برگزاری نخستین اکسپوی عکس با حاشیه‌های فراوانی همراه بود. از زمان برپایی اکسپو نقدهای زیادی درباره آن در رسانه‌ها منتشر شد که بیشترین تکیه اغلب آنها بر حضور سینماگران در کنار عکاسان حرفه یی بود. اما نکته یی که باید به آن توجه کرد، این است که «حضور سینماگران» در اکسپوی عکس به تنهایی ایراد ندارد و انتقاد باید به «چگونگی» حضور آنها در کنار عکاسان حرفه یی باشد. در این بین اما باید توجه کرد نقطه ضعف اکسپوی عکس صبا، فقط حضور سینماگران نیست بلکه ضعف در مدیریت، نحوه قیمت گذاری بر آثار حاضر در اکسپو و بحران فروش نیز موضوعاتی اند که شایان توجه هستند.
مدیریت اکسپو؛ ضعیف یا بی تجربه؟
علیرضا کیادربندسری در نشست خبری اکسپو گفته بود؛ «اکسپوی عکس در حد و اندازه‌های بین المللی برگزار می‌شود، البته ما الف تا ی برگزاری اکسپوی بین المللی را می‌دانیم و به آن عمل می‌کنیم، اما برای اینکه بتوانیم هنرمندان را در جو اکسپو قرار بدهیم و آنها را با قوانین بین المللی آشنا کنیم، تصمیم گرفتیم به عنوان مقدمه اولین اکسپوی عکس ایران را به صورت ملی برگزار کنیم.»
با وجود اینکه کیا دبیر اکسپو پیش از افتتاح آن وعده برگزاری اکسپو را با بهترین کیفیت داده بود، بسیاری از عکاسان به نحوه مدیریت آن اعتراض داشتند. تعداد بالای عکس‌های حاضر در اکسپو و نحوه چیدمان آنها در نگارخانه فرهنگستان صبا از مواردی است که می‌توان به آنها توجه کرد.
بهمن جلالی عکاس نام آشنا درباره مدیریت و نحوه برگزاری آن و به خصوص تفاوت‌های آن با اکسپوهای بین المللی می‌گوید؛ «سال‌ها است اکسپوهای عکس و حراج آثار هنری در نقاط مختلف دنیا برگزار می‌شود و اخیراً استقبال بسیار خوبی از آثار هنری ایران شده و اکسپوی عکس ایران هم می‌خواهد در مقابل آنها بایستد و در جریان داخلی مطرح باشد اما ابتدا باید معنای اکسپوی عکس و حراج آثار هنری را معلوم کند و هدف مان را از برگزاری آن مشخص کنیم. اکسپوی عکس جای عکس‌های مستند، تاریخی و... نیست.»
علیرضا کیادربندسری در نشست خبری اکسپو گفته بود؛ «اکسپوی عکس در حد و اندازه‌های بین المللی برگزار می‌شود، البته ما الف تا ی برگزاری اکسپوی بین المللی را می‌دانیم و به آن عمل می‌کنیم، اما برای اینکه بتوانیم هنرمندان را در جو اکسپو قرار بدهیم و آنها را با قوانین بین المللی آشنا کنیم، تصمیم گرفتیم به عنوان مقدمه اولین اکسپوی عکس ایران را به صورت ملی برگزار کنیم.»
با وجود اینکه کیا دبیر اکسپو پیش از افتتاح آن وعده برگزاری اکسپو را با بهترین کیفیت داده بود، بسیاری از عکاسان به نحوه مدیریت آن اعتراض داشتند. تعداد بالای عکس‌های حاضر در اکسپو و نحوه چیدمان آنها در نگارخانه فرهنگستان صبا از مواردی است که می‌توان به آنها توجه کرد.
بهمن جلالی عکاس نام آشنا درباره مدیریت و نحوه برگزاری آن و به خصوص تفاوت‌های آن با اکسپوهای بین المللی می‌گوید؛ «سال‌ها است اکسپوهای عکس و حراج آثار هنری در نقاط مختلف دنیا برگزار می‌شود و اخیراً استقبال بسیار خوبی از آثار هنری ایران شده و اکسپوی عکس ایران هم می‌خواهد در مقابل آنها بایستد و در جریان داخلی مطرح باشد اما ابتدا باید معنای اکسپوی عکس و حراج آثار هنری را معلوم کند و هدف مان را از برگزاری آن مشخص کنیم. اکسپوی عکس جای عکس‌های مستند، تاریخی و... نیست.»
جلالی که در اکسپوی صبا حضور نیافته ادامه می‌دهد؛ «من حدود ۴۰ سال عکاسی و در اکسپوها و حراجی‌های آثار هنری دنیا شرکت کرده ام اما در هیچ یک از آنها چنین ملغمه یی را که در اکسپوی عکس ایران است، ندیده ام. به رغم آنکه برای شرکت در اکسپو از من دعوت شده بود، شرکت نکردم چون معنای برگزاری آن را نمی‌دانستم. به نظر من این اکسپو یک شوی تاریخی است و نه هنری؛ شویی که در آن از عکاسان اثری نیست و رسانه‌ها شهرت سینماگران را در آن جست وجو می‌کنند.»
یکی از راهکارهای جلوگیری از این مشکلات می‌توانست تقسیم بندی آثار اکسپو به حرفه‌یی و غیرحرفه‌یی باشد. بسیاری از عکاسان از قرار گرفتن آثار عکاسان حرفه‌یی در کنار عکاسان تازه کار است. سوای این موضوع، تنوع آثار ارائه شده در اکسپوی عکس نیز با انتقاد برخی از عکاسان روبه رو شد. محسن راستانی در این باره می‌گوید؛ «آزاد گذاشتن دست عکاسان برای ارائه هر عکسی در اکسپو امتیاز نیست و ارائه همه نوع عکس در این اکسپو شایسته نبود.»
یکی از راهکارهای جلوگیری از این مشکلات می‌توانست تقسیم بندی آثار اکسپو به حرفه‌یی و غیرحرفه‌یی باشد. بسیاری از عکاسان از قرار گرفتن آثار عکاسان حرفه‌یی در کنار عکاسان تازه کار است. سوای این موضوع، تنوع آثار ارائه شده در اکسپوی عکس نیز با انتقاد برخی از عکاسان روبه رو شد. محسن راستانی در این باره می‌گوید؛ «آزاد گذاشتن دست عکاسان برای ارائه هر عکسی در اکسپو امتیاز نیست و ارائه همه نوع عکس در این اکسپو شایسته نبود.»
شادی قدیریان به عنوان عکاسی که تاکنون چندین بار آثارش در حراجی‌های بزرگ فروخته شده، می‌گوید؛ «در اکسپوها و حراجی‌های سراسر دنیا عکس‌های هنری ارائه می‌شود. در کاتالوگ‌های حراج‌هایی همچون کریستی هم اثری از عکس‌های خبری و تاریخی نیست چرا که معمولاً عکس‌های خبری به مطبوعات و آژانس‌های خبری فروخته می‌شود. بنابراین تصور نمی‌کنم عکس‌های خبری و تاریخی هم در اکسپو و حراج‌ها جایی داشته باشند. اما از آنجا که برگزاری دوسالانه‌های ما با اصول برگزاری دوسالانه‌ها در جهان متفاوت است، این مساله کاملاً عادی است.»
فرزاد‌هاشمی که تجربه مدیریت آژانس عکس در ایران را در کارنامه خود دارد در این بین از زاویه دیگری به مشکلات اکسپو اشاره می‌کند. او با اشاره به بی تجربگی مسئولان در برگزاری اکسپو می‌گوید؛ متاسفانه برگزاری اکسپو بدون هماهنگی با متولیان عکس صورت گرفت و در نتیجه به اهدافی که می‌خواست نرسید. در این اکسپو گروه کارشناسی برای انتخاب آثار وجود نداشته و انتخاب بسیار ضعیف بوده است.
به همه عکاس‌ها فشار آوردند که شرکت کنند و بعضی به اجبار شرکت کردند اما جداسازی آماتور و حرفه‌یی صورت نگرفت. مشکل اصلی این است که اکسپو کارشناسی شده نیست و به جای کمک به اکسپو باعث صدمه زدن به آن شده است. من قبل از نمایشگاه گفته بودم این گونه برنامه ریزی برای اکسپو اشتباه است.
می‌شود تصور کرد که نیت برگزارکننده چه بوده است برای ۷۰۰ عکس هزینه شده است که چه اتفاقی در عکاسی ایران بیفتد؟ مسئولان پشت این ماجرا چقدر تجربه داشته اند؟ چرا برای برگزاری از هیچ کس راهنمایی نمی‌گیرند؟ او با اشاره به تجربه برگزاری دوسالانه عکس و دعوت از عکاسان و متولیان عکاسی برای مشورت ادامه می‌دهد؛ «وقتی برای دوسالانه عکس از ۲۶- ۲۵ نفر دعوت می‌کنند که درباره نحوه برگزاری آن نظر بدهند، چرا اکسپو بدون کارشناسی صحیح انجام می‌شود؟ وقتی ما نمی‌توانیم یک سازمانی را دعوت بکنیم که چندتا عکس از اکسپو بخرد چرا مدعی تحول در عکاسی می‌شویم؟
متاسفانه در اینجا کسی یک طرحی می‌دهد و همه کورکورانه دنبالش راه می‌افتند و آگاهی ندارند وگرنه برگزارکنندگان نیت بدی ندارند.
اگر با سیاستگذاران عکاسی ایران جلسه می‌گذاشتند و با آنها مشورت می‌کردند این وضعیت پیش نمی‌آمد.
اگر از تیم برگزارکننده بپرسید سوابق عکاسی شان کجا است چه می‌گویند؟ سوابقی در عکاسی ندارند. اگر سوابق حراجی برگزارکردن شان را بپرسید، چه می‌گویند؟ سوابق برگزاری ندارند.
به نظر می‌رسد، مشکلات مدیریتی اکسپوی عکس بیشتر از اینکه به توانایی مدیریت مسئولان آن مربوط باشد، به تجربه این افراد در برگزاری اکسپو و حراجی ارتباط دارد که درستی این نکته را باید در نوع برگزاری اکسپوهای بعدی جست وجو کرد.
فرزاد‌هاشمی که تجربه مدیریت آژانس عکس در ایران را در کارنامه خود دارد در این بین از زاویه دیگری به مشکلات اکسپو اشاره می‌کند. او با اشاره به بی تجربگی مسئولان در برگزاری اکسپو می‌گوید؛ متاسفانه برگزاری اکسپو بدون هماهنگی با متولیان عکس صورت گرفت و در نتیجه به اهدافی که می‌خواست نرسید. در این اکسپو گروه کارشناسی برای انتخاب آثار وجود نداشته و انتخاب بسیار ضعیف بوده است.
به همه عکاس‌ها فشار آوردند که شرکت کنند و بعضی به اجبار شرکت کردند اما جداسازی آماتور و حرفه‌یی صورت نگرفت. مشکل اصلی این است که اکسپو کارشناسی شده نیست و به جای کمک به اکسپو باعث صدمه زدن به آن شده است. من قبل از نمایشگاه گفته بودم این گونه برنامه ریزی برای اکسپو اشتباه است.
می‌شود تصور کرد که نیت برگزارکننده چه بوده است برای ۷۰۰ عکس هزینه شده است که چه اتفاقی در عکاسی ایران بیفتد؟ مسئولان پشت این ماجرا چقدر تجربه داشته اند؟ چرا برای برگزاری از هیچ کس راهنمایی نمی‌گیرند؟ او با اشاره به تجربه برگزاری دوسالانه عکس و دعوت از عکاسان و متولیان عکاسی برای مشورت ادامه می‌دهد؛ «وقتی برای دوسالانه عکس از ۲۶- ۲۵ نفر دعوت می‌کنند که درباره نحوه برگزاری آن نظر بدهند، چرا اکسپو بدون کارشناسی صحیح انجام می‌شود؟ وقتی ما نمی‌توانیم یک سازمانی را دعوت بکنیم که چندتا عکس از اکسپو بخرد چرا مدعی تحول در عکاسی می‌شویم؟
متاسفانه در اینجا کسی یک طرحی می‌دهد و همه کورکورانه دنبالش راه می‌افتند و آگاهی ندارند وگرنه برگزارکنندگان نیت بدی ندارند.
اگر با سیاستگذاران عکاسی ایران جلسه می‌گذاشتند و با آنها مشورت می‌کردند این وضعیت پیش نمی‌آمد.
اگر از تیم برگزارکننده بپرسید سوابق عکاسی شان کجا است چه می‌گویند؟ سوابقی در عکاسی ندارند. اگر سوابق حراجی برگزارکردن شان را بپرسید، چه می‌گویند؟ سوابق برگزاری ندارند.
به نظر می‌رسد، مشکلات مدیریتی اکسپوی عکس بیشتر از اینکه به توانایی مدیریت مسئولان آن مربوط باشد، به تجربه این افراد در برگزاری اکسپو و حراجی ارتباط دارد که درستی این نکته را باید در نوع برگزاری اکسپوهای بعدی جست وجو کرد.
سینماگران عکاس یا عکاسان سینماگر
یکی از موضوعاتی که از روز نخست برگزاری اکسپو، محل جدل و بحث شده چگونگی حضور سینماگران در کنار عکاسان حرفه یی بود.
متاسفانه در ابتدا اغلب یادداشت‌ها و مطالب رسانه‌ها با این محتوا نوشته می‌شد که چرا سینماگران در اکسپوی عکاسی حضور دارند و بازتاب مطبوعاتی این اتفاق باعث تقابل بین عکاسان و سینماگران شد؟
با مرور نامه‌های اعتراضی و مصاحبه‌های عکاسان با خبرگزاری‌ها و سایت‌های تخصصی عکاسی متوجه می‌شویم که بحث نه بر سر «چرایی» حضور سینماگران در اکسپو که بر سر «چگونگی» حضور آنها است.
در این بین البته انتقادی هم به روابط عمومی مرکز صبا و برگزارکنندگان اکسپو وارد شد چرا که بایگانی اخباری که روابط عمومی منتشر کرده است نشان می‌دهد بنا به دلایلی بیش از عکاسان حرفه‌یی، حضور سینماگران در اکسپو در اخبار ارسالی برجسته شده بود و همین نکته سرچشمه اعتراض‌های عکاسان شد.
علی صفایی مدیر روابط عمومی اکسپوی صبا در این باره توضیح می‌دهد؛ «روابط عمومی یعنی اطلاع رسانی، نمایشگاه فروش با نمایشگاه تخصصی فرق می‌کند به همین خاطر از همه جور ابزاری برای تبلیغات استفاده می‌کنیم تا مردم را جذب کنیم و کارها فروش برود. به خاطر همین کار کلی به ما حمله شد.»
یکی از موضوعاتی که از روز نخست برگزاری اکسپو، محل جدل و بحث شده چگونگی حضور سینماگران در کنار عکاسان حرفه یی بود.
متاسفانه در ابتدا اغلب یادداشت‌ها و مطالب رسانه‌ها با این محتوا نوشته می‌شد که چرا سینماگران در اکسپوی عکاسی حضور دارند و بازتاب مطبوعاتی این اتفاق باعث تقابل بین عکاسان و سینماگران شد؟
با مرور نامه‌های اعتراضی و مصاحبه‌های عکاسان با خبرگزاری‌ها و سایت‌های تخصصی عکاسی متوجه می‌شویم که بحث نه بر سر «چرایی» حضور سینماگران در اکسپو که بر سر «چگونگی» حضور آنها است.
در این بین البته انتقادی هم به روابط عمومی مرکز صبا و برگزارکنندگان اکسپو وارد شد چرا که بایگانی اخباری که روابط عمومی منتشر کرده است نشان می‌دهد بنا به دلایلی بیش از عکاسان حرفه‌یی، حضور سینماگران در اکسپو در اخبار ارسالی برجسته شده بود و همین نکته سرچشمه اعتراض‌های عکاسان شد.
علی صفایی مدیر روابط عمومی اکسپوی صبا در این باره توضیح می‌دهد؛ «روابط عمومی یعنی اطلاع رسانی، نمایشگاه فروش با نمایشگاه تخصصی فرق می‌کند به همین خاطر از همه جور ابزاری برای تبلیغات استفاده می‌کنیم تا مردم را جذب کنیم و کارها فروش برود. به خاطر همین کار کلی به ما حمله شد.»
در این بین نقش مطبوعات را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. شهرت همیشه یکی از عواملی بوده که مطبوعات و رسانه‌ها با تکیه بر آن خبرهایشان را منتشر کردند و به همین خاطر صفایی می‌گوید؛ «مطبوعات در این میان بی تقصیر نبوده اند. ما همزمان هم متن گفت وگو با سعید صادقی عکاس را برای رسانه‌ها می‌فرستیم و هم متن مصاحبه با نیکی کریمی را. اما روزنامه‌ها فقط به چاپ مصاحبه خانم کریمی اکتفا می‌کنند.» حضور سینماگران بیشترین واکنش را میان عکاسان حرفه یی داشت. افشین شاهرودی عکاس، با اشاره به نامه انصراف خود از شرکت در اکسپو و نمایش آثارش می‌گوید؛ «اکسپویی با نام عکاسی برپا می‌شود و هر هنرمندی به واسطه گرایش علاقه و تجربه یی که به این حوزه دارد می‌تواند در این نمایشگاه شرکت و کار خود را عرضه کند. اما وقتی عکاسی بهانه‌یی برای تامین هدف دیگری می‌شود، مشکل ساز است. از روز اول با مشاهده اخبار این نمایشگاه مدام از حضور فلان سینماگر یا فلان بازیگر نام بردند که به اعتقاد من این کار به معنای وسیله قرار دادن هنر عکاسی جهت بزرگ کردن نام سایر هنرمندان است. هر یک از این هنرمندان در جایگاه خود احترام ویژه‌یی دارند اما کار بسیاری از آنها حتی در حد سیاه مشق‌های سایر عکاسانی که بعضاً آثارشان روی دیوار قرار گرفته هم نیست.»
مسعود زنده روح کرمانی نیز در اعتراض به این اتفاق می‌گوید؛ «متاسفانه در این چند روز موسسه صبا تبلیغات فراوانی در خصوص حضور هنرمندان سینما که به تازگی کشف استعداد کرده‌اند، صورت داده که سابقه و توان هنری هنرمندان عکاس را در سایه سنگین «معروفیت شغلی» خود پنهان کرده‌اند، از این رو به دلیل توهین به عکاسی از بازار فروش «بازیگر عکاس» خواستار حذف آثارم از اکسپو شدم.»
همان طور که گفته شد چگونگی حضور سینماگران در اکسپوی عکس موضوع مورد بحث عکاسان است. همان طور که فرزاد هاشمی درباره جایگاه نصب آثار عکاسی سینماگران می‌گوید؛ «حضور سینماگران به عنوان عکاس اشکالی ندارد و کسی هم مانع شان نمی‌شود. بحث درباره بی جهت مطرح شدن شان در صدر اخبار اکسپوی عکس است. اینکه آثار سینماگران در گالری ورودی نمایشگاه جای دارد، حرکاتی اشتباه است.»
صفایی اما در این باره توضیح می‌دهد؛ «طبق قانون داخلی فرهنگستان صبا ورودی نمایشگاه نگارخانه ممیز است و نه گالری‌هایی که در نزدیکی و مقابل در ورودی هستند. در گالری ممیز هم ما آثار عکاسان پیشکسوت را گذاشته ایم.»
همان طور که گفته شد چگونگی حضور سینماگران در اکسپوی عکس موضوع مورد بحث عکاسان است. همان طور که فرزاد هاشمی درباره جایگاه نصب آثار عکاسی سینماگران می‌گوید؛ «حضور سینماگران به عنوان عکاس اشکالی ندارد و کسی هم مانع شان نمی‌شود. بحث درباره بی جهت مطرح شدن شان در صدر اخبار اکسپوی عکس است. اینکه آثار سینماگران در گالری ورودی نمایشگاه جای دارد، حرکاتی اشتباه است.»
صفایی اما در این باره توضیح می‌دهد؛ «طبق قانون داخلی فرهنگستان صبا ورودی نمایشگاه نگارخانه ممیز است و نه گالری‌هایی که در نزدیکی و مقابل در ورودی هستند. در گالری ممیز هم ما آثار عکاسان پیشکسوت را گذاشته ایم.»
به اعتقاد برخی کارشناسان عکاسی برای این اکسپو فراخوان شایسته‌یی هم داده نشد اما گذشته از این موضوع به نظر می‌رسد برگزارکنندگان برای حضور سینماگران از نظر قوانین اکسپو سختگیرانه برخورد نکردند.
فریبرز عرب نیا یکی از سینماگرانی که با تجربه‌های عکاسی اش در اکسپو شرکت کرده است، در افتتاحیه اکسپو به سایت عکاسی می‌گوید؛ «بیشتر قصدم ارائه کار کنار دیگر همکاران بود و سر و شکل دادن به این مجموعه که اسمش اولین اکسپو عکس ایران است. راستش تا پریروز هم فکر نمی‌کردم بتوانم شرکت کنم چرا که در شش سال اخیر به خاطر درگیری‌های فراوان کاری اصلاً فایل‌هایم را مرتب نکردم اما در دو روز گذشته توانستم ۳۰ درصد از آنها را بازنگری کرده و از میان شان انتخاب کنم.»
این بازیگر ادامه می‌دهد؛ «به همین دلیل چاپ و قاب شدن آنها همین روز افتتاحیه و ظرف ۲۰ دقیقه انجام شده است. اصرار دوستان و اینکه گفتند حضور سینماگران تاثیر و معنایی دیگر دارد، باعث شد بالاخره به اینکه نمایشگاه با چنین شکلی اجرا شود، تن دهم.»
فریبرز عرب نیا یکی از سینماگرانی که با تجربه‌های عکاسی اش در اکسپو شرکت کرده است، در افتتاحیه اکسپو به سایت عکاسی می‌گوید؛ «بیشتر قصدم ارائه کار کنار دیگر همکاران بود و سر و شکل دادن به این مجموعه که اسمش اولین اکسپو عکس ایران است. راستش تا پریروز هم فکر نمی‌کردم بتوانم شرکت کنم چرا که در شش سال اخیر به خاطر درگیری‌های فراوان کاری اصلاً فایل‌هایم را مرتب نکردم اما در دو روز گذشته توانستم ۳۰ درصد از آنها را بازنگری کرده و از میان شان انتخاب کنم.»
این بازیگر ادامه می‌دهد؛ «به همین دلیل چاپ و قاب شدن آنها همین روز افتتاحیه و ظرف ۲۰ دقیقه انجام شده است. اصرار دوستان و اینکه گفتند حضور سینماگران تاثیر و معنایی دیگر دارد، باعث شد بالاخره به اینکه نمایشگاه با چنین شکلی اجرا شود، تن دهم.»
صفایی اما در پاسخ به این سوال که چرا در برخورد با سینماگران قانون شکنی شده و آنها طبق مهلت ارسال آثار شرکت نکرده اند، می‌گوید؛ «این طور نبوده و ما اول فراخوان دادیم و شرکت کنندگان اصل آثارشان را برای ما نفرستادند بلکه سی دی کارهایشان را فرستادند و ما از این بین انتخاب کردیم و تاخیر دوستان در چاپ و نصب آثار بوده نه انتخاب آنها.»
در کنار این موضوعات، یعنی نحوه نمایش آثار سینماگران و بازتاب خبر حضور آنها می‌توان به قیمت گذاری آثار نیز اشاره کرد.
ارزش اثر یا ارزش نام خالق اثر؟
برخلاف آنچه بازتاب رسانه یی اعتراض‌های عکاسان به مخاطبان القا کرد، عکاسان با حضور سینماگرانی که به گفته خودشان «سیاه مشق»هایشان را به اکسپو آورده اند، مشکل داشتند. قیمت گذاری نامتعارف آثار به این نارضایتی دامن زد. بسیاری از عکاسان معتقد بودند قیمتی که برای عکس بازیگر سینما در نظر گرفته شده مطابق ارزش هنری آن عکس نیست و در صورت فروش، خریدار برای اسم و شهرت آن بازیگر پول داده است و نه ارزش هنری آن. با مروری بر قیمت گذاری آثار در اکسپو به نظر می‌رسید قیمت‌ها از معیاری خاص و استاندارد پیروی نمی‌کنند.
برخی از تابلوهای عکاسان حرفه‌یی با قیمت بسیار پایین به فروش گذاشته شده و برخی عکس‌ها از بازیگران یا عکاس‌های تازه کار با قیمت‌های بالا. در این خصوص نقش هیاتی به عنوان ارزشگذار یا قیمت گذار پررنگ می‌شود. آیا در این اکسپو گروهی مسوولیت قیمت گذاری آثار را بر اساس ارزش هنری آنها و نام عکاس بر عهده داشته اند؟ مدیر روابط عمومی اکسپو در این باره توضیح می‌دهد؛ «قیمت عکس‌ها را خود عکاسان پیشنهاد می‌دادند و تنها کاری که ما کردیم این بود که سقف پنج میلیون تومان را برای آن در نظر بگیریم. آن هم به خاطر قدرت خرید مردم و سطح سواد آنها. البته قبول داریم این کار اشکالاتی هم دارد که امیدواریم در دوره‌های بعد تکرار نشود.»
برخلاف آنچه بازتاب رسانه یی اعتراض‌های عکاسان به مخاطبان القا کرد، عکاسان با حضور سینماگرانی که به گفته خودشان «سیاه مشق»هایشان را به اکسپو آورده اند، مشکل داشتند. قیمت گذاری نامتعارف آثار به این نارضایتی دامن زد. بسیاری از عکاسان معتقد بودند قیمتی که برای عکس بازیگر سینما در نظر گرفته شده مطابق ارزش هنری آن عکس نیست و در صورت فروش، خریدار برای اسم و شهرت آن بازیگر پول داده است و نه ارزش هنری آن. با مروری بر قیمت گذاری آثار در اکسپو به نظر می‌رسید قیمت‌ها از معیاری خاص و استاندارد پیروی نمی‌کنند.
برخی از تابلوهای عکاسان حرفه‌یی با قیمت بسیار پایین به فروش گذاشته شده و برخی عکس‌ها از بازیگران یا عکاس‌های تازه کار با قیمت‌های بالا. در این خصوص نقش هیاتی به عنوان ارزشگذار یا قیمت گذار پررنگ می‌شود. آیا در این اکسپو گروهی مسوولیت قیمت گذاری آثار را بر اساس ارزش هنری آنها و نام عکاس بر عهده داشته اند؟ مدیر روابط عمومی اکسپو در این باره توضیح می‌دهد؛ «قیمت عکس‌ها را خود عکاسان پیشنهاد می‌دادند و تنها کاری که ما کردیم این بود که سقف پنج میلیون تومان را برای آن در نظر بگیریم. آن هم به خاطر قدرت خرید مردم و سطح سواد آنها. البته قبول داریم این کار اشکالاتی هم دارد که امیدواریم در دوره‌های بعد تکرار نشود.»
بحث قیمت گذاری آثار، از آن جهت که ارتباط مستقیم با ارزش اثر و نام خالق آن دارد، بحث مهمی است. اعتراض عکاسان آنجا است که قیمت عکس یک هنرپیشه به خاطر شهرت سینمایی اش بیشتر از قیمت عکس یک عکاس حرفه‌یی است. و در این میان باید هیاتی وجود داشته باشد که تعادل و عدالت را میان قیمت‌ها برقرار کند. فرزاد هاشمی در این باره با اشاره به جایگاه خرید عکس در میان مردم می‌گوید؛ «نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که ما در گالری‌هایمان بهترین عکس‌ها را با قیمت ۲۰۰ هزار تومان می‌گذاریم و کسی نمی‌خرد، حالا همان عکس را در اکسپو دو میلیون تومان می‌گذاریم. چه چیزی را می‌خواهیم ثابت کنیم وقتی فرهنگ خرید عکس وجود ندارد.
منطق ثبت این حرکت چیست؟ گروه کارشناسی برای انتخاب و قیمت گذاری آثار وجود نداشته و برخی آثار بسیار ضعیف بوده اند و با ارزش پایین و قیمت‌های بالا به فروش گذاشته شده اند. مبنا مشهوریت بود نه کیفیت.»
منطق ثبت این حرکت چیست؟ گروه کارشناسی برای انتخاب و قیمت گذاری آثار وجود نداشته و برخی آثار بسیار ضعیف بوده اند و با ارزش پایین و قیمت‌های بالا به فروش گذاشته شده اند. مبنا مشهوریت بود نه کیفیت.»
کامران عدل نیز با اشاره به اینکه فروش رفتن اثر یک سینماگر به خاطر محبوبیت اش نشانه موفقیت اکسپو نیست، می‌گوید؛ «باید دید آثار عکاسان برجسته‌یی که سال‌ها عکاسی کرده اند نیز فروخته می‌شود یا خیر.»
مریم زندی نیز با انتقاد از قیمت گذاری آثار می‌گوید؛ «اگرچه ما هیچ کس را برای ارزشگذاری صحیح آثار هنری در کشورمان نداریم اما تصور می‌کنم معیار درستی برای قیمت گذاری آثار اکسپوی عکس وجود نداشته و ارزش برخی عکس‌ها با قیمت آن برابر نیست. در کشور ما به دلیل نداشتن منتقد هنری، معیاری برای ارزشگذاری آثار وجود ندارد. در نتیجه هر هنرمندی با توجه به ذوق و سلیقه و اخلاقش قیمتی را روی اثرش می‌گذارد که ممکن است در اندازه و ارزش آن اثر نباشد.»
در بحث قیمت گذاری به جنبه‌های گوناگونی می‌توان پرداخت که در این گزارش مجالی برای پرداخت مفصل به آنها نیست. نکاتی مثل سلیقه مخاطب و اینکه چرا مخاطبان عکاسی، بیشتر بازدیدکننده هستند تا خریدار و می‌توان سوال‌های گوناگونی درباره این اکسپو مطرح کرد. مثل اینکه چرا در روز نخست برپایی اکسپوی مجسمه سازی، بسیاری از آثار با قیمت‌های بالا فروش می‌روند، ولی در اکسپوی عکس این اتفاق نیفتاد؟ چرا در حالی که چندین هفته از برگزاری اکسپو گذشته، تنها دو نهاد دولتی از اکسپو خرید کرده اند؟ آمار فروش این اکسپو چیزی حدود ۱۰۰میلیون اعلام شده و این آن چیزی نیست که انتظارش می‌رفت.
چرا با وجود وعده‌های برگزارکننده، هیچ کدام از حراجی‌های خارجی به اکسپوی عکس ایران نیامدند؟ و سوالات بسیاری از این دست که پاسخ به آنها می‌تواند مانع به وجود آمدن این ضعف‌ها در اکسپوهای آینده باشد.
باید قبول کنیم همان طور که برگزارکنندگان اکسپو می‌گویند، اکسپوی عکس نهالی است که تازه پا گرفته و برای قد کشیدن آن، همه باید به فکر باشند.
در بحث قیمت گذاری به جنبه‌های گوناگونی می‌توان پرداخت که در این گزارش مجالی برای پرداخت مفصل به آنها نیست. نکاتی مثل سلیقه مخاطب و اینکه چرا مخاطبان عکاسی، بیشتر بازدیدکننده هستند تا خریدار و می‌توان سوال‌های گوناگونی درباره این اکسپو مطرح کرد. مثل اینکه چرا در روز نخست برپایی اکسپوی مجسمه سازی، بسیاری از آثار با قیمت‌های بالا فروش می‌روند، ولی در اکسپوی عکس این اتفاق نیفتاد؟ چرا در حالی که چندین هفته از برگزاری اکسپو گذشته، تنها دو نهاد دولتی از اکسپو خرید کرده اند؟ آمار فروش این اکسپو چیزی حدود ۱۰۰میلیون اعلام شده و این آن چیزی نیست که انتظارش می‌رفت.
چرا با وجود وعده‌های برگزارکننده، هیچ کدام از حراجی‌های خارجی به اکسپوی عکس ایران نیامدند؟ و سوالات بسیاری از این دست که پاسخ به آنها می‌تواند مانع به وجود آمدن این ضعف‌ها در اکسپوهای آینده باشد.
باید قبول کنیم همان طور که برگزارکنندگان اکسپو می‌گویند، اکسپوی عکس نهالی است که تازه پا گرفته و برای قد کشیدن آن، همه باید به فکر باشند.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: aftab.ir
مطلب مرتبط:
باحضور رضا كیانیان و لاله اسكندری، اكسپو عكس ایران نقد می‌شود