روز، سكوت، كویر
سرزمین كهن و پهناور كرمان دیاری آرمیده در دامان كویر با آسمانی صاف و شبهای پر ستاره افسانهای است. این سرزمین در فلات ایران از قدیمیترین كانونهای مدنیت است و كشف دست آفریدههای متنوع سنگی، سفالی، فلزی و آثار گوناگون هنری و صنعتی از هزارههای پنجم پیش از میلاد در دشتها و تپههای این دیار همچون تپه یحیی بافت و ویرانههای شهر دقیانوس جیرفت گواه ظهور نخستین تجلی اجتماعی در این پهنه از زمین است.
هر چند برای بازدید از آثار و جاذبههای تاریخی متعدد شهر كرمان و مناطق اطراف آن چند روز وقت نیاز است، اما در یك گردش 24 ساعته در این شهر میتوان تعدادی از آثار و جاذبههای تاریخی و طبیعی آن را از نزدیك دید و لذت برد. باغموزه هرندی واقع در چهارراه طهماسبآباد شهر كرمان بهترین مكان برای شروع یك گردش یكروزه در این شهر است. مكانی تاریخی كه هنگام طلوع خورشید اشعههای آن از لابهلای شاخ و برگ درختان كاج سربه فلك كشیده این باغموزه عبور میكند و بر ساختمان موزه زیبایی میتابد كه یادآور روزهای دربهدری و تبعید رضاشاه است. رضاشاه كه از طریق اصفهان و یزد عازم بندرعباس و تبعید به جزیره موریس بود، غروب دوشنبه 31 شهریور 1320 به كرمان وارد شد و در این محل منزل گزید.
ساختمان مركزی این موزه در دوطبقه و در میان باغ و در كنار آب نماهای مختلف بنا شده و امروزه به عنوان موزه سازهای استاد مسعود و موزه باستانشناسی استفاده میشود. باغموزه هرندی بیش از یكصد سال قبل حدود سالهای 1280 در فضایی به مساحت 2500 متر توسط عدلالسلطان احداث شد و بعدها مرحوم آقاشیخ ابوالقاسم هرندی كه از تجار یزدی بود آن را خریداری كرد.
با خروج از این باغموزه برای رسیدن به بزرگترین مجموعه تاریخی كرمان باید راسته خیابان شریعتی این شهر را در پیش گرفت. خیابانی كه موزه صنعتی و مطبوعات شهركرمان در آن واقع شده است. اگر كمی دقت كنی پس از چهارراه باغ ملی در سمت چپ خیابان هنوز میتوان از پشت دیوارهای بتنی ویرانههای كلیسای تاریخی كرمان را دید كه چند ماه پیش به دلایل نامعلوم شبانه تخریب شد. از چهارراه طهماسبآباد محل باغ موزه هرندی تا مجموعه تاریخی گنجعلیخان دو چهارراه بر سر مسیر قرار دارد كه در بافت تاریخی كرمان واقع شده رسید. در اینجا مجموعههای تاریخی گنجعلیخان و وكیل واقع شده است.
مجموعه گنجعلیخان كرمان كه از جمله پربینندهترین اماكن فرهنگی و توریستی این شهر به شمار میرود شامل بازار، حمام، میدان، كاروانسرا، آبانبار، مسجد و ضرابخانه است.
بازار بزرگ كرمان از آثار مهم تاریخی و اقتصادی این شهر است كه به عنوان بزرگترین راسته بازار سرپوشیده ایران در دل مجموعه تاریخی گنجعلیخان قرار گرفته است. مجموعههای تاریخی گنجعلیخان، وكیل، ابراهیمخان، سردار و حاج آقا علی در بازار كرمان هر یك نشانهای از سبك معماری دوران مختلف تاریخ كرمان است. سقف بازار كرمان از پشت بام مانند نیمكرههایی است كه به سمت بالا دیده میشود و گنبدهای موازی شكل و پشت سر همی را ایجاد میكند.
بازار بزرگ كرمان از20 بازار كوچك و فرعی تشكیل شده كه بزرگترین آن بازار اصلی است كه 1200متر طول و 5/4 متر عرض دارد.
با قدم زدن در راسته بازار اصلی كرمان در جنب میدان گنجعلیخان، حمامی تاریخی و زیبا وجود دارد كه حمام گنجعلیخان نامیده شده است. این حمامها در ضلع جنوبی میدان و مشرف به بازار است و آن را میتوان یكی از شاهكارهای معماری عصر صفویه نام برد. این حمام سال 1020 هجری قمری ساخته شده و از بخشهای مختلف سرسرا، دالان، رختكن، هشتی و گرمخانه تشكیل شده است كه هریك زیبایی منحصر به فرد خود را دارد. سردر این حمام یكی از زیباترین بخشهای آن است كه با آجرهای ساده، نیلی و مقرنسبندی توجه رهگذران بازار كرمان را به خود جلب میكند. در گرمخانه حمام نیز مجسمههای كیسهكشان و دلاكان قرار دارد كه حوضی هشت ضلعی با ستونهای سنگی یكپارچه كه دو به دو با هم قرینهاند و طاقی خیمه مانند آن را تشكیل میدهند.
با گذر از میان بازار و مجموعه گنجعلیخان، در انتهای بازار به میدان شهدا میرسی؛ میدانی كه یك سمت آن مسجد تاریخی كرمان با شش ایوان و شبستانهای متعدد با معماری زیبا واقع شده و چون نگینی بر تارك تاریخ میدرخشد و قرنهاست با قامتی به بلندای ایمان و اخلاص، پایگاه معنویت و زیب و زیور آثار تاریخی به شمار میرود.
در سمت دیگر میدان شهدای شهر كرمان، بنای مشتاقیه با دو گنبد فیروزهای زیبا واقع شده است. این بنا از سه گنبد تشكیل شده كه مقبرههای مشتاق علی شاه، شیخ اسماعیل و كوثر علی شاه از بزرگان صوفیه را درخود جای داده است.
پس از بازدید از بنای تاریخی مشتاقیه اگر زمان فرصت دهد میتوان بناهای تاریخی دیگری همچون امامزاده حسین، مقبره خواجه اتابك، قبه سبز، مسجد امام، مسجد پامنار و دهها بنای تاریخی دیگر در بافت قدیم كرمان را دید. در سمت چپ میدان شهدا خیابانی به نام زریسف واقع شده كه آتشكده زرتشتیان در آن قرار دارد. بنای این آتشكده در باغ مصفایی كه قبلا منزل مسكونی جهانگیر اشیدری بوده واقع شده و آتش موجود در آن بر اساس نظر موبدان زرتشتی همان آتش چندهزار سالهای است كه از هند به این آتشكده انتقال یافته است.
در نزدیكی گنبد جبلیه، تخت دریا قلیبیك از آثار عصر صفویه و مقبره جمعی از مفاخر علمی، ادبی و سیاسی كرمان واقع شده كه در جوار باغ بیرمآباد قرار گرفته است. بنایی كه از كنار آن بزرگراهی میگذرد كه به میدان سرآسیاب، چهارراه زندان و سپس بزرگراه هفتباغ علوی میرسد. بزرگراهی 40 كیلومتری كه چند سال است بزرگترین پروژه گردشگری كشور توسط بخش خصوصی در آن اجرا میشود و رستورانها و كافیشاپهای متعدد و سنتی زیبایی همانند (باغچه دنج) در طول مسیر آن احداث گردیده است. این بزرگراه به شهر تاریخی ماهان منتهی میشود كه به دلیل وجود بنای جهانی باغ شاهزاده ماهان و آستانه شاه نعمتالله ولی همواره پذیرای خیل عظیم گردشگران داخلی و خارجی است.
در شهر ماهان باغ زیبا و مصفایی وجود دارد كه با بیش از یك قرن قدمت و پیشینه در دامان كوههای سر به فلك كشیدهكرمان آرمیده و چشم و چراغ باغهای كنونی ایران به شمار میرود. در طرفین این دو عمارت اتاقهای متعددی وجود دارد كه مكان مناسبی برای پذیرایی از گردشگران به شمار میرود. پس از خروج از شهر ماهان برای تجربه كردن یك تنوع آب و هوایی سرد و گرم در فاصله چند كیلومتری از هم باید جاده قدیم ماهان به سمت كرمان را طی كنی و در فاصله 20 كیلومتر مانده به شهر كرمان وارد جادهای شوی كه به سمت منطقه سیرچ و كویر شهداد میرود. جادهای كه از میان كوههای سر به فلك كشیده منطقه سیرچ كه در تمامی طول سال قلههای آنها پوشیده از برف است میگذرد. دامنه كوههای منطقه سیرچ در فصل زمستان و هنگام بارش برف محل اسكی و تفریح مردم كرمان و مناطق اطراف است. در این منطقه هوا آنقدر سرد است كه حتی در تابستان نیز احساس سرما میكنی؛ اما درست 40 كیلومتر آنطرفتر از منطقه سرسبز سیرچ با آب و هوای بسیار خنك، كویر خشك و گرم شهداد واقع شده است.
این كویر پهنه گستردهای از دانههای ریز شن است كه در سایه روشن آفتاب هر لحظه به رنگی در میآید و یقین و باور آدمی را بیش از پیش به عظمت پروردگار افزون میسازد. زیباترین جاذبه كویر شهداد كلوتها هستند كه تماشای آنها به یك رویا شباهت دارد. كلوتها بزرگترین عارضه طبیعی كلوخی دنیا و زیباترین و جذابترین پدیده كویر به شمار میروند.
كویر شهداد با خورشید، آسمانش و نقشهای چشمنوازش از زیباترین جاذبههای طبیعی كرمان به حساب میآید. با گردشی چند ساعته در كویر شهداد اكنون خورشید در حال غروب كردن است و هوا رو به تاریكی میرود. با فرا رسیدن شب برای كویرنوردی و لذت دیدن آسمان پرستاره كویر، كمپ كویری شهداد بهترین مكانی است كه میتوانید برای اقامت شبانه در كویر بیابید. این كمپ كویری به آب آشامیدنی سالم، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیقهای متعددی مجهز میباشد و خیال گردشگران را برای اقامت در كویر آسوده میسازد.
بزرگترین شهر كلوخی جهان (كلوتها)، رود زیبای شور، گرمترین نقطه كره زمین (تل گندم بریان) و پهنههای وسیع ماسه با طیف رنگی قهوهای روشن تا خاكستری از چشماندازهای رویایی كویر شهداد برای پایان یك گردش یكروزه در كرمان هستند. كویری كه با آسمان پولكدوزی شده با ستارههای كوچك و بزرگ و سكوت وسرابش لحظات بهیادماندنی را برای هر انسانی ایجاد میكند.
سرزمین كهن و پهناور كرمان دیاری آرمیده در دامان كویر با آسمانی صاف و شبهای پر ستاره افسانهای است. این سرزمین در فلات ایران از قدیمیترین كانونهای مدنیت است و كشف دست آفریدههای متنوع سنگی، سفالی، فلزی و آثار گوناگون هنری و صنعتی از هزارههای پنجم پیش از میلاد در دشتها و تپههای این دیار همچون تپه یحیی بافت و ویرانههای شهر دقیانوس جیرفت گواه ظهور نخستین تجلی اجتماعی در این پهنه از زمین است.
هر چند برای بازدید از آثار و جاذبههای تاریخی متعدد شهر كرمان و مناطق اطراف آن چند روز وقت نیاز است، اما در یك گردش 24 ساعته در این شهر میتوان تعدادی از آثار و جاذبههای تاریخی و طبیعی آن را از نزدیك دید و لذت برد. باغموزه هرندی واقع در چهارراه طهماسبآباد شهر كرمان بهترین مكان برای شروع یك گردش یكروزه در این شهر است. مكانی تاریخی كه هنگام طلوع خورشید اشعههای آن از لابهلای شاخ و برگ درختان كاج سربه فلك كشیده این باغموزه عبور میكند و بر ساختمان موزه زیبایی میتابد كه یادآور روزهای دربهدری و تبعید رضاشاه است. رضاشاه كه از طریق اصفهان و یزد عازم بندرعباس و تبعید به جزیره موریس بود، غروب دوشنبه 31 شهریور 1320 به كرمان وارد شد و در این محل منزل گزید.
ساختمان مركزی این موزه در دوطبقه و در میان باغ و در كنار آب نماهای مختلف بنا شده و امروزه به عنوان موزه سازهای استاد مسعود و موزه باستانشناسی استفاده میشود. باغموزه هرندی بیش از یكصد سال قبل حدود سالهای 1280 در فضایی به مساحت 2500 متر توسط عدلالسلطان احداث شد و بعدها مرحوم آقاشیخ ابوالقاسم هرندی كه از تجار یزدی بود آن را خریداری كرد.
با خروج از این باغموزه برای رسیدن به بزرگترین مجموعه تاریخی كرمان باید راسته خیابان شریعتی این شهر را در پیش گرفت. خیابانی كه موزه صنعتی و مطبوعات شهركرمان در آن واقع شده است. اگر كمی دقت كنی پس از چهارراه باغ ملی در سمت چپ خیابان هنوز میتوان از پشت دیوارهای بتنی ویرانههای كلیسای تاریخی كرمان را دید كه چند ماه پیش به دلایل نامعلوم شبانه تخریب شد. از چهارراه طهماسبآباد محل باغ موزه هرندی تا مجموعه تاریخی گنجعلیخان دو چهارراه بر سر مسیر قرار دارد كه در بافت تاریخی كرمان واقع شده رسید. در اینجا مجموعههای تاریخی گنجعلیخان و وكیل واقع شده است.
مجموعه گنجعلیخان كرمان كه از جمله پربینندهترین اماكن فرهنگی و توریستی این شهر به شمار میرود شامل بازار، حمام، میدان، كاروانسرا، آبانبار، مسجد و ضرابخانه است.
بازار بزرگ كرمان از آثار مهم تاریخی و اقتصادی این شهر است كه به عنوان بزرگترین راسته بازار سرپوشیده ایران در دل مجموعه تاریخی گنجعلیخان قرار گرفته است. مجموعههای تاریخی گنجعلیخان، وكیل، ابراهیمخان، سردار و حاج آقا علی در بازار كرمان هر یك نشانهای از سبك معماری دوران مختلف تاریخ كرمان است. سقف بازار كرمان از پشت بام مانند نیمكرههایی است كه به سمت بالا دیده میشود و گنبدهای موازی شكل و پشت سر همی را ایجاد میكند.
بازار بزرگ كرمان از20 بازار كوچك و فرعی تشكیل شده كه بزرگترین آن بازار اصلی است كه 1200متر طول و 5/4 متر عرض دارد.
با قدم زدن در راسته بازار اصلی كرمان در جنب میدان گنجعلیخان، حمامی تاریخی و زیبا وجود دارد كه حمام گنجعلیخان نامیده شده است. این حمامها در ضلع جنوبی میدان و مشرف به بازار است و آن را میتوان یكی از شاهكارهای معماری عصر صفویه نام برد. این حمام سال 1020 هجری قمری ساخته شده و از بخشهای مختلف سرسرا، دالان، رختكن، هشتی و گرمخانه تشكیل شده است كه هریك زیبایی منحصر به فرد خود را دارد. سردر این حمام یكی از زیباترین بخشهای آن است كه با آجرهای ساده، نیلی و مقرنسبندی توجه رهگذران بازار كرمان را به خود جلب میكند. در گرمخانه حمام نیز مجسمههای كیسهكشان و دلاكان قرار دارد كه حوضی هشت ضلعی با ستونهای سنگی یكپارچه كه دو به دو با هم قرینهاند و طاقی خیمه مانند آن را تشكیل میدهند.
با گذر از میان بازار و مجموعه گنجعلیخان، در انتهای بازار به میدان شهدا میرسی؛ میدانی كه یك سمت آن مسجد تاریخی كرمان با شش ایوان و شبستانهای متعدد با معماری زیبا واقع شده و چون نگینی بر تارك تاریخ میدرخشد و قرنهاست با قامتی به بلندای ایمان و اخلاص، پایگاه معنویت و زیب و زیور آثار تاریخی به شمار میرود.
در سمت دیگر میدان شهدای شهر كرمان، بنای مشتاقیه با دو گنبد فیروزهای زیبا واقع شده است. این بنا از سه گنبد تشكیل شده كه مقبرههای مشتاق علی شاه، شیخ اسماعیل و كوثر علی شاه از بزرگان صوفیه را درخود جای داده است.
پس از بازدید از بنای تاریخی مشتاقیه اگر زمان فرصت دهد میتوان بناهای تاریخی دیگری همچون امامزاده حسین، مقبره خواجه اتابك، قبه سبز، مسجد امام، مسجد پامنار و دهها بنای تاریخی دیگر در بافت قدیم كرمان را دید. در سمت چپ میدان شهدا خیابانی به نام زریسف واقع شده كه آتشكده زرتشتیان در آن قرار دارد. بنای این آتشكده در باغ مصفایی كه قبلا منزل مسكونی جهانگیر اشیدری بوده واقع شده و آتش موجود در آن بر اساس نظر موبدان زرتشتی همان آتش چندهزار سالهای است كه از هند به این آتشكده انتقال یافته است.
در نزدیكی گنبد جبلیه، تخت دریا قلیبیك از آثار عصر صفویه و مقبره جمعی از مفاخر علمی، ادبی و سیاسی كرمان واقع شده كه در جوار باغ بیرمآباد قرار گرفته است. بنایی كه از كنار آن بزرگراهی میگذرد كه به میدان سرآسیاب، چهارراه زندان و سپس بزرگراه هفتباغ علوی میرسد. بزرگراهی 40 كیلومتری كه چند سال است بزرگترین پروژه گردشگری كشور توسط بخش خصوصی در آن اجرا میشود و رستورانها و كافیشاپهای متعدد و سنتی زیبایی همانند (باغچه دنج) در طول مسیر آن احداث گردیده است. این بزرگراه به شهر تاریخی ماهان منتهی میشود كه به دلیل وجود بنای جهانی باغ شاهزاده ماهان و آستانه شاه نعمتالله ولی همواره پذیرای خیل عظیم گردشگران داخلی و خارجی است.
در شهر ماهان باغ زیبا و مصفایی وجود دارد كه با بیش از یك قرن قدمت و پیشینه در دامان كوههای سر به فلك كشیدهكرمان آرمیده و چشم و چراغ باغهای كنونی ایران به شمار میرود. در طرفین این دو عمارت اتاقهای متعددی وجود دارد كه مكان مناسبی برای پذیرایی از گردشگران به شمار میرود. پس از خروج از شهر ماهان برای تجربه كردن یك تنوع آب و هوایی سرد و گرم در فاصله چند كیلومتری از هم باید جاده قدیم ماهان به سمت كرمان را طی كنی و در فاصله 20 كیلومتر مانده به شهر كرمان وارد جادهای شوی كه به سمت منطقه سیرچ و كویر شهداد میرود. جادهای كه از میان كوههای سر به فلك كشیده منطقه سیرچ كه در تمامی طول سال قلههای آنها پوشیده از برف است میگذرد. دامنه كوههای منطقه سیرچ در فصل زمستان و هنگام بارش برف محل اسكی و تفریح مردم كرمان و مناطق اطراف است. در این منطقه هوا آنقدر سرد است كه حتی در تابستان نیز احساس سرما میكنی؛ اما درست 40 كیلومتر آنطرفتر از منطقه سرسبز سیرچ با آب و هوای بسیار خنك، كویر خشك و گرم شهداد واقع شده است.
این كویر پهنه گستردهای از دانههای ریز شن است كه در سایه روشن آفتاب هر لحظه به رنگی در میآید و یقین و باور آدمی را بیش از پیش به عظمت پروردگار افزون میسازد. زیباترین جاذبه كویر شهداد كلوتها هستند كه تماشای آنها به یك رویا شباهت دارد. كلوتها بزرگترین عارضه طبیعی كلوخی دنیا و زیباترین و جذابترین پدیده كویر به شمار میروند.
كویر شهداد با خورشید، آسمانش و نقشهای چشمنوازش از زیباترین جاذبههای طبیعی كرمان به حساب میآید. با گردشی چند ساعته در كویر شهداد اكنون خورشید در حال غروب كردن است و هوا رو به تاریكی میرود. با فرا رسیدن شب برای كویرنوردی و لذت دیدن آسمان پرستاره كویر، كمپ كویری شهداد بهترین مكانی است كه میتوانید برای اقامت شبانه در كویر بیابید. این كمپ كویری به آب آشامیدنی سالم، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیقهای متعددی مجهز میباشد و خیال گردشگران را برای اقامت در كویر آسوده میسازد.
بزرگترین شهر كلوخی جهان (كلوتها)، رود زیبای شور، گرمترین نقطه كره زمین (تل گندم بریان) و پهنههای وسیع ماسه با طیف رنگی قهوهای روشن تا خاكستری از چشماندازهای رویایی كویر شهداد برای پایان یك گردش یكروزه در كرمان هستند. كویری كه با آسمان پولكدوزی شده با ستارههای كوچك و بزرگ و سكوت وسرابش لحظات بهیادماندنی را برای هر انسانی ایجاد میكند.
www.seemorgh.com/culture
منبع: jamejamonline.ir
مطالب پیشنهادی:
مطالب پیشنهادی:
گزارش تصویری: حمام گنجعلی خان در كرمان
مکانهای دیدنی کرمان + تصویر
باغ شازده؛ تجلی هنر عصر قاجار + عکس
تصاویری از زیباترین کویر ایران!
تلفیق هنر ایرانی، اسلامی و مسیحی در کلیسای وانک (+عکس)
باغ شازده؛ تجلی هنر عصر قاجار + عکس
تصاویری از زیباترین کویر ایران!
تلفیق هنر ایرانی، اسلامی و مسیحی در کلیسای وانک (+عکس)