سریال ممنوعه ممنوع شد!
سریال شبکه خانگی ممنوعه، یکی از پر ستاره ترین سریال های خانگی است که در سالهای اخیر تولید شده است و اگر چه نمی توان نسبت به موفقیت و استقبال مردمی از آن همچون گلشیفته و شهرزاد خبر داد، اما حضور چهره های مطرح سینما و تلویزیون در کنار یکدیگر از پژمان بازغی و بهاره افشاری گرفته تا نیکی کریمی، سریالی در ژانر اجتماعی پر کششی را در اختیار بیننده تلویزیونی قرار خواهد داد. آن هم با بازی بازیگرانی که در سالهای اخیر هنرنمایی موفق آنها را در تلویزیون و سینما شاهد بودیم. برخی از بازیگران این سریال برای نخستین بار در تولیدات شبکه های خانگی حضور پیدا کرده اند که میتواند طرفداران آن ها را برای خرید این مجموعه در روزهای آینده ترغیب کند.
بازیگران «ممنوعه» به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: امیرحسین آرمان، علی استادی، خاطره اسدی، بهاره افشاری، محمد امین، پژمان بازغی، آتیلا پسیانی، امیر جعفری، هادی حجازی‌فر، الهه حصاری، سوگل خالقی، آناهیتا درگاهی، نیلوفر رجایی‌فر، لیلا زارع، نیما شعبانژاد، شهرام قائدی، مصطفی قدیری، نیکی کریمی، میلاد کی مرام، فاطمه گودرزی، مجید مظفری،نسرین نکیسا و شیدا یوسفی.
سریال ممنوعه
داستان از زندگی آقازاده ای به نام سامی شروع می شود. او مشت زنی است که در رینگ های مخفی بازی می کند. سامی همزمان با شرکت در یک رقابت مشت زنی، برای مخاطبان از زندگی اش می گوید و آنها را به داستانی وارد می کند که نقش اصلی آن خودش است. سامی از زندگی دردناک گذشته و رابطه سختی که با همسرش دارد تعریف می کند و به ما می گوید که پدری پولدار دارد و به خواسته او ازدواج کرده است اما از این وصلت ناراضی است و در ادامه تعریف می کند که بعد از دو سال بالاخره از همسرش جدا شده و حالا عضو یک گروه به نام «ممنوعه» است که در آن یک سری قوانین ممنوعه وجود دارد.
سریال ممنوعه
او می گوید در این گروه، دختری وجود دارد که به او دل بسته است. درست از همین جا به بعد داستان رها می شود. از اینجا به بعد دیگر با یک راوی اول شخص روبرو نیستیم. قصه هایی پراکنده را می بینیم که سامی اصلا در آنها حضور ندارد. یعنی اصلا در آنها حضور ندارد. یعنی اصلا ربطی به سامی پیدا نمی کند و واقعا معلوم نیست ابتدای داستان چرا توسط سامی روایت می شود!
قسمت اول «ممنوعه» را می توانیم بهترین قسمت سریال قلمداد کنیم. داستان ما را وارد یک گروه دوستانه که نمی دانیم به چه منظور شکل گرفته می کند. در آن شاهد عشق میان سامی و برکه و شیطنت های جوانانه آنها هستیم؛ حال خوش چند جوان یک مرتبه با فاش شدن راز رابطه برکه با یک پزشک به کلی نابود می شود. سامی تفریح را به هم می ریزد و راهی تهران می شود و از طرف دیگر برکه هم برای این که با عجله خودش را به تهران برساند و او را قانع کند به دره پرتاب می شود و سر از بیمارستان در می آورد.
سلفی بازیگران ممنوعه
قسمت اول در حالی پخش شد که تا حد زیادی توانست انتظارات را برآورده سازد و سر قولش بماند که متفاوت‌ترین مجموعه شبکه نمایش خانگی خواهد بود. حقیقتاً، تاکنون، در میان آثار شبکه نمایش خانگی، چنین فضا و قصه‌پردازی را شاهد نبودیم و «ممنوعه» بیش از آنکه ساختار تلویزیونی داشته باشد، درزمینهٔ تکنیک‌های مربوط به ساخت، استانداردهای یک اثر سینمایی را دارد و درعین‌حال، خصوصیاتی مثل ایجاد تعلیق، کاراکترها و خرده روایت‌ها و ایجاد حس تداوم در عین چندقسمتی بودن را برآورده کرده است.
در اولین قسمت، بیش از آنکه شاهد پرداخت قصه و جلو بردن روایت‌ها باشیم، شاهد فضاسازی امیر پورکیان، کارگردان این مجموعه هستیم. شروع اولین قسمت، بیننده را به فضایی تاریک و خفه‌کننده می‌برد و شخصیت اصلی، سامی (میلاد کیمرام) را در حال آماده شدن برای یک مبارزه مشت‌زنی نشان می‌دهد. فضای این سکانس در کنار خشونتی که در مبارزه شاهد هستیم به همراه روایت سامی از زندگی‌اش، نشانگر ذهن مشوش و شخصیت تلخ او است که بعداً بیشتر با آن آشنا می‌شویم.
قسمت اول، با یک سکانس شوکه کننده تمام می‌شود تا با ایجاد حس تعلیق، بیننده را وادار به دنبال کردن ادامه روایت کند. در پایان قسمت اول، بیننده هنوز تکلیفش با کاراکترها مشخص نیست و نمی‌داند باید در جبهه چه کسی باشد و برای چه کسی هورا بکشد، اما همین کاراکترهای معماگونه با داستان‌های راز مانندشان، ذهن او را درگیر می‌کنند و گره‌گشایی از این روایت را به عهده او می‌گذارند. عاملی که در حفظ ریتم یک مجموعه چندقسمتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
نیکی کریمی در سریال ممنوعه
ممنوعیت پخش سریال ممنوعه
امروز در خبرها متوجه شدیم پخش این سریال بعد از سه قسمت ممنوع اعلام شد.
انتقاد به محتوای سریال ممنوعه از سوی برخی رسانه‌ها، باعث شد که اعلام شود این مجموعه شبکه نمایشی فعلا اجازه نشر ندارد.
مدیرکل اداره نمایش خانگی در توضیح موضوع سریال ممنوعه گفت: سریال «ممنوعه» با موضوع آسیب‌های اجتماعی سعی در نقد انحراف و نشان دادن عقوبت تعدادی از جوان ها را دارد.
حسین پارسایی درباره ادامه سریال «ممنوعه» و رفع مواردی که باعث ایجاد سوء‌تفاهم و حساسیت شده، اظهار کرد: تا اعمال اصلاحات لازم جهت پیشگیری از سوء تعبیر در مخاطبان و اقشار مختلف جامعه اجازه نشر داده نخواهد شد.
در هفته‌های اخیر انتقادهایی درباره محتوای سریال «ممنوعه» در برخی رسانه‌ها و خصوصا صداوسیما مطرح شده است که توضیح برخی مدیران و سازندگان را در پی داشت.
بر همین اساس پارسایی در توضیحی ۲۱ شهریور ماه اعلام کرد، "«ممنوعه» یک سریال شبکه خانگی با برچسب ۱۶+ است؛ یعنی یک مجموعه ویژه بزرگسالان که به تقبیح رفتار و عملکرد افرادی می‌پردازد که سبک زندگی غربی را چه در ظاهر و چه در محتوا برگزیده‌اند."
او ادامه داد: این موضوع میتواند بشارت‌آمیز باشد که مردم از دیدن زندگی شخصیت‌های فیلمی که در چنگال تهاجم فرهنگ غربی سخت اسیرند، وحشت زده می شوند؛ این یعنی زیست جوان‌های «ممنوعه» تا الان برای عامه‌ی مردم عادی نشده و مخاطب از دیدن آنها واکنش نشان می‌دهد و نگران همسر و فرزند، خانواده و پیرامونش می‌شود و این همان خواسته مبارکی است که همه مسؤولان فرهنگی به آن توجه دارند؛ یعنی به صدا درآوردن زنگ هشدار و تحذیر که به گوش باشیم در پیرامونمان کسانی هستند که اتفاقا ممکن است همکلاسی دانشگاه و دوست ورزشی باشگاه و ... فرزندانمان باشند، اما مصاحب خوبی برای آنها نباشند.
مدیرکل دفتر نمایش خانگی خاطرنشان کرد: بنابراین والدین به جای اینکه راجع به سریالی که این آدم‌ها و روابط خطرناکشان را نشان می‌دهد احتمالا نگران باشند، ضروری است بدانند این مجموعه ویژه آنهاست؛ نه اطفال صغیر و نوجوانان و این موضوع در تمام اقلام تبلیغاتی فیلم ذکر شده است. همچنین شاید والدین پس از دیدن این مجموعه بر مراقبت‌هایشان بیفزایند و آگاهی‌هایشان از اتفاقات بیشتر شود.
او تاکید کرد: بپذیریم که شبکه نمایش خانگی یک فرصت است و نه تهدید؛ به خصوص برای سازمان معظم صداوسیما که هنوز رسانه‌ای بی‌رقیب برای فرهنگ‌سازی و اعتلای اخلاق عمومی جامعه است. امید که رسانه ملی دست حمایت بر روی شانه‌های این شبکه که هنوز در آزمون و خطا، نیازمند ارشادات و راهنمایی‌هاست بگذارد و همه بپذیریم ظرفیت‌های شبکه نمایش خانگی با دلسوزی و دقت بیشتر همه هنرمندان و متولیان امور هنری، می تواند در خدمت اخلاق، فرهنگ و سبک زندگی ایرانی و اسلامی بالفعل شود.
سریال ممنوعه با وجود پرداختن به مسایل خیانت و تابو که کمتر در سریال های ایرانی به آن ها پرداخته می شود؛ اما از ابتدا با نقدهایی همراه بوده که البته طبیعی هستند و برخی منتقدان ادعا می کنند نمی تواند مانند سریال های دیگر شبکه نمایش خانگی پربیننده شود.
ضعف کارگردانی و بازی ها
سریال سازی برای شبکه خانگی با ساخت سریال تلویزیونی فرق دارد. در تلویزیون شاید مخاطبان سریال ها را با هر کیفیتی تماشا کنند اما وقتی قرار باشد برای هر قسمت 10 هزار تومان بپردازند ماجرا کاملا فرق می کند. برای همین است که هر کارگردانی نمی تواند در شبکه نمایش خانگی موفق باشد. مثلا سریالی مثل «گلشیفته» یا «ساخت ایران» اگر برای تلویزیون ساخته می شد، مخاطبان زیادی پیدا می کرد اما استقبال از آنها در شبکه نمایش به اعتراف خود سازندگان بالا نیست.
تازه این سریال ها توسط کارگردان هایی با تجربه ساخته شده. «ممنوعه» اولین تجربه سریال سازی امیر پورکیان است. او پیش از این در چند پروژه به عنوان تهیه کننده حضور داشته و یک فیلم سینمایی ساخته اما هیچ وقت ساخت سریال را تجربه نکرده. حتی اگر ضعف های ساختاری را نادیده بگیریم باز هم نمی توانیم از کنار انتخاب اشتباه بازیگران به راحتی بگذریم. طبیعتا اگر به جای میلاد کی مرام و الهه حصاری، دو بازیگر ستاره انتخاب می شدند و کنترل بیشتری روی بازی سایر بازیگران وجود داشت وضعیت خیلی تغییر می کرد.
مجمد امین بازیگر ممنوعه
گریم جالب آناهیتا درگاهی بازیگر ممنوعه
استفاده از کلیشه ها
همانطور که در ابتدا هم گفتیم «ممنوعه» روی فرمول سریال های ترکیه ای ساخته شده و از الگوهای آنها برای جذب مخاطب استفاده کرده است. در همین سه قسمت اول، با سه نوع خیانت روبرو هستیم. خیانت ترانه به سامی، توهم خیانت برکه به سامی و خیانت دایی به زن دایی. در کنار هر خیانت، شک هم وجود دارد. شک زن دایی که قرار است با دسیسه دایی و زن مورد علاقه اش تا مرز دیوانگی و جنون پیش رود و شک سامی که او را به موجودی وحشی و غیرقابل کنترل تبدیل می کند.
گر امروز در کشور ترکیه چندفرهنگی وجود دارد، ریشه این چندفرهنگی را باید در رسانه‌های ترکیه جست‌وجو کرد، کشوری که میلیاردها دلار سود بابت فروش تولیدات نمایشی‌اش از سایر کشورها دریافت می‌کند.
بررسی آثار تولیدات نمایشی کشور ترکیه ــ که مهمترین خروجی رسانه‌های این کشور است ــ نشان می‌دهد که رسانه‌های این کشور طی 20 سال اخیر (از زمان تأسیس رسانه‌های خصوصی)، یک دوپارگی فرهنگی وسیعی را خلق کرده‌اند، یعنی به‌صورت کاملاً تخصصی فرهنگ عامه (pop culture) بهشدت تحت تأثیر فرهنگ نمایشی (Dramatic culture) است.
در نتیجه سبک زندگی مردم این کشور در همه جنبه‌ها نه اسلامی است و نه غربی. یک بحران هویت فراگیر وجود دارد که ناشی از خروجی‌های نمایشی مثل موزیک ویدئو‌ها، سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی است. شاید این مسئله برای مسئولان فرهنگی ایران مضحک باشد اما فرهنگ عامه بهشدت تحت تأثیر فرهنگ نمایشی (Dramatic culture) است، به همین دلیل پس از پخش سریال درپناه تو چادر به حجاب اول دانشگاه‌های کشور در نیمه نخست دهه هفتاد تبدیل می‌شود و الگویی برای متمایز بودن بانوان به‌حساب می‌آید.
سریال ممنوعه
مواد مخدر و اعتیاد هم که این وسط به وفور وجود دارد و انگار جزء جدایی ناپذیر زندگی شخصیت های اصلی داستان است. فقط می ماند طلاق که اتفاقا کارگردان از کنار آن هم به راحتی نگذشته و دو طلاق یکی واقعی و دیگری عاطفی را در برنامه سریالش گذاشته است. بنابراین با معجونی از تمام کلیشه های رایج در سریال های ترکیه ای روبرو هستیم و بعید نیست در ادامه با چند کلیشه دیگر از این دست مواجه شویم.
در این میان نیز گاهی به نقدهای تندی در مورد محتوا و موضوع سریال برمی خوریم:
الگوی پرتکرار عشق، شک و خیانت در کنار ابتذال فراوان اخلاقی! اشاره به خیانت ترانه، همسر سامی، عشق سامی به برکه، شکِ خیانت برکه به سامی، شک رها به خسرو، خیانت خسرو به رها، پررنگ کردن توهم خیانت توسط خسرو که این امر رها را تا مرز جنون می‌کشاند و... جالب است که این حجم، تنها در دو قسمت ارائه‌شده گنجانده‌شده است! به این میزان می‌توان موضوع پرتکرار ترنس‌ها با حضور شخصیت خلیل-که این اسم نیز قابل‌تأمل است- را نیز به فیلم اضافه کرد. شاید از میان آسیب‌های اجتماعی تنها طلاق مانده باشد که این مورد نیز، هم به‌صورت رسمی و هم به‌صورت عاطفی در سریال گنجانده‌شده است.
درمجموع استفاده از کلمات، حرکات اروتیک و بی‌بندوباری در فیلم به‌قدری زیاد است که به نظر می‌رسد این سریال بیش از بقیه آثار مبتذل ساخته‌شده، از خط قرمزها عبور کرده است. با این تفاسیر و پیدا کردن نخ اصلی داستان، حدس زدن ادامه سریال نباید کار سختی باشد. نکته دیگر در خصوص فیلم، جواب قابل‌توجه سازندگان اثر، نسبت به انتقاد از فضای اروتیک و مبتذل بودن سریال است.
«ابراهیم داروغه‌زاده» در توضیح برخی صحنه‌ها و محتوای نامناسب مجموعه «ممنوعه» که تا به حال ۳ قسمت از آن در شبکه نمایش خانگی توزیع شده، گفت: به طور طبیعی وقتی موضوع یک سریال درباره آسیب‌های اجتماعی است و در این سریال به طور خاص ولنگاری و کژ رفتاری تعدادی جوان مطرح است، فیلمنامه‌نویس ناگزیر است برای پی‌ریزی شخصیت و شالوده فکری آنها رفتارهایی را طراحی کند که در زمره تخلفات و کنش‌های غیرمتعارف است.
وی در پاسخ به این موضوع که نمایش و تصویر چنین صحنه‌هایی که پر از روابط نامشروع و صحنه‌های نامناسب است، در حقیقت به اشاعه و عادی‌سازی آن در جامعه منجر می‌شود نیز عنوان داشت: البته آنچه که مشاهده می‌شود مصداق اشاعه ابتذال نیست و جنبه عبرت‌آموز آن مورد تاکید است.همانطور که گفتم فیلمنامه‌نویس مجبور است در برخی موارد ناگزیر به تصویر برخی موارد است.
بیشتر بدانید : تصویری از گریم متفاوت بهاره افشاری پس از پیوستن به ممنوعه
بیشتر بدانید : سریال «ممنوعه» واقعا ممنوعه!!
بیشتر بدانید : برای اولین بار جشن امضای سریال «ممنوعه»/ عکس های اختصاصی سیمرغ از بازیگران
تهیه و تدوین: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ