ایست قلبی، علل، علائم و کمک های اولیه
اگر در گذشته سکته یک مشکل شایع در میان سالمندان بود، حالا الگوهای این بیماری تغییر کرده و قربانیانش را از میان جوان‌تر‌ها می‌گیرد. دلیل این تغییر رویه چه استرس‌های زندگی امروزی باشد و چه تغییرات برنامه غذایی و آلودگی‌های محیطی و... خیلی‌ها را دچار عوارض پس از بیماری كرده و متأسفانه جان تعداد زیادی را هم گرفته است. با این حساب، دانستن راه و رسم مواجهه با سكته و مراقبت‌های ضروری در زمان بروز آن، برای هر كسی لازم است. این مطلب بخشی از توصیه‌های دكتر رضا رشیدی، پزشك عمومی است.
وقتی قلب از تیك‌تاك می‌ایستد
وقتی یكی از اطرافیان شما از درد سینه یا معده شكایت می‌كند و می‌گوید كه این درد مستمر و بدون وقفه بوده است باید زنگ خطر را بشنوید و شروع به بررسی دیگر علامت‌ها در او كنید. از او بپرسید كه آیا این درد با حالت تهوع و تنگی نفس همراه بوده؟ اگر پاسخ مثبت بود خیلی سریع با ۱۱۵ تماس بگیرید و تا رسیدن اورژانس، كمك‌های اولیه را برای او انجام دهید چرا كه به‌احتمال زیاد فرد بیمار، یك سكته قلبی را پشت سر گذاشته است. سكته‌های قلبی خیلی وقت‌ها بی‌سر و صدا و زیرپوستی اتفاق می‌افتند و حتی خود بیمار هم متوجه آن نمی‌شود. در واقع سكته قلبی به‌علت انسداد یكی از عروق كرونر (رگ‌هایی كه خون را به عضله قلب می‌رسانند) است و در چند لحظه خون رسانی به قسمتی از عضله قلب به‌شدت كم یا متوقف می‌شود.
چطور بفهمیم سكته كرده‌ایم؟
در بیشتر افرادی كه سكته قلبی می‌كنند، این علائم مشترك است؛ هر چند كه همه علامت‌ها لزوما در یك فرد مشاهده نمی‌شود. این علائم عبارتند از: 1- فشار و احساس فشردگی یا درد در مركز قفسه سینه كه بیش از چند دقیقه طول می‌كشد یا مرتب شدت می‌گیرد. 2- دردی كه از قفسه سینه شروع شده و در شانه‌ها، گردن یا بازو‌ها انتشار می‌یابد. 3- احساس ناراحتی در قفسه سینه كه با احساس سبكی سر، ضعف، تعریق، تهوع یا تنگی‌نفس همراه باشد. 4- از حال رفتن بی‌مقدمه فرد. 5-خاكستری شدن پوست یا آبی شدن لب‌ها. 6- ضربان سریع و ضعیف كه ممكن است نامنظم باشد (نبض طبیعی حدود ۶۰ تا ۸۰ بار در دقیقه است). 7- عرق زیاد و سرد شدن پوست.
كمك‌های اولیه در سكته‌های قلبی
علائم بیمار را بررسی كنید و اگر نشانه‌هایی را كه ذكر كردیم داشت، خیلی سریع و قدم به قدم، این كار‌ها را انجام دهید: 1- با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید و شرایط جسمی و سنی بیمار را شرح دهید. ۲- تا رسیدن اورژانس، تعداد تنفس و نبض بیمار را در یك دقیقه بشمارید و به پزشك اورژانس اطلاع دهید. ۳- به بیمار كمك كنید تا در وضعیتی با حداقل درد قرار گیرد؛ مثلا می‌توانید او را بنشانید، او را به پشتی یا بالش تكیه داده و پا‌هایش را روی یك بالش بگذارید. ۴- لباس‌های بیمار را سبك كرده و گردن و كمر او را آزاد كنید؛ یعنی كمربند را باز كرده و شال گردن یا روسری او را درآورید. ۵- هم خودتان آرام باشید و هم به بیمار آرامش روانی بدهید. با این كار تا حد زیادی علائم بیمار را تخفیف می‌دهید.
۶- از او بپرسید كه تا به حال سابقه بیماری قلبی داشته است و از نیتروگلیسیرین (یا همان قرص زیر زبانی) استفاده می‌كند یا نه. اگر بیمار سابقه استفاده از نیتروگلیسیرین را دارد، یك دوز از این قرص را به او بدهید (یعنی اگر همیشه یك قرص مصرف می‌كند، فقط یك عدد به او بدهید؛ نه بیشتر). این دارو فشار خون را كم می‌كند، بنابراین بیمار باید هنگام دریافت آن، در حالت نشسته یا درازكش باشد. بد نیست بدانید كه این دارو (كه به‌صورت اسپری یا پماد پوستی هم وجود دارد) باعث گشاد شدن شریان‌های كرونر و افزایش جریان خون به قلب می‌شود و كار قلب را سبك‌تر می‌كند. قرص زیر زبانی باید به‌طور طبیعی حل شود. بنابراین مراقب باشید كه بیمار قرص را قورت ندهد. ۷- اگر بیمار سابقه مصرف داروهای قلبی ندارد، می‌توانید یك قرص آسپرین ۳۰۰میلی گرم به او بدهید و از او بخواهید به آهستگی آن را بجود. البته به شرطی كه بدانید به این دارو حساسیت قبلی ندارد و قرص دیگری برای بیماری قلبی استفاده نمی‌كند.
نشانه‌ای مهم برای سكته قلبی
وقتی خون‌رسانی به عضلات قلبی مختل شده و عضله می‌میرد، می‌گویند حمله قلبی یا سكته قلبی رخ داده. سكته قلبی همیشه به مرگ ختم نمی‌شود اما گاهی اوقات، قلب از تپش می‌ایستد كه نتیجه این اتفاق مرگ حتمی است. ایست قلبی درواقع به‌دلیل اختلال در عملكرد سیستم الكتریكی قلب ایجاد می‌شود و عملكرد صحیح قلب ناگهان از كار می‌افتد. قبل از آنكه قلب از كار بایستد، معمولا نشانه‌های آریتمی یا ریتم نامنظم قلب دیده می‌شود. در این شرایط بطن‌ها نمی‌توانند خون را پمپ كنند، بنابراین قلب از كار می‌ایستد و تنها چند لحظه بعد، بیمار فوت می‌كند.
وقتی فردی در معرض ایست قلبی قرار دارد، یك نشانه مهم را در او می‌توان دید: از دست دادن ناگهانی واكنش و پاسخ؛ یعنی اگر بر شانه فرد بزنید، به سمت شما بر نمی‌گردد یا اگر بگویید جواب سؤالی را بدهد یا سرش را تكان دهد، از او واكنشی نخواهید دید. اگر چنین نشانه‌هایی از ایست قلبی را دیدید به سرعت از اطرافیان كمك بخواهید و بگویید با اورژانس تماس بگیرند. در این فاصله، خودتان شروع به چك كردن تنفس كنید. اگر فرد نفس نمی‌كشد یا تنفس بریده بریده دارد، باید او را احیا كنید. عملیات احیا با بازگرداندن ریتم منظم قلب، می‌تواند خطر مرگ را رفع كند. برای این كار، ماساژ قلبی را انجام دهید و به سرعت روی قلب فشار وارد كنید. این كار را تا رسیدن اورژانس انجام دهید.
علت ایستادن ضربان قلب
بروز ایست ناگهانی قلبی به‌ویژه در جوان‌تر‌ها كه سابقه بیماریهای قلبی در آنها ثبت نشده، نشان از یك اختلال خاموش دارد. عواملی هستند كه قلب را مستعد ایست می‌كنند. قلبی كه به هر علتی آسیب دیده یا بزرگ شده است، در معرض سكته قرار دارد. گرفتگی عروق قلب كه در پی سكته یا همان حمله قلبی اتفاق می‌افتد هم بیمار را مستعد ایست قلبی می‌كند. ضخیم شدن عضلات قلب به‌دلیل فشارخون بالا یا بیماریهای دریچه‌ای قلب و نارسایی قلبی هم عامل ایست قلبی است.
در برخی شرایط كه تركیب خونی افراد دستخوش تغییر می‌شود هم احتمال ایست قلبی وجود دارد؛ مثلا وقتی داروهای ادرارآور مصرف می‌كنید، ممكن است سطح پتاسیم و منیزیم خون شما به‌شدت كاهش پیدا كند. این اتفاق باعث سكته شده و خطر ایست قلبی را ایجاد می‌كند. فشار خون بالا، مصرف سیگار، دیابت، كلسترول بالا، چاقی و بزرگی بطن چپ قلب و استرس و شرایط بد عصبی هم از دیگر دلایل مهم ایست قلبی به شمار می‌روند.
گردآوری : گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : hamshahrionline.ir