به مناسبت اربعین حسینی
اربعین به نوعی بزرگداشت مقام و جایگاه شهدای كربلا و نهضت عاشوراست. پیش از آن‌كه بخواهیم به صحت و سقم حوادثی كه درخصوص اربعین نقل شده بپردازیم، باید دانست كه وجود اربعین همان‌قدر كه از حماسه سیدالشهدا(ع) و اصحاب دلباخته‌اش نشات می‌گیرد، به‌همان میزان نیز محصول تلاش احیاگران و پیام‌آوران این حادثه عظیم است. بی‌شك زینب كبری(س) در این میان نقش بسیار ارزنده و جایگاهی بی‌بدیل دارد.
این بانوی بزرگ اسلام با تمام وجود در نهضت عاشورا به روشنگری و افشای حقایق پرداخت و در واقع درخت تنومند حماسه حسینی از دریای بیكران وجود زینب(س) آب می‌خورد. گویی این بانوی نمونه و این دختر سرافراز علی مرتضی(ع) از ابتدا برای عاشورا خلق شده است و كربلا نقطه اوج حیات اوست. بیان ویژگی‌هایی چند از شخصیت باعظمت حضرت زینب كبری(س) می‌تواند نقش آن بانوی یگانه را در نهضت حسینی بیش از پیش روشن سازد.
صبر بر مصایب: از رسول خداص در روایتی نقل شده است: «صبر بر سه قسم است: صبر هنگام مصیبت، صبر بر طاعت و صبر از معصیت، پس آن كه صبر بر مصیبت كند، خدای تعالی واجب می‌فرماید برای او سیصد درجه را كه فاصله هر درجه تا درجه دیگر به قدر فاصله آسمان تا زمین است...» (كافی، ج2، ص 75) آن حضرت در حادثه عاشورا بالاترین درجات صبر و استقامت را از خویش نشان داد، در حالی‌كه بیشترین مصایب را متحمل شد. شدت علاقه آن حضرت نسبت به وجود مقدس سیدالشهدا (ع) بیش از دیگران بود و به تبع آن با شهادت برادر، سختی و مرارت بیشتری را به جان خرید، چنان‌كه از قول آن حضرت نقل كرده‌اند كه: «سأصبر حتی یعجز الصبر عن صبری» (خصائص الزینبیه، سید نورالدین جزائری، ص 246) آن قدر صبر می‌كنم تا صبر نیز از استقامت من عاجز شود.
در حوادث كوفه و شام تا مدینه نیز صبر و پایداری زینب كبری (س) در مقابل ناملایمات و مصیبت‌ها نظیر ندارد و بواقع اگر این صبر نبود، نهضت برادر ثمر نمی‌داد. صبر در برابر شهادت برادر و خاندان بنی‌هاشم، صبر در مواجهه با فجایع كوفه و شام و صبر در مقابل جهل مردمی عهدشكن و اسیر احساسات، نقطه اوج این صبر و بردباری است.
شجاعت: از جمله القاب آن بانوی معظمه «الشجاعه» (همان ص 117) است. حضرت در روز عاشورا و در تمامی منازلی كه سرپرستی كاروان اسرا را به‌عهده داشت، با شجاعتی مثال‌زدنی و بی‌نظیر به دفاع از حریم اهل بیت پیامبرص پرداخت و حتی در عصر عاشورا كه دشمن قصد جان امام سجادع را كرده بود، با اقدام شجاعانه خود جان امام خود را حفظ كرد. در مجلس ابن‌زیاد نیز حضرت خود را سپر بلای امام زین‌العابدینع نمود و با هر زحمتی كه بود از سوءقصد دشمن به جان امام ممانعت كرد. اما تجلی خاص شجاعت زینبس آن هنگامی است كه در میان دشمنان در كوفه و شام و در مقابل حاكمان ستمكاری نظیر ابن‌زیاد و نیز یزیدبن‌معاویه آن خطبه‌های معروف خود را بدون هرگونه هراس و واهمه‌ای ایراد و دشمن را رسوا می‌كند.
قدرت سخنوری و فصاحت و بلاغت در حقیقت ابزاری بسیار اثرگذار در جهت ابلاغ پیام نهضت سیدالشهداع به جامعه آن روز بود
علم و معرفت: احیای عاشورا و زنده نگه داشتن نهضت سیدالشهداع بیش از هر چیزی نیازمند معرفتی عمیق و شناخت و علم نسبت به جایگاه رفیع ولایت و امامت است. درجه شناخت و علم و معرفت زینب كبریس تا آنجاست كه امام سجادع خطاب به آن حضرت فرمود: «ای عمه تو بحمدالله دانشمندی هستی كه نزد كسی تعلیم ندیده‌ای و دانایی هستی كه نزد كسی نیاموخته‌ای» (ترجمه نفس‌المهموم، شیخ عباس قمی ص359.)
قدرت سخنوری و فصاحت و بلاغت در حقیقت ابزاری بسیار اثرگذار در جهت ابلاغ پیام نهضت سیدالشهداع به جامعه آن روز بود
علم و معرفت: احیای عاشورا و زنده نگه داشتن نهضت سیدالشهداع بیش از هر چیزی نیازمند معرفتی عمیق و شناخت و علم نسبت به جایگاه رفیع ولایت و امامت است. درجه شناخت و علم و معرفت زینب كبریس تا آنجاست كه امام سجادع خطاب به آن حضرت فرمود: «ای عمه تو بحمدالله دانشمندی هستی كه نزد كسی تعلیم ندیده‌ای و دانایی هستی كه نزد كسی نیاموخته‌ای» (ترجمه نفس‌المهموم، شیخ عباس قمی ص359.)
احتجاجات و بیانات و خطبه‌های آن حضرت درباره حادثه عاشورا خود نشانی بزرگ از دانش و معرفت آن حضرت است و این جایگاه به قدری رفیع است كه او را «محدثه» و «مخبره» لقب دادند. زینبس در ایام جوانی خود نیز همزمان با حكومت پدرش علیع در كوفه تفسیر قرآن را به زنان می‌آموخت. در مقام معرفت آن بانوی یگانه به مرتبتی دست یافته بود كه پس از شهادت امام حسینع با آن همه مصیبتی كه تحمل نموده بود، به درگاه الهی عرضه كرد: «پروردگارا این قربانی قلیل و اندك را از آل محمدص قبول كن.» (مقتل ابی‌مخنف، ص129)
فصاحت و بلاغت در كلام: یكی از القاب آن حضرت «الفصیحه و البلیغه» است. فصاحت و بلاغت دو ویژگی مهم در سخنان و خطبه‌های زینب كبریس است كه در ابلاغ پیام عاشورا، نقش برجسته‌ای داشته است. شخصی به نام بشیر بن خذیم اسدی درباره خطبه حضرت زینبس در كوفه چنین نقل كرده است: «در آن روز به زینب دختر علیع نگریستم، زیرا هرگز زنی را سخنورتر و ناطق‌تر از او ندیدم، گویا به زبان پدرش امیرمومنان سخن می‌گفت... » (لهوف سید بن طاووس، ترجمه علیرضا رجالی تهرانی، ص 194)
در مجلس ابن‌زیاد نیز سخنان زینبس سراسر فصاحت و آنچنان زیبا بود كه ابن‌زیاد از روی خشم گفت: «این زن سجع‌گوی و شاعر است و پدرش هم شاعر و سجع‌باف بود.» زینبس فرمود: «ای پسر زیاد، زن را با شعر و سجع چه كار است، من از این كار رویگردانم، ولی این سخن از سینه پرآشوبم برخاست...» (ترجمه الارشاد شیخ مفید ص 473)
آری زینبس فرزند همان انسان بزرگ تاریخ، علیع است كه خود می‌فرمود: «ما اهل‌بیت، امیران سخن و كلام هستیم.» (نهج‌البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، خطبه 233)
این قدرت سخنوری و فصاحت و بلاغت در حقیقت ابزاری بسیار اثرگذار در جهت ابلاغ پیام نهضت سیدالشهداع به جامعه آن روز بود، اما این سخنان برای آیندگان و تاریخ باقی ماند تا حقایق عاشورا را بیش از پیش درك كنند.
ویژگی‌هایی كه بسیار كوتاه و مختصر درباره آنها بحث شده، تنها قطره‌ای از دریای دانش و ایمان و یقین و معرفت آن بانوی مكرمه محسوب می‌شوند و قطعا بیان تفصیلی آن در این مجال نمی‌گنجد.
ویژگی‌هایی كه بسیار كوتاه و مختصر درباره آنها بحث شده، تنها قطره‌ای از دریای دانش و ایمان و یقین و معرفت آن بانوی مكرمه محسوب می‌شوند و قطعا بیان تفصیلی آن در این مجال نمی‌گنجد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: jamejamonline.ir