همه ما گاه به گاه شاهد کبودی ها روی بدن مان هستیم. شاید نصف شب پای تان به در گیر کند یا هنگام پیاده روی زمین بخورید. اغلب کبودی ها نیازی به نگرانی ندارند و خود به خود بهبود پیدا می کنند. ولی بعضی کبودی ها هم نشانه مشکلی جدی هستند. بهتر است تفاوت این دو را بدانید.
چرا کبودی ایجاد می شود؟
کبودی زمانی بوجود می آید که جراحتی باعث خونریزی رگ های کوچک زیر پوست شود. پوست تان دچار پارگی نشده، بنابراین خون بیرون زده از رگ ها جایی برای رفتن ندارد، بنابراین یک جا جمع شده و لخته می شود و رنگ پوست روی جراحت را تغییر می دهد. ضربات سخت تر باعث ایجاد کبودی های بزرگ تر می شوند، که به آن ها کوفتگی هم می گویند، که ممکن است حساس و بسیار دردناک باشند.
اگر می خواهید بیشتر بدانید : چرا بدنم بی دلیل کبود می شود؟
انواع کبودی
کبودی صاف و بنفش رنگ هنگامی رخ می دهد که خون به لایه بالایی پوست تان رسیده باشد، به این کبودی خون مردگی (ecchymosis) گفته می شود. چشم سیاه یا کبود شده نمونه ای برای این نوع کبودی است. یک هماتوم (hematoma) زمانی ایجاد می شود که لخته خون یک توده زیر پوستی ایجاد کند. این ناحیه معمولا متورم، برجسته یا دردناک است. برجستگی تخم مرغی شکل روی سر مثالی برای این نوع کبودی است. هماتوم را با خونریزی (hemorrhage) اشتباه نگیرید، خونریزی شدید داخل یا خارج از بدن.
انواع تغییر رنگ کبودی
همان گونه که بهبود پیدا می کنید، یک ماده غنی از آهن در خونی که زیر پوست تان باعث ایجاد کبودی شده (به نام هموگلوبین hemoglobin) به ترکیباتی دیگر تجزیه می شود. این فرایند باعث تغییر رنگ کبودی می شود:
- معمولا بعد از ایجاد جراحت قرمز رنگ است.
- در عرض 1 تا 2 روز بعد از جراحت به بنفش، سیاه و آبی تغییر رنگ می دهد.
- بعد از 5 تا 10 روز ممکن است سبز یا زرد رنگ شود.
- بعد از 10 تا 14 روز به قهوه ای متمایل به زرد یا قهوه ای روشن در خواهد آمد.
کبودی حدود 2 هفته بعد باید کاملا از بین برود.
با کبودی ها چه کنیم؟
سرما می تواند تورم را کم کرده و اندازه کبودی سیاه و آبی شما را کاهش دهد. همچنین می تواند جریان خون در آن ناحیه را کاهش داده و در نتیجه باعث شود خون کمتری به بافت پوست شما نفوذ کند. به محض ایجاد کبودی یک کیسه سبزیجات یخ زده یا یک کیسه پر از یخ را در حوله پیچیده و به آرامی روی ناحیه جراحت قرار دهید. اجازه دهید 15 تا 20 دقیقه روی کبودی بماند، سپس نیم ساعت کیسه یخ را برداشته و دوباره همین کار را تکرار کنید.
بالا نگه داشتن و گرما
اندام آسیب دیده خود را استراحت داده و در صورت امکان بالاتر از قلب خود نگه دارید. مثلا، اگر زانوی تان آسیب دیده، پاها را رو به بالا قرار دهید. این کار جلوی جمع شدن خون، زیر پوست را گرفته، باعث کم تر شدن تورم شده و جلوی بزرگ تر شدن کبودی را می گیرد. بعد از 2 روز از یک پد یا پارچه گرم روی محل کبودی استفاده کنید. در صورت نیاز می توانید مسکن هایی مانند استامینوفن یا ایبوبروفن استفاده کنید.
کبودی استخوان
استخوان های شما هم دارای بافت هستند، بنابراین امکان کبودی در آن ها وجود دارد. هر گونه آسیبی می تواند باعث کبودی استخوان شود، مثل آسیب های ورزشی یا تصادف اتومبیل و برخی شرایط پزشکی مانند آرتریت هم می تواند سبب ایجاد این گونه کبودی ها شود. علایم این کبودی ها هم مثل بقیه است، درد، حساسیت، تورم و تغییر رنگ، ولی معمولا بیشتر درد داشته و بیشتر طول می کشد. درمانش به هماه شکل است: استراحت، خنک کردن، بالا نگه داشتن و استفاده از مسکن.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم
کبودی ممکن است به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشد، اگر:
- فکر می کنید که رگ به رگ شدن یا شکستگی در استخوان سبب ایجاد آن شده است.
- بعد از روز اول هنوز هم در حال بزرگ شدن است.
- باعث شده دست و پای شما متورم یا سفت شود.
- بیشتر از چند هفته طول کشیده یا بدون دلیل دوباره دیده می شود.
- اطراف چشم تان است و نگاه کردن به جهت های مختلف برای تان سخت شده است.
- به خاطر ضربه وارد شده به سر، بالا تنه یا شکم ایجاد شده است.
اگر می خواهید بیشتر بدانید : وقتی کبودی پوست نشانه خطرناکی است
چرا بدنم به راحتی کبود می شود؟
سن، جنسیت و ژنتیک شما می تواند در این مساله نقش داشته باشد. همان طور که سن تان بیشتر می شود پوست تان نازک تر شده و بخش زیادی از چربی زیرپوستی را از دست می دهد، دیگر هیچ لایه ای برای محافظت از رگ های خونی وجود ندارد، بنابراین راحت تر پاره می شوند. زنان زودتر از مردان دچار کبودی می شوند، به خصوص از آسیب های سبک در قسمت بالای بازوها، ران ها و باسن. زود کبود شدن گاهی اوقات در کل یک خانواده شایع است.
اگر می خواهید بیشتر بدانید : پوست شما هم زود کبود می شود؟
ممکن است علت دیگری داشته باشد؟
برخی از بیماری ها می تواند منجر به ایجاد لکه هایی شبیه کبودی شود. بزرگترین آن ها پورپورا (purpura) نامیده می شود. لکه های کوچک بنفش یا قرمز پتشی (petechiae) نامیده می شوند. مشکلاتی که می تواند منجر به ایجاد لکه های خونی یا کبودی سریع شوند، عبارتند از:
- اختلالات خونریزی، مانند بیماری هموفیلی (hemophilia) یا فون ویلبراند (von Willebrand).
- بیماری کبدی مانند سیروز (cirrhosis).
- ترومبوسیتوپنی (Thrombocytopenia) ( زمانی که پلاکت کافی در خون خود ندارید).
- سرطان مانند سرطان خون (leukemia)، بیماری هاجکین (Hodgkin) یا مولتیپل میلوما (multiple myeloma).
آیا رژیم غذایی من مقصر است؟
اسید فولیک (فولات) و ویتامین C ،K و B12 به لخته شدن خون شما کمک می کنند. اگر به اندازه کافی از آن ها دریافت نکنید، ممکن است خیلی راحت تر دچار کبودی شوید. اگر ویتامین C شما پایین است، سعی کنید مرکبات بیشتری مصرف نمایید. گوشت گاو و غلات صبحانه غنی شده با ویتامین B12. سبزیجات با برگ سبز نظیر اسفناج منابعی خوب برای ویتامین K و اسید فولیک هستند.
ممکن است اشکال از داروهایی که مصرف می کنم، باشد؟
رقیق کننده های خون، آسپرین، کورتیکو استروئیدها (corticosteroids) و شیمی درمانی برای مقابله با سرطان، می تواند سبب ایجاد این نشانه های آبی و سیاه باشد. مصرف داروهای تان را سرخود متوقف نکنید، با پزشک تان مشورت کنید. ممکن است بتواند آن ها را با داروهایی جایگزین کند که کمتر باعث ایجاد کبودی شوند یا کلا چنین تاثیری نداشته باشند.
آیا می توانم از ایجاد کبودی جلوگیری کنم؟
شما نمی توانید کاملا از ایجاد کبودی جلوگیری کنید، ولی می توانید شانس آسیب دیدن را کاهش دهید:
- در شب از چراغ خواب استفاده کنید تا در تاریکی پای تان به جایی گیر نکند.
- وسایلی که باعث لیز خوردن می شود را از محیط حذف کنید، مانند قالیچه .
- مسیر حرکت تان را از مبلمان یا وسایلی که پای تان به آن ها گیر می کند، خالی کنید.
- اگر ورزش می کنید از وسایل محافظتی مانند کلاه ایمنی یا ساق بند استفاده کنید.
بیشتر بدانید : وقتی کبودی پوست نشانه خطرناکی است
بیشتر بدانید : علت کبودی بدن بدون ضربه چیست؟
تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ
