جلیل شهناز، نوازنده ی جاودان در موسیقی ایران + بیوگرافی

بیوگرافی جلیل شهناز سرشناس‌ترین نوازنده تار و سه تار 

جلیل شهناز زاده ۱ خرداد ۱۳۰۰ اصفهان و درگذشت ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ تهران، موسیقی‌دان و نوازندهٔ تار اهل ایران بود.

جلیل شهناز، در سال ۱۳۰۰ در اصفهان به دنیا آمد. تقریباً همه اعضای خانواده وی با موسیقی آشنایی داشتند و در رشته‌های مختلف هنر از جمله تار، سه‌تار، سنتور و کمانچه به مقام استادی رسیدند. پدرش «شعبان‌خان» علاقه وافری به موسیقی اصیل ایرانی داشت و علاوه بر تار که ساز اختصاصی او بود، سه‌تار و سنتور هم می‌نواخت. عموی او غلامرضا سارنگ (سارنج) هم از نوازندگان کمانچه بود.

جلیل شهناز، از کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن تار را در نزد برادر بزرگ خود حسین شهناز که به خوبی ساز می‌نواخت، آغاز کرد. پشتکار زیاد و استعداد شگرف جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد.

در کتاب «موسیقی‌دانان ایرانی» نوشته پژمان اکبرزاده آمده‌است: «شهناز نوازندگی در رادیو اصفهان را از سال ۱۳۲۸ آغاز کرد و در سال ۱۳۳۶ به دعوت سازمان رادیو به تهران آمد و در برنامه‌های گوناگونی مانند برنامه گلها، ارکستر حسین یاحقی و… به عنوان تکنواز و همنواز به فعالیت پرداخت. وی همچنین در گروه «یاران ثلاث» (همراه با تاج اصفهانی و حسن کسایی) و گروه اساتید موسیقی ایران کنسرت‌های بسیاری را در داخل و خارج از ایران اجرا نمود. شهناز در برنامه‌های جشن هنر شیراز نیز حضوری فعال داشت.»

این نوازنده تار در طول زندگی هنری خود با هنرمندان کشور از جمله فرامرز پایور، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، منصور صارمی، رضا ورزنده، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسائی، سید محمد موسوی، حسین تهرانی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری، محمد رضا شجریان، شهرام ناظری، حسن زیرک، علی‌اصغر شاه‌زیدی، طباطبائی و محمد اصفهانی همکاری داشته‌است.

وی در دههٔ ۱۳۶۰ همراه با فرامرز پایور (سنتور)، علی اصغر بهاری (کمانچه)، محمد اسماعیلی (تنبک) و سید محمد موسوی (نی) «گروه اساتید موسیقی ایران» را تشکیل داد و با این گروه، مسافرت‌های متعددی به کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا داشت. آلبوم کنسرت اساتید موسیقی ایران با آواز شهرام ناظری یکی از حاصل‌های این همکاری است.

تارنوازی جلیل شهناز در جشنی در آرامگاه خیام، نیشابور؛ ۱۳۵۴

وی در سال ۱۳۸۳ به عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد. همچنین در ۲۷ تیر سال ۱۳۸۳، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری به جلیل شهناز اهدا شد.

در سال ۱۳۸۷، محمدرضا شجریان، گروهی که با آن کار می‌کرد را به افتخار جلیل شهناز، گروه شهناز نام گذاشت.

جلیل شهناز، علاوه برنواختن تار، که ساز اختصاصی اوست، با نواختن ویولون، سنتور و تمبک و آواز -سه تار نیز آشنایی دارد.معروف است که او در شیوه نوازندگی می‌تواند با ساز خود علاوه برنواختن، آواز هم بخواند.

کیومرث، علیرضا، فرشته، فریبا، فروزنده و نوشین از فرزندان استاد شهناز هستند که در کشورهای آمریکا، فرانسه و ایران اقامت دارند.

به مناسبت سالگرد درگذشت جلیل شهناز در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ 

کیوان ساکت:

استاد جلیل شهناز، یکی از توانمندترین نوازندگان تار بود. در زمانی که نوازندگان، طریق دیگری را در پیش گرفته بودند، ابتدا، استاد علی‌نقی وزیری، سبک و شیوه نوینی در نواختن تار به وجود آورد که ویژه خود ایشان و بسیار فوق‌العاده بود. پس از این، استاد جلیل شهناز، با نوازندگی منحصر به فرد خود و با درک عمیق مفاهیم موسیقی ایرانی، توانست به شیوه‌ای از نوازندگی دست یابد که علاوه بر ذوق و مهارت ویژه نهفته در آن، با احساس بسیار عمیق و شیوایی همراه بود. 

اساس موسیقی شرق، بر بداهه نوازی استوار است و این موضوع در ساز استاد جلیل شهناز به اوج می‌رسد. جملات بسیار شیرین و بدیع که در هر بار نوازندگی، شنونده را مجذوب خود می‌کند .

ضربی‌های بسیار متنوع و جمله‌هایی که با ذوق کم‌مانند نهفته در ایشان با یاری گرفتن از تکنیک ویژه‌، همواره، شنونده را در لذت و شگفتی فرو می‌برد.

گویی که این جمله‌های زیبا و دلنشین هرگز تمامی ندارند، علاوه بر این، یکی از ویژگی‌های استاد شهناز، ابداع کوک‌های ویژه‌ای بود که تا آن زمان نوازندگان هیچگاه به این صورت نوازندگی نکرده بودند و استاد شهناز با ابداع این کوک‌ها برگ‌های زرینی از نوازندگی در تاریخ موسیقی ایران رقم زد. درک عمیق استاد شهناز از موسیقی ایرانی و احساس لطیف و باریک‌بین ایشان، از استاد شهناز، نوازنده‌ای جاودانه در زمینه موسیقی ایران ساخت و امروز طرفداران بیشماری دارند. نوای ساز استاد شهناز در حافظه‌ عاطفی و تاریخی مردم ایران جاودانه خواهد ماند.

چیزی حدود شصت سال و اندی، مردم این سرزمین با نوای دلنواز ساز استاد شهناز دل‌های خود را آرام کرده‌اند و بسیاری دیگر از هنرمندان و خوانندگان، از ساز استاد شهناز الهام گرفته‌اند.

یاد ایشان گرامی.

بیشتر بدانید : حاشیه‌های تشییع استاد جلیل شهناز با حضور شجریان + تصاویر

بیشتر بدانید : این آهنگ را به یاد جلیل شهناز گوش کنید و ببینید + فیلم

بیشتر بدانید : درگذشت استاد بزرگ موسیقی ایران؛ جلیل شهناز رفت

بیشتر بدانید : فیلم آوازخوانی محدرضا شجریان بر پیکر استاد جلیل شهناز

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: ویکی پدیا/khabaronline.ir