نگاهی به کارنامه نویسنده نابینا و جنجالی مصری!
بی شك نام سه ادیب برجسته مصر احمد شوقی، طه حسین و نجیب محفوظ در آسمان ادبیات معاصر این كشور می‌درخشد. جایگاه این سه چهره ارزشمند ادبیات جهان عرب به حدی بالا است كه مقام‌های مصر را بر آن داشت تا به منظور ارج نهادن به فعالیت‌های ادبی و هنری این ادیبان، در سه میدان اصلی شهر قاره، مجسمه این سه نفر را نصب كنند تا مردم این سامان همواره به یاد داشته باشند كه مصر چه مفاخری را داشته و دارد.
مجسمه احمد شوقی شاعر برجسته مصری كه بحق بر او لقب امیر الشعرا نهاده‌اند در حالی كه روی صندلی نشسته، در منطقه الدقی برابر باغ‌های اورمان نصب شده است.
مجسمه برنزی طه حسین نیز در میدان الجلاء نزدیك پلی كه كرانه نیل را به دو استان قاره و جیزه متصل می‌كند، قرار دارد و مجسمه نجیب محفوظ، رمان نویس برجسته و برنده جایزه ادبی نوبل در سال 1988، بزرگترین این مجسمه‌ها است و در نزدیكی یك منطقه مسكونی در منطقه «العجوزه» نصب شده است.
طه حسین نویسنده توانا و جنجالی مصر در سال 1889 میلادی در یكی از روستاهای مصر متولد شد. او كه هفتمین فرزند خانواده اش بود، در سه سالگی قدرت بینایی‌اش را از دست داد اما خداوند به او هوش و استعدادی وافر اعطا كرد كه همین هوش او را زبانزد خا ص و عام كرد. پدر «طه حسین» طبق سنت آن روزگار، فرزندش را برای تعلیم قرآن به مكتبخانه روستا فرستاد تا كودكش اصول قرائت قرآن را بیاموزد. او كه كارمند دون پایه یك شركت كشاورزی بود، در مدت زمان كوتاهی دید كه پسر نابینایش توانسته قرآن را از حفظ كند. خود طه در این مورد در كتاب «الایام » (آن روزها) كه توسط «حسین خدیو جم» به زیبایی هر چه تمامتر به فارسی ترجمه شده است چنین می‌نویسد: «آن روزها كه من پسربچه‌یی بیش نبودم و از قدرت بینایی هم محروم بودم، به همراه پدربزرگم در ایوان خانه‌مان می‌نشستم، او با صدای بلند قرآن، ادعیه و اشعار قدیمی ادبیات عرب را برایم می‌خواند، من هم با جان و دل گوش فرا می‌دادم و طولی نكشید كه در مدت زمان كوتاهی آنها را از حفظ كردم.»
طه حسین در سن 14 سالگی تمامی محفوظات كودكیش به كمكش آمد و توانست در آزمون ورودی الازهر قبول شود و با برادرش به فراگیری علوم دینی و زبان بیگانه پرداخت.
شیخ المرصفی یكی از برجسته ترین اساتید الازهر وقتی به استعداد طه حسین پی برد، به او پیشنهاد كرد تا از دریای ادبیات كهن زبان عربی از جمله كتاب الكامل مبرد و حماسه ابی تمام استفاده را ببرد. او نیز پند استاد را با جان و دل پذیرفته و شروع به مطالعه و تعمق پیرامون نوشته‌های این دو كتاب برجسته كرد.
در ساعات فراغت، او به محضر یكی از اساتید الازهر كه به زبان فرانسه تسلط كامل داشت می‌رود تا از او این زبان را بیاموزد. بعدها آموختن این زبان زندگی طه حسین را بطور كامل تغییر داد.
به هر روی طه حسین در سال 1914 توانست از پایان نامه دوره دكترای خود دفاع و با نمره عالی قبول شود. هنوز هم پایان نامه او تحت عنوان «جایگاه ابوالعلاء المعری در ادبیات عرب» یكی از مهمترین كتاب‌هایی است كه اساتید و دانشجویان این رشته از آن استفاده و در بسیاری از دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
آن زمان دانشگاه ملی مصر تصمیم گرفت تا هیاتی از اساتید را برای تدریس علوم تاریخی شرق به فرانسه بفرستد، از آنجایی كه او به زبان فرانسه تسلط داشت، توانست نام خود را در این لیست بگنجاند. او به مدت یك سال به مونپلیه سفر كرد اما به دلیل شرایط نامساعد مالی به وطن بازگشت اما شانس با او بود چرا كه بعد از سه ماه، مشكلات مالی‌اش رفع و دوباره به فرانسه رفت. این بار پاریس را انتخاب كرد. در مدت اقامت در این شهر زیبا، او از فرصت استفاده كرده و به سخنرانی‌های اساتید دانشگاه سوربن و كالج دی فرانس، در خصوص تاریخ یونان و رم قدیم گوش فرا می‌داد.
در همین احوال بود كه توانست زبان یونانی را نیز فرا گیرد. او تمام آنچه كه در سه سال اقامتش در فرانسه یاد گرفت را مرهون دختر فرانسوی بود كه به او در رفع اشكالاتش به زبان فرانسه كمك می‌كرد. دختری كه بعدها شریك زندگی طه حسین شد.
او چند سال پیاپی در روزهای یكشنبه قصه‌های خلاصه شده ادبیات فرانسه و در روزهای چهارشنبه مباحثی در مورد شعر عربی را در روزنامه السیاسه به چاپ می‌رساند كه اتفاقا هواداران بی شماری داشت.
او در سال 1936 به عنوان استاد در زبان و ادبیات عرب در دانشگاه ملی مصر شروع به تدریس كرد. در همین اثنا كتاب «فی الشعر الجاهلی» را به رشته تحریر در آورد. كتابی كه در كشورهای عربی سر و صدای فراوانی به پا كرد كه هنوز هم این صداها به گوش می‌رسد. طه حسین در این كتاب ادبیات پیش از اسلام شبه جزیره عربستان را زیر سوال بوده و با ارایه دلایل متعددی آن را تكذیب می‌كند. تاكنون اساتید بسیاری با آرا و عقاید طه حسین در این كتاب به مخالفت پرداخته و با ارایه مداركی آن را بی پایه و اساس می‌دانند.
به هر روی طه حسین در سال 1950 به عنوان وزیر آموزش و پرورش مصر منصوب شد. شعار او آموزش رایگان همچون آب و نان و هوا بود. وی آموزش را برای همه افراد جامعه امری ضروری و غیرقابل اجتناب توصیف می‌كرد.
طه حسین در سال 1959 بخاطر تلاش‌های ادبی اش موفق به دریافت جایزه ملی مصر شد. او در سال 1973 چشم از جهان فرو بست.
طه حسین، این نویسنده سرشناس مصری كتاب‌های زیادی در زمینه‌های گوناگون از جمله ادبیات، علوم سیاسی و تاریخ دارد. او همچنین كتاب‌های معروف فرانسه از جمله «اندر روماك » اثر زاسین، روح تربیت لوبون را به زبان عربی ترجمه و منتشر كرد.
از كتاب‌های تالیفی او می‌توان به احلام شهرزاد (رویاهای شهرزاد) شجره الئبوس (درخت ناامیدی ) المعذبون فی الارض (شكنجه شدگان در زمین ) الایام (روزها) مراه الاسلام (آینه اسلام ) و علی بن ابی طالب اشاره كرد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: magiran.com
