تکرر ادرار ؛ علل و درمان
چرا هنوز از توالت فاصله نگرفته، باز هم فكر دستشویی رفتن به سرتان می‌زند؟ مراجعه مكرر به دستشویی كلافه‌تان كرده؟ وقتی كه قرار است برای چند ساعت از خانه فاصله بگیرید یا سفر بروید، استرس پیدا كردن توالت عمومی رهای‌تان نمی‌كند؟در طول شب مجبورید بارها از خواب برخاسته و مثانه‌تان را خالی كنید؟
همه اینها نشانه‌های ابتلای شما به تكرر ادرار است؛ مشكلی كه می‌تواند جنبه‌های دیگر زندگی ازجمله كار و فعالیت‌های روزانه، خواب و استراحت، سلامت روان و. . . را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. تكرر ادرار با وجود همه آزار‌دهنده بودنش، بیماری شایعی است. به همین دلیل با دكتر حسین كرمی، متخصص مجاری ادراری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت‌وگو كردیم تا با كمك او راه‌های رها شدن از این مشكل را بشناسیم.
تكرر ادرار یعنی چه؟
زمانی كه فردی با مصرف كم یا متوسط مایعات، به دفعات به دستشویی مراجعه کرده، هربار حجم كمی ادرار را تخلیه و احساس كند هنوز تخلیه كامل انجام نشده، گفته می‌شود مبتلا به تكرر ادرار است. در حالت طبیعی در طول 24 ساعت باید 7 تا 8 بار برای تخلیه مثانه به دستشویی مراجعه شود، به علاوه در حالت طبیعی یك فرد جوان نباید در طول شب نیازی برای تخلیه مثانه احساس كند مگر آنكه مایعات زیادی مصرف كرده باشد. بنابراین فردی كه هر نیم ساعت یكبار به دستشویی مراجعه كرده و شب‌ها مدام برای تخلیه مثانه بیدار می‌شود دچار تكرر ادرار است. نشانه مهم تكرر ادرار، تعداد زیاد دفعات مراجعه به دستشویی و حجم كم ادرار است. كسی كه مایعات زیادی مصرف كرده و هربار حجم زیادی ادرار تخلیه می‌كند جزو مبتلایان به تكرر ادرار محسوب نمی‌شود.
وقتی خبر نمی‌كند
تكرر ادرار به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود؛ گاهی فرد به صورت ناگهانی و بدون سابقه قبلی به تكرر ادرار مبتلا می‌شود كه این موضوع می‌تواند به دلیل عفونت‌های مثانه و مجرای ادراری باشد كه بیشتر در خانم‌های جوان رخ می‌دهد. این نوع تكرر ادرار با مصرف آنتی‌بیوتیك درمان می‌شود. اما تكرر ادرار مزمن ماه‌ها یا سال‌ها در فرد وجود دارد و تقریبا همیشه او را تحت فشار قرار می‌دهد.
چرا در توالت مقیم شده‌اید؟
تكرر ادرار دلایل مختلفی دارد كه در ادامه آنها را برای‌تان شرح داده‌ایم و راه‌های رها شدن از مشكلات گفته‌شده را هم با شما درمیان گذاشته‌ایم.
كوچك بودن مثانه
در برخی افراد مثانه كوچك است و نمی‌تواند حجم طبیعی ادرار را در خود نگه دارد. چنین افرادی با كمترین میزان ادرار باید مثانه را خالی كنند. كوچكی مثانه هم دلیل تكرر ادرار است و هم یكی از عوارض آن. كسی كه مجبور است حجم كم ادرار را تخلیه كند به مثانه اجازه نمی‌دهد حجم پیدا كند و مقدار بیشتری ادرار را در خود نگه دارد، بنابراین رفته‌رفته مثانه كوچك می‌شود و بی‌اختیاری ادرار به وجود می‌آید.
حالا چه كنیم؟
گاهی با رفتاردرمانی می‌توان مثانه را بزرگتر كرد؛ یعنی فرد هربار دقایقی ادرار را تحمل كند تا مقدار بیشتری در مثانه جمع شود. زمانی كه مثانه خیلی كوچك باشد با جراحی بخشی از روده را به مثانه اضافه می‌كنند كه این روش آخرین انتخاب برای درمان است.
كشش در مثانه
گاهی مثانه به دلایل مختلف ازجمله ضخیم شدن آن نمی‌تواند كشش و افزایش حجم داشته باشد. درحقیقت مثانه نمی‌تواند به شكل بادكنكی بزرگتر شده و ادرار بیشتری را نگه دارد. تا زمانی كه شما از پس درمان مشكل اصلی برنیایید، نمی‌توانید میزان توالت رفتن‌ها و دفع ادرارتان را كاهش دهید.
حالا چه كنیم؟
با تمرین‌هایی می‌توان مثانه را بزرگ كرده و حجم آن را افزایش داد. لازم است فرد برای خود تعیین كند كه مثلا هربار دقایقی دربرابر احساس اجبار تخلیه مثانه مقاومت كند، بعد از مدتی زمان مقاومت دربرابر تخلیه مثانه را بیشتر كند؛ هرچه فرد زودتر ادرار را تخلیه كند دیرتر درمان خواهد شد. اگر در انجام این تمرین‌ها جدی باشید، می‌توانید به هرچه زودتر برطرف شدن مشکل‌تان امیدوار باشید.
مثانه بیش‌فعال
مثانه برخی افراد لرزش‌های بیش از حد یا منقبض شدن‌های خودبه‌خودی دارد. در این مورد فرد به‌طور ناگهانی احساس نیاز به دستشویی احساس می‌كند و اگر سریع مراجعه نكند ممكن است لباس خود را خیس كند.
حالا چه كنیم؟
برای درمان این مورد ممكن است دارودرمانی درنظر گرفته شود؛ داروهایی تجویز می‌شوند كه لرزش‌ها و انقباضات خودبه‌خودی را مهار كرده و تكرر ادرار را درمان می‌كنند. درصورتی‌كه داروهای دیگری را مصرف می‌كنید از پزشك‌تان در مورد احتمال تداخل داروهای جدید با آنچه پیش از این مصرف می‌كردید سوال كنید. اگر تكرر ادرار دارید، نباید خوددرمانی كنید یا سرسری از كنار آن بگذرید؛ اول باید با كمك پزشك‌تان علت را پیدا كرده و بعد درمان مناسب با آن را انتخاب كنید.
مثانه عصبی
بیماریهای زمینه‌ای مثل MS، پاركینسون، سكته یا تومور مغزی، دیسك‌های درمان نشده، آسیب‌های نخاعی و. . . ممكن است سبب شوند مثانه تحت فشار قرار گیرد. درواقع این بیماری‌ها می‌تواند تحریك‌پذیری مثانه را بالا برده و موجب تكرر ادرار شود.
حالا چه كنیم؟
با درمان یا كنترل بیماریهای زمینه‌ای می‌توان فشار مثانه را كم كرد. گاهی ممكن است براساس علت بیماری زمینه‌ای و بررسی نوار مثانه، تجویز دارو یا جراحی نیاز باشد.
مثانه‌های حساس
به‌طور طبیعی پس از پرشدن مثانه تا حجم 150سی‌سی فرد احساس ادرار را درك می‌كند؛ در افرادی كه به علت مثانه حساس دچار تكرر ادرار هستند احساس ادرار حتی با حجم 20سی‌سی و چند قطره هم درك می‌شود.
حالا چه كنیم؟
همیشه درمان‌های تهاجمی یا دارویی نیستند كه می‌توانند به حل مشكل شما كمك كنند، گاهی ریش و قیچی دست خودتان است و خود شما هستید كه با تمرین و مقاومت می‌توانید اوضاع را بهتر كنید. به همین دلیل برای درمان این مشکل باز هم رفتاردرمانی درنظر گرفته می‌شود؛ یعنی فرد به‌اصطلاح حرف مثانه را گوش نكرده و در مقابل رفتن به دستشویی مقاومت كند. پس خسته نشوید و تلاش كنید هر روز یك قدم به جلو بروید.
عفونت‌ها
عفونت‌های مثانه یا مجاری ادراری ممكن است سبب تكرر ادرار حاد یا مزمن شوند. اگر عفونت یكباره رخ دهد، تكرر ادرار حاد و اگر عفونت مزمن بوده و ماه‌ها وجود داشته باشد تكرر ادرار مزمن را ایجاد می‌كند.
حالا چه كنیم؟
مسلما رعایت مسائل بهداشتی از عفونت‌ها جلوگیری می‌كند، به علاوه درمان عفونت هم می‌تواند تكرر ادرار را درمان كند. نوشیدن آب فراوان هم می‌تواند در این رابطه موثر باشد.
استرس و اضطراب
مسائل روانی می‌توانند در ایجاد تكرر ادرار نقش داشته باشند. افرادی كه مدام تحت استرس هستند نیاز بیشتری به دستشویی احساس می‌كنند و ممكن است به تكرر ادرار مبتلا شوند.
حالا چه كنیم؟
مراجعه برای درمان و كنترل استرس می‌تواند موثر باشد. به علاوه فرد نباید بر ادرار خود تمركز كرده و به لحاظ روانی، ذهن خود را به خاطر این مساله مغشوش كند. مشغولیت ذهنی نسبت به تكرر ادرار بیشتر این قضیه را تشدید می‌كند.
وسواس ادراری
این علت هم به مسائل روانی برمی‌گردد و در افرادی كه وسواس ادراری دارند، دیده می‌شود. باید بدانید هرچه به مثانه بیشتر متمركز و حساس بوده و استرس داشته باشیم، مثانه تحریك‌پذیرتر خواهد بود. پس در این مورد هم خود شما هستید که به جای استفاده از داروها می‌توانید برای حل شدن این مشکل قدم بردارید.
حالا چه كنیم؟
شخص باید با راهنمایی متخصص، وسواس خود را حل كرده و درك كند حساسیت بیش از حد نسبت به پاکی سبب مشكلاتی نظیر تكرر ادرار خواهد شد.
اگر با توالت قهرید حواس‌تان باشد
همیشه اشتباهاتی که در مراقبت از کلیه‌های‌تان انجام می‌دهید، باعث مقیم شدن‌تان در توالت نمی‌شوند. گاهی شما چنین مشکلی که ساختار کلیه‌ها یا مثانه‌تان باعث آن شده است را به ارث می‌برید. اما در هر حال، نگه‌داشتن ادرار و قهر بودن با توالت هم نمی‌تواند در بیمار شدن کلیه‌ها و مثانه شما بی‌اثر باشد.
چندبار دستشویی می‌روید؟
تكرر ادرار و عكس آن كم‌ادراری هر دو به لحاظ تشخیص و درمان مهم است و باید نسبت به آنها آگاهی داشت. تكرر ادرار زمانی رخ می‌دهد كه فرد كمتر از حد طبیعی ادرار می‌كند؛ یعنی در طول شبانه روز كمتر از 7 یا 8 بار و با حجم خیلی كم تخلیه مثانه دارد.
چقدر مایعات می‌نوشید؟
برخی افراد هم هستند كه مایعات كمی می‌نوشند اما حجم ادرار خیلی زیاد است و اصطلاحا به پرادراری مبتلا هستند. این افراد حتما باید از لحاظ عملكرد كلیه مورد بررسی قرار گرفته و چكاپ شوند زیرا ممكن است اختلالات عملكردی كلیه ازجمله كم كاری كلیه وجود داشته باشد.
کلیه‌های‌تان سالم است؟
نارسایی‌های كلیوی درباره كم‌ادراری یا پرادراری نقش اساسی دارند. نارسایی‌های كلیوی در مراحل اولیه نشانه‌ای ندارند و فرد تا زمانی كه 50 درصد یا بیشتر مورد تخریب یا نارسایی قرار نگرفته باشد علائمی ندارد. حتی گاهی عملكرد یك كلیه كاملا از بین می‌رود اما فرد هنوز از آن بی‌اطلاع است.
این نشانه‌ها را دارید؟
زمانی كه بیش از 50درصد تخریب و نارسایی در كلیه به وجود می‌آید نشانه‌هایی مانند درد، زردی پوست، رنگ پریدگی، بی اشتهایی، كاهش وزن، خستگی مزمن و. . . خود را نشان می‌دهند كه شاید این زمان برای درمان و پیگیری بسیار دیر باشد، بنابراین لازم است نسبت به این موضوع آگاه بود و توجه كافی داشت.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : مجله سیب سبز