سفر به بهشت گمشده جنوب ایران + نکات کاربردی سفر
هُرمُز جزیره‌ای بیضی‌شکل و گنبدی نمکی در خلیج فارس و در ۸ کیلومتری بندرعباس است. این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند

جذابیت های زیبای جزیره هرمز

از سال 91 که رفتم جزیره­ ی هرمز و چون فقط چند ساعت اونجا بودم نتونستم تمام جزیره رو ببینم، دوست داشتم دوباره به این جزیره برم (البته الآنم دوست دارم بازم برای بار سوم برم!). عکس هایی که دوستان اهل سفر و کوله گردهای عزیز از جاهای بکر این جزیره و سواحل رویایی ش تو وبلاگ و شبکه های مجازی می گذاشتند، من رو برای رفتن به هرمز مصمم تر می­کرد. متاسفانه این فرصت بدست نیومد تا آذر ماه سال گذشته (96). زمان مناسب برای رفتن به این جزیره تقریبا از اواسط پاییز تا اوایل بهار هست و در بقیه ی ماه ها هوا گرم و شرجی هست.

این جزیره در جنوب بندرعباس قرار داره و تنها راه رسیدن به اون راه آبی هست. شما می تونید به بندرعباس رفته و از طریق اسکله ی حقانی به جزیره ی هرمز برید. از طریق قشم هم می تونید به هرمز برید. هر دو اسکله، قایق های تندرو و استاندارد (اتوبوس دریایی) دارند. سکنه ی جزیره هم از همین قایق ها برای رفت و آمد استفاده می کنند. همیشه شما دانش آموزانی که به بندرعباس میرن و دانشجویانی که از بندرعباس به دانشگاه هرمز می رن رو توی قایق ها می بینید. قیمت رفت و برگشت هم اون موقع حدود 20 هزار تومن بود.

 با مجوز های خاصی میشه ماشین رو با لنج به جزیره برد ولی اینکه مجوزها رو چجوری میشه گرفت نمی دونم فقط میدونم هیچ گردشگری از این روش استفاده نمی کنه. این جزیره به دلیل کوچک بودن و داشتن سکنه ی کم، خوشبختانه هیچ بازار و پاساژی نداره و این دلیلی شده که بکر بمونه. البته در سال های اخیر تعداد تورهای تفریحی به مقصد جزیره بشدت زیاد شده و دیگه به بکری سال های گذشته نیست، ولی هنوز هم به دلیل اینکه این جزیره فقط جاذبه های طبیعی داره به نسبت بقیه جزیره های معروف جنوب کشور، بکر مونده و اتمسفر خاص و ناب خودش رو داره.

چهارشنبه هشتم آذرماه از شیراز با ماشین شخصی حرکت کردیم و شب رو در جهرم خوابیدیم. صبح نه چندان زود از خواب بیدار شده و به سمت بندرعباس حرکت کردیم. هوا ابری و بارانی و فوق العاده زیبا بود. جاده ی شیراز بندر عباس از طریق جهرم خیلی جاهاش دو طرفه هست و معمولا کسانی که از شیراز می خوان به بندرعباس برن از راه شیراز – فسا – بندرعباس میرن که تا حدودی بهتر هست ولی چون جاده ی اصلی هست شلوغ تر هم هست.

بیشتر بدانید : جزیره‌ای در ایران که قبل از مرگ باید دید!! + عکس

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز 
جاده ی جهرم - لار

هر چه از شهر لار دور شدیم از شدت بارش ها کم شد ولی تا خود بندرعباس هوا نیمه ابری و مطبوع بود. حدودا ساعت 2:30 به اسکله رسیدیم. آخرین قایق رفته بود و قایق بعدی ساعت 4 حرکت می­ کرد. از فرصت استفاده کرده و نماز رو بجا آورده و نهار رو خوردیم و ساعت 3:30 ماشین رو توی پارکینگ شبانه روزی که کنار اسکله هست پارک کردیم و رفتیم توی اسکله. بخاطر اوضاع جوی و طوفانی بودن دریا، حرکت به تاخیر افتاد. این تاخیر تا ساعت 6 ادامه پیدا کرد و نهایتا گفتند که امشب قایق حرکت نمی کنه و فردا بیایید. با وجود این­که چند تا از دوستان توی بندرعباس ساکن هستند تصمیم بر آن شد که توی پارک ساحلی غدیر بخوابیم و از هوای بسیار عالی استفاده کنیم. یک جای مناسب پیدا کرده و دو نفری که چادر مسافرتی داشتیم توی چادر خوابیدیم و بقیه­ ی دوستان توی هوای آزاد ( گروهمون 4 نفر بودیم) . اگر چه همه چیز خوب بود و یکی دوبار هم بارون نم نم و لطیف پاییزی بارید، تنها مشکل این بود که شب جمعه بود و شب های جمعه ی بندرعباس فوق العاده زنده و شلوغ هست. از طرفی هم چون شب ها هوا لطیفه و روز کمی گرمه، تا خود صبح این شلوغی ها ادامه داره. مردم بندرعباس هم بسیار شاد هستند و به همین دلیل تا نزدیک­ی های صبح شلوغی و صدای موزیک و تردد خودروها ادامه داشت.

صبح بیدار شده و با دعا و توسل که دریا آرام باشه و قایق ها حرکت کنند به سمت اسکله رفتیم. بلیط گرفتیم و سوار قایق شدیم و به سمت جزیره حرکت کردیم. طبقه ی دوم نشستیم. چون طبقه ی دوم توی فضای باز هست، استشمام هوای آزاد دریا توی اون موقع صبح، با اون خنکای دلچسب پاییزی، واقعا لذت بخش هست. واقعا سفر دریایی کوتاه و لذت­بخشی بود.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
قایق های جزیره ی هرمز (اتوبوس دریایی)


حدودا چهل دقیقه توی راه بودیم. بعد از پیاده شدن از قایق رسیدن به جزیره اولین چیزی که می بینید راننده های موتور و ماشین هستند که توی صف ایستادند تا شما رو به تور دور جزیره ببرند. ولی ما به داخل منطقه مسکونی جزیره رفتیم و یک سوپرمارکت پیدا کردیم و تدارکات صبحانه رو دیدیم. منطقه­ ی مسکونی جزیره کوچک هست و همه جا میشه با پای پیاده رفت. قیمت اجناس معادل قیمت روی کالا هست و برخلاف خیلی از شهرهای جنوبی اکثر کالاها ایرانی بودند و کالاهای خارجی کمتر دیده می شدند.

صبحانه رو خوردیم و پس از اون به راننده ی موتوری که توی راه دیدیم و بنظرمون پسر خوبی بود زنگ زدیم تا بیاد دنبالمون. البته سری قبل که رفته بودم هرمز با یه راننده ی شوخ و شنگ رفتیم که خیلی بیشتر بهم خوش گذشت. این راننده پسر خیلی خوب و مودبی بود ولی خب دیوونه بازی­ های اون راننده ی قبلی هیجان سفر رو بالا می­ برد!

این موتورها یک اتاقک بهشون متصل شده که ظرفیت 4 نفر رو داره. ( البته ما در ادامه ی سفر 6 نفره هم سوار شدیم و شد!) سقف داره ولی اطرافش باز هست. سیستم صوتی هم دارند و پیشنهاد میدم اگه رفتید از راننده ها بخواین آهنگ های محلی خودشون رو واستون بذارند چون این آهنگ ها واقعا انگار برای اون فضا  ساخته شدند. (یه نکته ی جالب اینکه اتاقک موتور ها توی شیراز تولید میشن!) سری قبل که رفته بودیم موتورها سیستم صوتی نداشتند و فکر می کنم جزیره بدون صدای موزیک این موتورها قشنگ تر بود. اگر رفتید از راننده ها خواهش کنید حتی الامکان موزیک پخش نکنند تا بتونید از آرامش جزیره بیشتر بهره مند بشید. البته ماشین سواری و ون هم هست و قیمت همه شون مناسبه. من بشخصه ترجیح می دم سوار موتور بشم و از باد خنک لذت ببرم.

این موتورها شما رو دور جزیره می گردونند و جاذبه های جزیره رو بهتون نشون میدن و هزینه شون هم ساعتی هست و نسبتا مناسب و ارزونه. قیمت هر ساعت موتور برای 4 نفر حدود 15 هزار تومن بود و تقریبا همه ی موتورها حدودا قیمت ثابتی دارند. قیمت ماشین و ون اندکی گرانتر هست. شاید خاص ترین جاذبه ی این جزیره، هفتاد رنگ بودن این جزیره هست. خاک های رنگارنگ این جزیره واقعا زیبا و مسحور کننده هست.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
تنوع رنگ و زیبایی جزیره هرمز


با استفاده از همین خاک ها و با ابتکار و آموزش های دکتر نادعلیان که از نخبه های هنرهای محیطی و در سطح بین المللی شناخته شده هستند، نقاشی ها و دیگر صنایع دستی تولید میشه و در جزیره به فروش میرسه. (هنر های محیطی به هنرهایی اطلاق میشه که سازگار با محیط زیست و با استفاده از عناصر طبیعی بوجود میان و بعضی وقت ها هم نهایتا در طبیعت رها میشن.)

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
کلکسیونی از رنگ های موجود در جزیره هرمز - موزه ی دکتر نادعلیان

دکتر نادعلیان هم سرگذشت جالبی دارند. در ادامه ی سفر به موزه (خانه) ی ایشون میریم و در مورد ایشون بیشتر صحبت خواهم کرد.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
دکتر نادعلیان

الهه ی نمک یکی از اولین جاهای دیدنی هست که می بینید. اگر مثل ما خوش شانس باشید ممکنه توی مسیر آهوهای جزیره رو هم از دور ببینید. غار نمکی یکی دیگه از جاهای دیدنی جزیره هست. غاری به طول حدودا 15 متر تشکیل شده از نمک!

 معدن خاک­ سرخ یک از جاهای فوق العاده­ ی جزیره هست. اونجا همه چیز سرخه. پیشنهاد می کنم شما هم این خاک رو به صورت و لباس هاتون ­تون بمالید و همرنگ محیط بشید . عکس های خیلی زیبایی هم می­تونید بگیرید. (حتما  توی هرمز لباس مناسب بپوشید چون توی جزیره به احتمال زیاد خاکی خواهید شد). از این خاک توی طبخ غذاهای محلی من جمله سوراغ استفاده میشه و سرشار از آهن هست. از این خاک خیلی جاها استفاده میشه: از صنایع تولید لوازم آرایشی بهداشتی تا تولید رنگ های ضد زنگ و ادویه های خوراکی.

ساحل سرمه ای از دیگر جاهای دیدنی جزیره هست. خاک ساحل می درخشه و واقعا مسحور کننده هست. ما این شانس رو نداشتیم ولی اگر توی شب به این ساحل برید درخشش ساحل این حس رو تداعی می کنه که آسمون زیر پای شماست و ستاره ها می درخشند.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
ساحل هرمز

خواهش میکنم اگر به جزیره رفتید از این خاک ها برندارید و بذارید همونجا بمونند و زیبایی خودشون رو به همگان نشون بدهند. حجم بازدیدکننده ها روز به روز در حال افزایشه و اگر هر کسی ذره ای از این خاک ها رو برداره، تا چند سال آینده هیچی ازشون باقی نخواهد موند.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
ساحل محیط زیست هرمز

ساحل های بسیار زیبایی توی جزیره هستند که متاسفانه زباله ها چهره شون رو کمی نا زیبا کرده بود. ساحل محیط زیست یکی از اون هاست. ساحل مفنق یکی دیگر از ساحل هاست که دسترسی بهش سخته و بهشت هیچ هایکرها و کوله­ گرد هاست. من گردشگر ها و هیچ هایکرهایی ایرانی و خارجی رو می شناسم که به این ساحل رفتند و اینقدر از بکر بودن و آرامش اونجا خوششون اومده که یکی دو ماه اونجا موندند. هیچ امکاناتی هم نداره و بکر بکره! کسایی که میرند باید همه چیز با خودشون ببرند و یا به قایق ران ها زنگ بزنند تا واسشون آب و غذا بگیرند و از طریق ساحل بدستشون برسونند. متاسفانه ما به دلیل آرام نبودن دریا و ریسک قایق موتوری نتونستیم به این ساحل بریم.

یکی از جاهای خیلی خاص و فوق العاده ی جزیره دره ی تندیس ها هست. در موردش هیچ توضیحی نمی دم و عکسی هم نمی ذارم. ترجیح میدم هر وقت رفتید زیبایی اونجا غافلگیرتون کنه. توی این جزیره جنگل های حرا هم در ابعاد کوچکی وجود داره. یه جای خیلی خیلی بد بو هم در اواخر مسیر هست که محلی هست که ماهی خشک می کنند. این ماهی های خشک شده بسیار با ارزش هستند و بعنوان غذای بسیار غنی برای ماکیان استفاده میشه.

قلعه ی پرتغالی ها از دیگر جاهای جزیره هست که واقعا زیبا و دیدنی هست. این قلعه دقیقا لب ساحل هست و این موقعیت مکانی زیبایی­ ش رو دو چندان کرده. قلعه در مجاورت منطقه ی مسکونی و نزدیک به اسکله هست. توی تور دور جزیره معمولا آخرین جایی که راننده ها شما رو می­برند همین جاست. (می تونه البته اولین جا هم باشه ) یک آب انبار قدیمی خیلی زیبا و یک کلیسا توی قلعه بود که بنظرم خیلی زیبا بودند. مشاهده دریا از روی سقف قلعه هم واقعا لذت بخش هست.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
قلعه ی پرتغالی ها در هرمز

 اون وسط قلعه یه فرش ماسه ای که با ماسه های رنگی جزیره درست میشه از قدیم مونده بود، هر چند بارون تقریبا محوش کرده بود. سال های قبل هنرمندان با خاک های جزیره توی فصل زمستون فرش ماسه ای درست می کردند و یک جشنواره برگزار میشد. ولی بخاطر مسائل زیست محیطی و حفاظت از خاک جزیره این جشنواره دیگه اجرا نمیشه.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
قلعه ی پرتغالی ها در هرمز


تصویر بالا یکی از ستون های آب انبار بسیار زیبای قلعه- متاسفانه بخاطر نور کم نتونستم زیبایی اونجا رو به تصویر بکشم. این اب انبار با آب شیرین باران پر میشه و در مواقع دیگه سال از آبش برای آشامیدن استفاده میشده.

جزیره فقط یه جاده ی اصلی داره که ساحلی هست و دور تا دور جزیره کشیده شده. راننده ها شما رو همه جا می برند و در مورد مکان های مختلف واستون اندک توضیحی هم می­دهند. البته معمولا راننده ها موزه ی دکتر نادعلیان رو بهتون معرفی نمی کنند. ظاهرا طبق صحبت های دکتر هنوز ایشون رو یه غریبه می دونند و نتونستند حضورشون رو بپذیرند. ما تا ساعت 4 تقریبا همه ی جاها رو دیده بودیم. خیلی ها بازید از هرمز رو توی یک روز از صبح تا عصر و در کنار سفر به قشم یا بندرعباس انجام می­دهند. راننده به درخواست من، ما رو به خونه ای برد که ساکنین غذاهای خانگی با قیمت مناسب تهیه می­کنند و اتاق هاشون رو خالی کردند و می­تونید اونجا استراحت کرده و نماز بخوانید. تعدادی از این خانه ها توی هرمز هستند و محلی برای کسب درآمد ساکنین اونجا هست. غذاها اکثرا دریایی هستند و واقعا لذیذ طبخ شدند. ما قلیه ماهی و ماهی شیر با چلو سفارش دادیم و واقعا لذیذ بودند. چند مدل ادویه ی مخصوص ماهی هم درست کرده بودند و می فروختند که پیشنهاد می دم حتما امتحان کنید. قیمت غذا ها در حد یه رستوران نسبتا ارزان بود. فکر نکنم رستورانی توی جزیره وجود داشته باشه. پیشنهاد می­کنم برای کمک به اقتصاد منطقه حتما از غذاهای لذیذ و ماهی های تازه ی اون­جا استفاده کنید. البته کافه ها و اقامتگاه های بوم گردی خیلی خوب و دنجی هم توی جزیره هست که همه شون متناسب با فضا و فرهنگ جزیره هستند و پیشنهاد می کنم حتما بهشون سر بزنید و لحظات ناب و خاطره انگیز بسازید.

من چون توی سفر قبل هیچی از موزه ی دکترنادعلیان نمی دونستم و بعدا باهاشون آشنا شدم، یکی از برنامه های اصلی رفتن به اونجا بود. ایشون حدود 12 سال پیش یک خانه­ ی خیلی قدیمی، متروکه و نیمه خراب رو توی کوچه پس کوچه های این جزیره خریداری می­ کنند و کم کم خونه رو بازسازی می­کنند.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
دیوارهای کوچه ی منتهی به موزه دکتر نادعلیان

ایشان به مرور بعضی کارهای هنری مانند نقاشی با استفاده از خاک جزیره را شروع کرده و با آموزش این هنر به زن های جزیره این هنر را نهادینه می­ کنند. الان در جای جای جزیره زن هایی رو می بینید که در حال فروش آثار خودشون هستند و از این راه کسب درآمد می کنند. خونه ایشون که به موزه تبدیل شده و اکثر اوقات خودشون هم اونجا حضور دارند، واقعا زیباست و اگر به هرمز رفتید پیشنهاد می­کنم بازدید از این گوشه ی دنج رو از دست ندید. هم چنین از سایت ایشون هم می تونید اطلاعات خوبی کسب کرده و برای هماهنگی های سفر نیز کمکتون می کنند. www.riverart.net/hormoz/nadalian/persian/

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز 
موزه دکتر نادعلیان

(سمت راست) پارچه های لباس سنتی هرمزگان هست که دکتر نادعلیان با خلاقیت به یه اثر هنری تبدیلشون کرده.

قبل از بازدید از موزه دو تا از دوستان هم از جزیره قشم اومدند و بهمون ملحق شدند. موزه ی دکتر نادعلیان که در اصل خانه­ ی مسکونی ایشون هم هست، جز بهترین جاهایی بود که توی جزیره دیدیم. واقعا آثارشون زیباست و البته ما افتخار دیدار ایشون رو هم داشتیم. صحبت مفصلی در مورد کارهاشون و روابط ایشون با ساکنین جزیده و هم چنین کارهای جدیدشون توی جزیره قشم داشتیم که واقعا جذاب بود.

برنامه ی بعدی کمپینگ در ساحل مفنّق بود. برای رفتن به این ساحل یا باید با قایق می رفتیم و یا با یک راهنمای محلی و با یکی دو ساعت کوه پیمایی به اونجا می رسیدیم. متاسفانه دریا آرام نبود و راهنما هم پیدا نکردیم. پس تقریبا دم غروب بود که به جای مفنق به ساحل محیط زیست رفتیم تا شب رو لب دریا بخوابیم. شب روی شن های ساحل و در فضای باز خوابیدیم. چون شب رسیده بودیم و محیط رو ندیده بودیم به محیط آشنا نبودیم و کمی ترس داشتیم از دزد یا هر مزاحم دیگه. البته قبلا تحقیقات انجام داده بودم و می دونستیم هرمز تقریبا امن هست و مواردی مثل دزدی خیلی خیلی کم دیده شده. کلا هرمز مردم خوب، خوش برخورد و مهربونی داره. برای شام، دوستمون با درست کردن آتش، نوعی نان محلی جنوبی (تمشی) برامون پخت و  مکافات و مصایب روشن کردن آتش و پختن تمشی توی باد شدید و توی اون تاریکی شب واقعا خاطره انگیز بود.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
ساحل محیط زیست هرمز

ساحل محیط زیست جنوب جزیره ست و برای دیدن طلوعی دل انگیز جای بسیار مناسبی هست.

جزیره هرمز,سفر به جزیره هرمز,دیدنی های جزیره هرمز,سفر,ساحل هرمز
ساحل محیط زیست هرمز

صبح از خواب بیدار شدیم و از طلوع آفتاب توی اون ساحل زیبا لذت بردیم. یکی از دوستان هم فرصت رو از دست نداد تنی به آب زد که البته آب واقعا سرد بود. (اگر بخواهید طلوع رو مشاهده کنید باید توی ساحل­ های جنوبی جزیره باشید.) سپس به راننده موتور زنگ زدیم تا بیاد دنبال­مون و راه برگشت از این جزیره ی زیبا رو در پیش گرفتیم.

خلاصه ی سفرنامه (نکات مهم و کاربردی) :

زمان مناسب:

زمان مناسب برای رفتن به این جزیره تقریبا از اواسط پاییز تا اوایل بهار هست و در بقیه ی ماه ها هوا گرم و شرجی هست.

راه های رفتن:

این جزیره در جنوب بندرعباس قرار داره و تنها راه رسیدن به اون راه آبی هست. شما می تونید از هر طریقی به بندرعباس رفته و از طریق اسکله ی حقانی توسط قایق های استاندارد به جزیره ی هرمز برید. پارکینگ شبانه روزی کنار اسکله هست و می تونید ماشین تون رو اونجا بگذارید.

قایق ها:

قایق ها شب ها حرکت نمی کنند. بعضی مواقع هم بخاطر باد و باران حرکت نمی کنند. اول صبح و نزدیک به غروب احتمال کنسل شدن بیشتر هست.

رفت و آمد در جزیره:

منطقه­ ی مسکونی جزیره کوچک هست و همه جا میشه با پای پیاده رفت. برای گشتن دور جزیره موتورهایی هست که یک اتاقک بهشون متصل شده که ظرفیت 4 نفر رو داره. ماشین سواری و ون هم هست و قیمت همه شون مناسبه. اکثر گردشگرها هیجان موتور سواری رو ترجیح میدهند.

لباس:

حتما توی هرمز لباس مناسب بپوشید چون توی جزیره به احتمال زیاد خاکی خواهید شد. 

موزه ی دکتر نادعلیان:

معمولا راننده ها موزه ی دکتر نادعلیان رو بهتون معرفی نمی کنند. هزینه ی بازدید خیلی کم هست. یه جای دنج و خاص پر از آثار زیباست. از دست ندید این فرصت رو.

مدت زمان لازم:

ما از ساعت 9 صبح تا ساعت 4 تقریبا همه ی جاها رو دیده بودیم. خیلی ها بازید از هرمز رو توی یک روز و از صبح تا عصر در راستای سفر قشم یا بندرعباس انجام می­دهند.

غذا:

اگر از راننده بخواهید شما رو به خانه هایی خواهند برد که ساکنین جزیره غذاهای خانگی با قیمت مناسب تهیه می­کنند و اتاق هاشون رو خالی کردند و می­تونید اونجا استراحت کرده و نماز بخوانید. کافه ها و اقامتگاه های بوم گردی خیلی خوب و دنجی هم توی جزیره هست که همه شون متناسب با فضا و فرهنگ جزیره هستند و پیشنهاد می کنم حتما بهشون سر بزنید و لحظات ناب و خاطره انگیز بسازید.

امنیت:

هرمز تقریبا امن هست و مواردی مثل دزدی خیلی خیلی کم دیده شده. کلا هرمز مردم خوب، خوش برخورد و مهربونی داره.


بیشتر بدانید : تخریب «جزیره هرمز» به بهانه گردشگری!

بیشتر بدانید : فاجعه ساخت فرش خاکی در جزیره هرمز

بیشتر بدانید : تنها کوه خوراکی جهان در جزیره هرمز!!



گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع : lastsecond.ir