به مناسبت۲۱ آذر سالروز تولد احمد شاملو

او موفق به فرار می‌شود اما پس از چند روز فرار از دست ماموران در چاپخانه روزنامه اطلاعات دستگیر شده، به عنوان زندانی سیاسی...

11426
شعر ادبی
1398/09/21

بیوگرافی و زندگی احمد شاملو

احمد شاملو (زاده ۲۱ آذر، ۱۳۰۴ در تهران؛ در خانهٔ شمارهٔ ۱۳۴ خیابان صفی‌علیشاه - درگذشته ۲ مرداد ۱۳۷۹ فردیس کرج) شاعر، نویسنده، فرهنگ ‌نویس، ادیب و مترجم ایرانی است. آرامگاه او در امامزاده طاهر کرج واقع است. تخلص او در شعر الف. بامداد و الف. صبح بود.

شهرت اصلی شاملو به خاطر شعرهای اوست که شامل اشعار نو و برخی قالب‌های کهن نظیر قصیده و نیز ترانه‌های عامیانه‌ است. شاملو تحت تأثیر نیما یوشیج، به شعر نو (که بعدها شعر نیمایی هم نامیده شد) روی آورد اما پس از چندی در بعضی از اشعار منتشر شده در هوای تازه - و سپس در اکثر شعرهایش - وزن را به طور کلی رها کرد و به‌صورت پیشرو سبک جدیدی را در شعر معاصر فارسی گسترش داد. از این سبک به شعر سپید یا شعر منثور یا شعر شاملویی یاد کرده‌اند. بعضی از منتقدان ادبی او را تنها شاعر موفق در زمینه شعر منثور می‌دانند.

شاملو علاوه بر شعر، کارهای تحقیق و ترجمه شناخته‌شده‌ای دارد. مجموعه کتاب کوچه او بزرگ‌ترین اثر از مطالعه روی فرهنگ عامیانه مردم ایران می‌باشد. آثار وی به زبان‌های: سوئدی، انگلیسی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، زاگربی، رومانیایی، فنلاندی، ترکی ترجمه شده‌است.

بیشتر بدانید : چهره زن در شعر «احمد شاملو» + شعرها

تولد و سال‌های پیش از جوانی احمد شاملو

احمد شاملو در ۲۱ آذر ۱۳۰۴ در خانه شماره ۱۳۴ خیابان صفی علیشاه تهران متولد شد. پدرش حیدر نام داشت که تبار او به گفته شاملو در شعری از مجموعه‌ی مدایح بی‌صله، به اهل کابل برمی‌گشت؛ مادرش کوکب عراقی است. دوره‌ی کودکی را به خاطر شغل پدر که افسر ارتش بود و هرچند وقت را در جایی به مأموریت می‌رفت، در شهرهایی چون رشت و سمیرم و اصفهان و آباده و شیراز گذراند. (به همین دلیل شناسنامهٔ او در شهر رشت گرفته شده‌است و محل تولد در شناسنامه رشت نوشته شده‌ است.)

دوران دبستان را در شهرهای خاش و زاهدان و مشهد گذراند و از همان دوران اقدام به گردآوری مواد فرهنگ عامه کرد. دوره دبیرستان را در بیرجند و مشهد و تهران گذراند و سال سوم دبیرستان را در دبیرستان ایرانشهر تهران خواند و به شوق آموختن دستور زبان آلمانی در سال اول دبیرستان صنعتی ثبت‌نام کرد. در اوایل دهه ۲۰ خورشیدی پدرش برای سر و سامان دادن به تشکیلات از هم پاشیده ژاندرمری به گرگان و ترکمن‌ صحرا فرستاده شد. او همراه با خانواده به گرگان رفت و به ناچار در کلاس سوم دبیرستان ادامه تحصیل داد. در آن هنگام در فعالیت‌های سیاسی شمال کشور شرکت کرد و بعدها در تهران دستگیر شد و به زندان شوروی در رشت منتقل گردید. پس از آزادی از زندان با خانواده به رضائیه (ارومیه) رفت و تحصیل در کلاس چهارم دبیرستان را آغاز کرد. با به قدرت رسیدن پیشه‌وری و جبهه دموکرات آذربایجان به همراه پدرش دستگیر می‌شود و دو ساعت جلوی جوخه آتش قرار می‌گیرد تا از مقامات بالا کسب تکلیف کنند. سرانجام آزاد می‌شود و به تهران باز می‌گردد و برای همیشه ترک تحصیل می‌کند.

بیشتر بدانید : به بهانه زاد روز نقطه الف بامداد / احمد شاملو

ازدواج اول شاملو و چاپ نخستین مجموعهٔ شعر

در بیست و دو سالگی (۱۳۲۶) با اشرف الملوک اسلامیه ازدواج کرد. هر چهار کودک او، سیاوش، سامان، سیروس و ساقی حاصل این ازدواج هستند. در همین سال اولین مجموعه اشعار او با نام «آهنگ‌های فراموش شده» به چاپ می‌رسد و هم زمان کار در نشریاتی مثل «هفته نو» را آغاز می‌کند.

در سال ۱۳۳۰ او شعر بلند «۲۳» و مجموعه اشعار «قطع نامه» را به چاپ می‌رساند. در سال ۱۳۳۱ به مدت حدود دو سال مشاورت فرهنگی سفارت مجارستان را به عهده دارد.

دستگیری شاملو و زندان

در سال ۱۳۳۲ پس از کودتای ۲۸ مرداد با بسته شدن فضای سیاسی ایران مجموعه اشعار آهن‌ها و احساس توسط پلیس در چاپخانه سوزانده می‌شود و با یورش ماموران به خانه او ترجمه طلا در لجن اثر ژیگموند موریس و بخش عمده کتاب پسران مردی که قلبش از سنگ بود اثر موریوکایی با تعدادی داستان کوتاه نوشته خودش و تمام یادداشت‌های کتاب کوچه از میان می‌رود و با دستگیری مرتضی کیوان نسخه‌های یگانه ای از نوشته‌هایش از جمله مرگ زنجره و سه مرد از بندر بی‌آفتاب توسط پلیس ضبط می‌شود که دیگر هرگز به دست نمی‌آید. او موفق به فرار می‌شود اما پس از چند روز فرار از دست ماموران در چاپخانه روزنامه اطلاعات دستگیر شده، به عنوان زندانی سیاسی به زندان موقت شهربانی و زندان قصر برده می‌شود. در زندان علاوه بر شعر به نوشتن دستور زبان فارسی می‌پردازد و قصه بلندی به سیاق امیر ارسلان و ملک بهمن می‌نویسد که در انتقال از زندان شهربانی به زندان قصر از بین می‌رود. در ۱۳۳۴ پس از یک سال و چند ماه از زندان آزاد می‌شود.

بیشتر بدانید : احمد شاملو حیث یگانه‌ای بی‌بدیل در ادب پارسی معاصر

ازدواج دوم شاملو و انتشار هوای تازه

در ۱۳۳۶ با طوبی حائری ازدواج می‌کند (دومین ازدواج او نیز مانند ازدواج اول مدت کوتاهی دوام می‌آورد و چهار سال بعد در ۱۳۴۰ از همسر دوم خود نیز جدا می‌شود.) در این سال با انتشار مجموعه اشعار هوای تازه خود را به عنوان شاعری برجسته تثبیت می‌کند. این مجموعه حاوی سبک نویی است و بعضی از معروف‌ترین اشعار شاملو همچون پریا و دخترای ننه دریا در این مجموعه منتشر شده‌است. در همین سال به کار روی اشعار حافظ، خیام و بابا طاهر نیز روی می‌آورد. پدرش نیز در همین سال فوت می‌کند. در سال ۱۳۴۰ هنگام جدایی از همسر دومش همه چیز از جمله برگه‌های تحقیقاتی کتاب کوچه را رها می‌کند.

بیشتر بدانید : عکس های عاشقانه احمد شاملو و آیدا + نامه عاشقانه شاملو به آیدا

سال‌شمار زندگی احمد شاملو

۱۶ـ۱۳۱۰: دوره دبستان در شهرهای خاش و زاهدان و مشهد. اقدام به گردآوری مواد فرهنگ عوام.

۲۰ـ۱۳۱۷: دوره دبیرستان در بیرجند و مشهد و تهران. از سال سوم دبیرستانِ ایرانشهرِ تهران به شوق‌ِ تحصیلِ دستورِ زبان آلمانی به سال اول دبیرستان صنعتی می‌رود.

۳ـ۱۳۲۱: انتقال پدر به گرگان و ترکمن صحرا برای سرو سامان دادن به تشکیلاتِ ازهم‌پاشیده ژاندارمری. در گرگان ادامه تحصیل در کلاس سوم دبیرستان. شرکت در فعالیت‌های سیاسی در مناطق شمالِ کشور. در تهران دستگیر و به زندان شوروی‌ها در رشت منتقل می‌شود.

۵ـ۱۳۲۴: آزادی از زندان. با خانواده به رضائیه می‌رود. به کلاس چهارم دبیرستان. با آغاز حکومت پیشه‌وری و دموکرات‌ها، چریک‌ها به منزل‌شان می‌ریزند و او پدرش را نزدیک به دو ساعت مقابل جوخه آتش نگه ‌می‌دارند تا از مقامات بالا کسب تکلیف کنند. بازگشت به تهران و ترکِ کامل تحصیل مدرسی.

۱۳۲۶: ازدواج: مجموعه اشعار آهنگ‌های فراموش‌شده توسط ابراهیم دیلمقانیان.

۱۳۲۷: هفته‌نامه سخن‌نو (پنج شماره).

۱۳۲۹: داستان زنِ پشتِ درِ مفرغی. هفته‌نامه روزنه (هفت شماره).

۱۳۳۰: سردبیر چپ (در مقابل سردبیر راست) مجله خواندنیها. شعر بلند ۲۳. مجموعه اشعار قطع‌نامه.

۱۳۳۱: مشاورت فرهنگی سفارت مجارستان (حدود دو سال). سردبیر هفته‌نامه آتشبار، به مدیریت انجوی.

۱۳۳۲: چاپ مجموعه اشعار آهن‌ها و احساس که پلیس در چاپخانه می‌سوزاند. (تنها نسخه موجودِ آن نزد سیروس طاهباز است).ترجمه طلا در لجن اثر ژیگموند موریتس و رمان بزرگ پسران مردی که قلبش از سنگ بود اثر موریو کایی با تعدادی داستان کوتاهِ نوشته خودش و همه یادداشت‌های فیش‌های کتاب کوچه در یورش افراد فرمانداری نظامی به خانه‌اش ضبط شده از میان می‌رود و خود او موفق به فرار می‌شود. بعد از چند بار که موفق می‌شود فرار کند در چاپخانه روزنامه اطلاعات دستگیر می‌شود.

۱۳۳۳: زندانی سیاسی در زندان موقت شهربانی و زندان قصر، (۱۳ تا ۱۴ ماه). در زندان دستور زبان فارسی را می‌نویسد و تعدادی شعر.

۱۳۳۴: آزادی از زندان.چهار دفتر شعر آماده به چاپ را نقی نقاشیان نامی به قصد چاپ با خود می‌برد و دیگر هرگز پیدایش نمی‌شود. از آن جمله شعر بلند مرگِ شاماهی به عنوان نخستین تجربه شعر روایی به زبان محاوره. نمایشنامه «مردگان برای انتقام باز‌می‌گردند» و داستان کوتاه «مرگ زنجره» و «سه مرد از بندر بی‌آفتاب»
رمان‌های: لئون مورنِ کشیش اثر بئاتریس بِک، زنگار اثر هربر لوپوریه، برزخ اثر ژان روورزی.
فرزندان: سیاوش، سیروس، سامان و ساقی.

۱۳۳۵: سردبیری مجله بامشاد

۱۳۳۶: مجموعه اشعار هوای تازه. افسانه‌های هفت گنبد، حافظ شیراز، ترانه‌ها (رباعیات ابوسعید ابوالخیر، خیام و بابا طاهر). ازدواج دوم. سردبیری مجله آشنا. مرگ پدر

۱۳۳۷: ترجمه رمان پابرهنه‌ها اثر زاهاریا استانکو با عطا بقایی. سردبیری اطلاعات ماهانه، دوره یازدهم.

۱۳۳۸: قصه خروس‌زری پیرهن‌پری برای کودکان. تهیه فیلم مستند سیستان و بلوچستان برای شرکت ایتال کونسولت. آغاز همکاری با سینماگران. نوشتن فیلم‌نامه و دیالوگ فیلم‌نامه.

۱۳۳۹: مجموعه اشعار باغ آینه. سردبیری ماهنامه اطلاعات (دو شماره). تأسیس و سرپرستی اداره سمعی و بصری وزارت کشاورزی با همکاری هادی شفائیه و سهراب سپهری. سردبیری مجله فردوسی.

۱۳۴۰: سردبیری کتاب هفته(۲۴ شماره اول) جدایی از همسر دوم، با ترک همه چیز و از آن جمله برگه‌های کتاب کوچه.

۲ـ۱۳۴۱: آشنایی با آیدا (۱۴ فروردین ). بازگشت به کتاب هفته. ترجمه نمایشنامه‌های درخت سیزدهم اثر آندره ژید و سی‌زیف و مرگ اثر روبر مِرل.

۱۳۴۳: ازدواج با آیدا در فروردین ماه و اقامت در ده شیرگاه (مازندران). مجموعه اشعار آیدا در آینه و لحظه‌ها و همیشه. ماهنامه اندیشه و هنر ویژه ا.بامداد به سردبیری و مدیریت دکتر ناصر وثوقی.

۱۳۴۴: مجموعه اشعار آیدا: درخت و خنجر و خاطره! ترجمه کتاب ۸۱۴۹۰ اثر آلبر شمبون. تحقیق و گردآوری و تدوین کتاب کوچه. (برای سومین‌بار از نو آغاز می‌کند!)

۱۳۴۵: مجموعه اشعار ققنوس در باران. هفته‌نامه ادبی و هنری بارو، که بعد از سه شماره با اولتیماتوم وزیر اطلاعاتِ وقت تعطیل می‌شود. شب شعر به دعوت انجمن ایران و آمریکا. تهیه برنامه‌ی کودکان برای تلویزیون به اسم «قصه‌های مادربزرگ»

۱۳۴۶: سردبیری قسمت ادبی و فرهنگی هفته‌نامه خوشه. ترجمه کتاب قصه‌های بابام اثر ارسکین کالدوِل. عضویت کانون نویسنده‌گان ایران. شب شعر در کرمانشاه به دعوت دانشجویان. سخنرانی در دانشگاه شیراز.

۱۳۴۷: تحقیق روی غزلیات حافظ و تاریخ دوره حافظ. نمایشنامه عروسی خون اثر فدریکو گارسیا لورکا. ترجمه غزل غزل‌های سلیمان. شب شعر به دعوت انجمن فرهنگی ایران و آلمان، گوته. «شب‌های شعر خوشه» به مدت یک هفته از سوی مجله خوشه.-فستیوال بزرگ شاعران- یادنامه هفته شعر و هنر خوشه.

۱۳۴۸: قصه منظوم چی شد که دوستم داشتن برای کودکان. تعطیل مجله خوشه با اخطار رسمی ساواک. برگزیده شعرهای احمدشاملو (سازمان نشر کتاب). مجموعه اشعار مرثیه‌های خاک.

۱۳۴۹: جموعه اشعار شکفتن در مه. قصه ملکه سایه‌ها برای کودکان. کارگرانی چند فیلم فولکلوریک برای تله‌ویزیون: «پاوه، شهری از سنگ» و «آناقلیچ داماد می‌شود» ترجمه تعدادی قصه برای کودکان «سه بزغاله و نی‌لبک جادو»، «روباه پیر و زاغی بی‌تدبیر» و «اشک تمساح»

۱۳۵۰: رمان خزه (ترجمه مجددی از زنگار.) قصه هفت کلاغون برای کودکان. ترجمه کامل پابرهنه‌ها اثر زاهاریا استانکو. (ترجمه مجدد) دعوت به فرهنگستان زبان ایران برای تحقیق و تدوینِ کتاب کوچه، سه سال. نگارش نمایشنامه آنتیگون (ناتمام). مرگ مادر. ۱۴ اسفند

۱۳۵۱: ضبط صفحات و نوار کاستِ «صدای شاعر» در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. حافظ، مولوی، نیما، خیام، شاملو. اجرای برنامه‌های رادیویی برای کودکان و جوانان. نگارش فیلمنامه کوتاه حلوا برای زنده‌ها. ترجمه تعدادی داستان کوتاه: دماغ، دست به دست، لبخند تلخ، زهرخند، افسانه‌های کوچک چینی.
شب شعر در انجمن فرهنگی گوته. (۲۶ مهرماه) شب شعر در انجمن ایران و آمریکا. (اول آبان‌ماه)
تدریس مطالعه آزمایشگاهی زبان فارسی در دانشگاه صنعتی (سه ترم). همکاری با روزنامه‌های کیهان فرهنگی و آینده‌گان.
سفر به پاریس (فرانسه) برای معالجه آرتروز شدید گردن. عمل جراحی روی گردن.

۱۳۵۲: مجموعه اشعار ابراهیم در آتش. مجموعه درها و دیوار بزرگ چین. شب شعر در مدرسه عالی علوم اقتصادی و اجتماعی بابلسر. نگارش فیلمنامه تخت ابونصر برای تله‌ویزیون.
ترجمه رمان مرگ کسب و کار من است اثر روبر مرل. ترجمه نمایشنامه مفتخورها اثر گرگه چی‌کی.

۱۳۵۳: ترجمه مجموعه ‌داستان سربازی از یک دوران سپری شده. مجموعه شعرهای عاشقانه از هوا و آینه‌ها.

۱۳۵۴: سفر به ایتالیا برای شرکت در کنگره نظامی گنجوی به دعوت دانشگاه رم. دعوت دانشگاه بوعلی برای سرپرستی پژوهشکده آن دانشگاه. (دوسال)

۱۳۵۵: تهیه گفتار برای چند فیلم مستند به دعوت وزارت فرهنگ و هنر.
سفر به آمریکا (ایالات متحده) به دعوت مشترک انجمن قلم (Pen Club) و دانشگاه پرینستون برای سخنرانی و شعرخوانی.
آشنایی با شاعران و نویسنده‌گانی از آسیای میانه و شمال آفریقا از جمله یاشار کمال، آدونیس، البیاتی و وزنیسینسکی.
سخنرانی و شعرخوانی در دانشگاه‌های MIT بوستون، UCبرکلی.
پیشنهاد دانشگاه کلمبیای نیویورک برای کمک به تدوین کتاب کوچه را نمی‌پذیرد.
میهمان مدعو فستیوال جهانی شعر در سانفرانسیسکو و آستینِ تگزاس. شب شعر به دعوت دانشجویان ایرانی فیلادلفیا و نیویورک.
بازگشت به ایران بعد از سه ماه. شب شعر در انستیتو گوته
استعفا از سرپرستی پژوهشکده دانشگاه بوعلی.
پایان نگارش بیوگرافی ‌مانندی به نام میراث که تنها نسخه دست‌ـ نوشته آن را علی‌رضا میبدی به امانت بُرد! ترک ایران به عنوان اعتراض به سیاست‌های رژیم. سفر به ایالات متحد آمریکا. (اقامت به مدت یک سال).
سخنرانی‌هایی در دانشگاه‌های آمریکا.

۱۳۵۶: انتشار مجموعه اشعار دشنه در دیس. برگزیده اشعار (انتشارات امیرکبیر).

۱۳۵۷: دعوت برای سردبیری هفته‌نامه ایرانشهر به لندن. ترک ایالات متحد آمریکا. سفر به انگلستان.
انتشار ۱۲ شماره هفته‌نامه ایرانشهر با مشکلات فراوان(شهریور ۵۷).
دی‌ماه ۵۷ استعفا می‌دهد. (به علت اختلاف‌هایی با مدیر هفته‌نامه).
قصه دخترای ننه دریا و بارون و قصه دروازه بخت به صورت کتاب کودکان. از مهتابی به کوچه (مجموعه مقالات).
بازگشت به ایران. (اسفندماه). کتاب کوچه، انتشارات مازیار، (دفتر اول آ) قطع وزیری.
عضویت در هیاءت دبیران کانون نویسنده‌گان ایران. نشر مقالاتی در مجلات و روزنامه‌ها.

۹ـ۱۳۵۸: سردبیر مجله هفتگی کتاب جمعه (بعد از ۳۶ شماره به اجبار تعطیل می‌شود).
نشر مقالاتی در مجلات و روزنامه‌ها. شب شعر به دعوت انجمن ایران و فرانسه. مجموعه اشعار ترانه‌های کوچک غربت. سخنرانی در باشگاه ارامنه تهران.
ترجمه شهریار کوچولو اثر آنتوان دوسنت اگزوپری در کتاب جمعه.
ترجمه بگذار سخن بگویم! اثر دومیتیلا دو چونگارا (با همکاری ع. پاشایی).
شب شعر در انستیتو گوته. کتاب کوچه، انتشارات مازیار (دفتر دوم آ).
نوار صوتی کاشفان فروتن شوکران با شعر و صدای شاعر.
نوار صوتی و کتاب ترانه شرقی و اشعار دیگر، ترجمه شعرهایی از فدریکو گارسیا لورکا.
عضو هیئت پنج نفره دبیران کانون نویسنده‌گان ایران (دوره دوم).

۱۳۶۰: قصه خروس زری پیرهن پری و یل و اژدها به صورت کتاب و نوار کاست برای کودکان.
تاب کوچه، انتشارات مازیار (دفتر سوم آ) قطع وزیری، مجموعاً ۱۰۶۴ صفحه.
از حالا به بعد با همکاری آیدا روی کتاب کوچه کار می‌کند.
عضو هیئت پنج نفره دبیران کانون نویسنده‌گان (دوره سوم).

۱۳۶۱: ترجمه هایکو، شعر ژاپنی (با ع. پاشایی).

ترجمه نمایش‌نامه نصف شب است دیگر، دکتر شوایتزر! اثر ژیلبر سِسبرون.
کتاب کوچه، انتشارات مازیار (دفتر اول الف).

۱۳۶۲: کتاب کوچه، انتشارات مازیار (دفتر دوم الف).
کتاب و نوار صوتی سیاه همچون اعماقِ آفریقای خودم. ترجمه و اجرای اشعاری از لنگستون هیوز.
کتاب و نوار صوتی سکوت سرشار از ناگفته‌هاست. ترجمه آزاد و اجرای اشعاری از مارگوت بیکل.
برگزیده اشعار (نشر تندر). کتاب کوچه، انتشارات مازیار، (دفتر سوم الف). انتشار کتاب‌ها متوقف می‌شود.
۵ـ۱۳۶۳: رمان قدرت و افتخار اثر گراهام گرین را با عنوان عیسادیگر، یهودا دیگر! با موخره مفصلی بازنویسی می‌کند.
استاد محمد مددی سردیس شاملو را با برنز می‌سازد
گفت و شنودی با احمد شاملو به کوشش ناصر حریری.

۱۳۶۶: دیلمنامه میراث. آغاز ترجمه آزادِ دُنِ آرام اثر میخاییل شولوخوف.
انتشار ژاپنی کتاب ابراهیم در آتش به ترجمه شوکو یاناگا در مجله (توکیو، موسسه مطالعه زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیا وILCAA آفریقا).
کتاب و نوار صوتی چیدن سپیده‌دم ترجمه آزاد و اجرای اشعاری از مارگوت بیکل.

۱۳۶۷: سفر به آلمان: میهمانِ مدعوِ دومین کنگره بین‌المللی ادبیات: اینترلیت ۲ تحت عنوان جهانِ سوم: جهانِ ما در ارلانگن آلمان و شهرهای مجاور.
عزیز نسین، دِرِک والکوت، پدرو شیموزه، لورنا گودیسون و ژوکوندا بِلی و… دیگر مهمانان کنگره.
من دردِ مشترکم، مرا فریاد کن! عنوان سخنرانی شاملو در این کنگره.
شب شعر در کُل‌لوکیومِ ادبیِ برلین.
سفر به اتریش به دعوت دانشگاه اقتصاد وین و یورو آفریک اینستیتو، برای شب شعر و سخنرانی.
بازگشت به آلمان و اجرای شب شعر در شهر دانشگاهی گیسن.
سفر به سوئد به دعوت انجمن قلم (Pen) و دانشگاه یوته‌بوری. شب شعر در «خانه مردم» استکهلم.
دیدار و صرف ناهار با هیئت رییسه انجمن قلم سوئد.
جلد اول مجموعهٔ اشعار چاپ آلمان. انتشارات بامداد. بازگشت به ایران.

۱۳۶۸: جلد دوم مجموعه اشعار چاپ آلمان. انتشارات بامداد. اقامت در شهرک دهکده خانه، کرج.

۱۳۶۹: سفر به آمریکا: میهمان مدعو سیرا ۹۰ توسط دانشگاه UC برکلی.
سخنرانی‌های نگرانی‌های من و مفاهیم رند و رندی در غزل حافظ. دو شب شعر در UC برکلی.
شب شعر دانشگاه UCLA لوس‌آنجلس. در رویس هال.
شب شعر و سخنرانی در دانشگاه‌های شیکاگو، آن اربر میشیگان، کلمبیا، واشنگتن، راتگرز، هاروارد، دالاس و آستین.
عمل جراحی در (یونیورسیتی هاسپیتال) بوستون روی مهره‌های گردن.
سه شب شعر در بوستون و UC برکلی به نفع زلزله زده‌گان ایران.
نگارش روزنامه سفر میمنت اثر ایالات متفرقه امریق (اوکلند کالیفرنیا)
عمل جراحی دوم روی مهره‌های گردن (بوستون).
شب شعر در مدرسه ارامنه بوستون.
استاد میهمان برای تدریس یک ترم در دانشگاه UC برکلی دانشجویان ایرانی به (زبان، شعر و ادبیات معاصر فارسی). دیدار با پروفسور زاده (برکلی) کالیفرنیا.
دریافت جایزه Free Expression سازمان حقوق بشر نیویورک Human Rights Watch.

۱۳۷۰: شب شعر به نفع آواره‌گان کُرد عراقی در UC برکلی و UCSC لوس‌آنجلس به همراه محمود دولت‌آبادی (قصه‌خوانی) به دعوت انجمن فرهنگی کُردها (آمریکا).
مجله زمانه شماره اول به شاملو اختصاص دارد. (در سن هوزه، کالیفرنیا). بازگشت از ایالات متحد آمریکا.
شب شعر به نفع آواره‌گان کُرد عراقی در دانشگاه وین (اتریش) به همراه محمود دولت‌آبادی (قصه‌خوانی) به دعوت انجمن فرهنگی کُردها (اروپا).
بازگشت به ایران. ترجمه شعرهایی از لنگستون هیوز، اوکتاویو پاز (با حسن فیاد).

۱۳۷۱: مجموعه اشعار مدایح بی‌صله، انتشارات آرش، در سوئد.
انتشار منتخبی از ۴۲ شعر شاملو به زبان ارمنی با نام من دردِ مشترکم در ایروان با ترجمه نُروان. ناشر: کانون فیلم ارمنستان.
قصه‌های کتاب کوچه، جلد اول در سوئد. انتشارات آرش.
کتاب گفت و شنودی با احمد شاملو، «دیدگاه‌های تازه» توسط ناصر حریری.
تدوین دوباره حرف آی کتاب کوچه براساس متدولوژی جدید.

۱۳۷۲: کتاب گفت‌وگو با احمد شاملو توسط محمد محمدعلی.
مجموعه جدید همچون کوچه‌یی بی‌انتها ترجمهٔ شعر جهان (با ۲۰۰ شعر). ترجمه مجدد غزل غزل‌های سلیمان. ترجمه مجدد گیل‌گمش. انتشار گزینه اشعار (انتشارات مروارید) با انتخاب آیدا. کتاب کوچه، انتشارات مازیار، (دفتر چهارم الف)

۱۳۷۳: انتشار منتخبی از ۱۹ شعر شاملو به زبان سوئدی و فارسی با نام عشق عمومی Allom Fattande Karlik در استکهلم سوئد به ترجمه‌ی آذر
محلوجیان. Azar Mahloujian ناشرانتشارات آرش.
انتشار منتخبی از ۱۹ شعر شاملو به زبان فرانسه و فارسی با نام سرودهای در عشق و امید Hymnes damour et despoir فرانسه به ترجمهٔ پرویز خضرایی: Ahmad Shamlou Version Francaise, Parviz Khazrai ناشر .Orphe La Diffrence
سفر به سوئد به دعوت ایرانیان مقیم سوئد برای برگزاری شب شعر. شب شعر در کنسرتوسه به علت بیماری اجرا نمی‌شود. یک ماه بعد شب شعر در یوته‌بوری.
دو شب شعر در اوسه جیمنازیومِ استکهلم.
از طرف تلویزیون استکهلم با او مصاحبه انجام می‌شود. بازگشت به ایران.
انتشار شعرهای جدیدی از حافظ، مولوی و نیما یوشیج به صورت نوار کاست با صدای شاعر.

۱۳۷۴: به پایان بردن ترجمه دن‌آرام. ۱۷/۷. شروع به بازخوانی و ویراستاری.
کنگره بزرگداشت احمد شاملو در دانشگاه تورنتو کانادا، روزهای ۲۱ و ۲۲اکتبر ۱۹۹۵ به سرپرستی انجمن نویسنده‌گان ایرانی کانادا.
انتشار منتخبی از ۶ شعر به زبان اسپانیایی با نام (Aurora) بامداد در مادرید، به ترجمه کلارا خانِس Clara Janes شاعر اسپانیایی.

۱۳۷۵: عمل جراحی روی عروق گردن انجام می‌شود (۱۹ فروردین).
انتشار پریا و دخترای ننه‌دریا با صدای شاعر. به صورت نوار کاست.
عمل جراحی روی عروق پای راست انجام‌ می‌شود (اول اسفند).

۱۳۷۶: عمل جراحی روی عروق پا تکرارمی‌شود. (اول فروردین)
تکثیر مجدد حافظ، مولوی، و نیمایوشیج به صورت CD با صدای شاعر.
انتشار مجموعه اشعار در آستانه
تکثیر مجدد پریا و دخترای ننه دریا به صورت CD با صدای شاعر.
پای راست شاعر را از زانو قطع کردند. ۲۶ اردیبهشت، بیمارستان ایران‌مهر.
دفتر هنر، ویژه احمد شاملو، سال چهارم، شماره ۸، مهرماه. در آمریکا. صاحب امتیاز و سردبیر بیژن اسدی پور، در .USA، NJ
تاب کوچه، انتشارات مازیار، دفتر پنجم الف. قطع وزیری ۱۶۵۲ صفحه.
دفتر هنر، ویژه تقی مدرسی و احمد شاملو، سال چهارم، شماره ۹، اسفند. ۱۳۷۶. در آمریکا. صاحب امتیاز و سردبیر بیژن اسدی پور. در USA، NJ
در جدال با خاموشی، منتخب اشعار، اسفندماه. انتشارات سخن.

۱۳۷۷: ترجمه جدید گیل‌گمش را به پایان می‌برد.
بُن‌بست‌ها و ببرهای عاشق، منتخب اشعار. انتشارات یوشیج‌ـ ثالث.
کتاب کوچه، حرف ب، مجلد اول، انتشارات مازیار.
منتخبی از ۲۸ شعر شاملو به سوئدی: Baran Forlag Stockjolm, Dikter om Natten (شعرهای شبانه) Orers: Janne Carlsson & Said Moghadam
تاب کوچه (حرف ب) مجلد دوم، انتشارات مازیار. قطع وزیری
کتاب کوچه (حرف ب) مجلد سوم، انتشارات مازیار. قطع وزیری.
کتاب کوچه (حرف آ) در یک جلد. انتشارات مازیار.

۱۳۷۸: کتاب کوچه (حرف آ) در یک مجلد، انتشارات مازیار. قطع وزیری ۱۰۶۰ صفحه.
کتاب کوچه (حرف الف) جلد اول، انتشارات مازیار. قطع وزیری ۹۱۲ صفحه.
کتاب کوچه (حرف الف) جلد دوم، (اول فروردین).انتشارات مازیار. قطع وزیری.
کتاب کوچه (حرف پ) جلد اول، (اول فروردین ).انتشارات مازیار. قطع وزیری.
کتاب کوچه (حرف پ) جلد دوم، انتشارات مازیار. قطع وزیری ۱۳۴۲ صفحه.
مجموعه آثار احمد شاملو دفتر یکم: شعر بخش اول انتشارات زمانه
مجموعه آثار احمد شاملو دفتر یکم: شعر بخش دوم انتشارات زمانه ( از قطعنامه تا در آستانه )
مدایح بی صله (مجموعه اشعار) انتشارات زمانه ( چاپ اول در ایران)
منتخبی از ۳۲ شعر شاملو به سوئدی borlom karleken در ۸۵ صفحه Baran Forlag Stockholm 1999 i tolking av: Janne Carlsson & Said Moghadam
منتخبی از ۲۷ شعر شاملو به سوئدی OM jag vore vatten Azar Mahloujian
دریافت جایزه‌ی Stig Dagerman، آذر محلوجیان جایزه را به نمایندگی دریافت می‌کند.

۱۳۷۹: کتاب کوچه (حرف ت) جلد اول، انتشارات مازیار، قطع وزیری، ۵۹۶ صفحه.
حدیث بی‌قراری‌ی ماهان (مجموعه شعر) انتشارات مازیار.
پایان ترجمه‌های سه نمایشنامه از فدریکو گارسیا لورکا: خانه برناردا آلبا، عروسی‌ی خون ( با بازبینی مجدد)، یرما.
منتخبی از اشعار Nima Yushij , Sohrab Sepehri , Ahmad Shamlu به زبان اسپانیائی
Tres poetas persas contemporaneo
ناشر Icaria Poesia

ساعت ۹ غروب روز یکشنبه ۲ مرداد در منزلش در دهکده روح‌اش پرواز کرد و از شکنجهٔ تن آزاد شد.