند.
سوالی که مطرح می‌گردد، آن است اگر بغداد از تهران درخواست احداث پایگاه و یا اعزام نیرو کند، آیا آنکارا چون تهران که اعزام نیرو به قطر را پذیرفته، اعزام نیرو به تلعفر را خواهد پذیرفت؟ مسلما پاسخ روشن، مخالفت شدید آنکارا با این اقدام خواهد بود و طرح سوال فقط برای ایجاد چالش ذهنی بود. در تحولی دیگر، اربیل تاریخ همه‌پرسی استقلال اقلیم را تعیین کرده است. با توجه به نوع مراودات اقلیم با ترکیه و سکوت آنکارا در قبال این اقدام، این تحول باید حاصل هماهنگی کامل کردها با ترک‌ها باشد. به‌نظر می‌رسد برای اربیل و آنکارا سقوط موصل از دست داعش و حضور قدرتمند دولت عراق و الحشدالشعبی در مناطق مورد مناقشه و مرزهای بین‌المللی به یک اندازه خطرناک تلقی شده است.
اگر قرار است مرزهای بین‌المللی در اختیار عراق قرار بگیرد و یا در نگاه کلان حاکمیت بغداد بر کل عراق احیا شود، برگزاری همه‌پرسی و قرار گرفتن اقلیم و یا دولت مستقل در زیر چتر حمایتی ترکیه برای آنکارا و اربیل اولویت اول خواهد بود. تحول دیگری که افکار عمومی نسبت به آن توجه چندانی نکردندکه بسیار مهم بوده، باز نمودن معبر عبور برای داعش از سوی کردهای سوری بود. همانگونه که بارها نوشته‌ام، داعش برای آنکارا یک ابزار راهبردی بوده و خواهد بود که از این ابزار با توجه به شرایط سود می‌جوید.
آنکارا نگران کردهای خود است، اما اگر کردهای سوری نیز قیمومیت آنکارا را بپذیرند، در آن صورت همانگونه که بارزانی یک‌شبه از منظر آنکارا از قامت رئیس عشیره، مزین به کسوت رئیس دولت گردید، تروریست‌های کرد سوری نیز می‌توانند با پذیرش ملاحظات کلان آنکارا در قامت اقلیم و حتی دولت مستقل ظاهر شوند. اولویت آنکارا میان انتخاب و تن دادن به دو دولت سنی کرد یا دولت علوی در دمشق و دولت شیعی در بغداد، در گزینه آخر، تن دادن به دولت کردها خواهد بود.
توجه داشته باشیم حادثه تهران پس از دو اقدام تروریستی در شرق و غرب کشور صورت گرفت. در این نگاه ارتباطات خاص سرویس پاکستان – ترکیه نیز باید مدنظر باشد. فارغ از رقابت‌های معمول میان تهران- آنکارا- اسلام‌آباد، ملاحظات قومی و مذهبی ترکیه و پاکستان در قبال ایران، از عوامل مهم همپوشانی منافع دو سرویس در ارتباط با تهران است، که نیازمند توجه خاص به آن است.
تروریست‌ها در تهران از منظری اقدامی شفاف نمودند، اما آدرس یافتن عاملان این اقدام، نباید فقط متوجه ریاض باشد. آنکارا، اربیل و... نیز با توجه به پیچیدگی‌های خاورمیانه و تحولات پیش رو باید مدنظر این بررسی‌ها قرار بگیرد. داعش تنها لباس سعودی بر تن ندارد. داعش ترک، کرد، اسرائیلی و... هریک به تنهایی و یا مشترک برای مقابله با دشمنی به نام ایران، می‌تواند بازی پیچیده و چندوجهی را طراحی و مدیریت کنند.
برخی کشورها پیام تسلیت و محکومیت می‌فرستند و برخی نمی‌فرستند، اما عرصه سیاست بارها شاهد بوده که عاملان عملیات‌های تروریستی می‌توانند در صف اولین کشورهای تسلیت‌دهنده و عزاداری کشته شدگان نیز باشند. نباید به تحولات تک‌بعدی نگریسته و در تحلیل‌های ساده گرفتار شد. تحولات در منطقه چندسویه و دارای لایه پنهان و آشکار است که توجه به همه ابعاد آن می‌تواند راهنمایی عمل سنجیده و اقدام مناسب باشد.
گردآوری:گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع:روزنامه آرمان
