کم کاری تیرویئد، علت و درمان و کم کاری تیرویئد در کودکان
تیروئید غده ای است که در جلوی گردن قرار گرفته است و کم کاری یا پرکاری آن مشکلاتی را به وجود می آورد که در ادامه به طور کامل به مشکل کم کاری تیروئید می پردازیم

هر آنچه باید در مورد کم کاری تیروئید بدانید

تیروئید یک غده کوچک پروانه ای شکل در جلوی گردن است که هورمون های تیروئید تری یدوتیرونین ( T3 ) و تیروکسین ( T4 ) را تولید می کند. این هورمون ها تنظیم تولید پروتئین، کمک به کنترل درجه حرارت بدن و تاثیر بر تمام جنبه های متابولیسم بدن را به عهده دارند.

زمانیکه غده تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تولید کند کم کاری تیروئید ایجاد می شود. کم کاری تیروئید نتیجه آشفتگی تعادل نرمال واکنش های شیمیایی در بدن است. در طول زمان اگر کم کاری تیروئید درمان نشود سبب مشکلاتی مانند ( چاقی، درد مفصل، ناباروری و بیماری قلبی ) می شود.  

بیشتر بدانید : پیشگیری از کم کاری و پرکاری تیروئید با این 4 روش

علائم کم کاری تیروئید

در ابتدا تشخیص کم کاری از روی علائم مشکل است و با پیشرفت بیماری علائم بیماری پیدا می شود. این علائم عبارتند از:

  • خستگی
  • یبوست
  • صورت پف آلود
  • افزایش وزن غیر قابل توضیح
  • افزایش حساسیت نسبت به سرما
  • خشونت صدا
  • ضعف عضلانی
  • سطح کلسترول خون بالا
  • دوره های نامنظم قاعدگی
  • اسپاسم عضلانی
  • تغییرات در رشد مو
  • احساس سوزش در انگشتان پا یا انگشتان
  • درد عضلانی حساسیت به لمس و سفتی
  • درد
  • سفتی و تورم در مفاصل
  • ریزش مو
  • ورم پا
  • کاهش ضربان قلب
  • افسردگی و اختلال حافظه

وقتی کم کاری تیروئید درمان نشود. علائم و نشانه به تدریج شدیدتر می شوند تحریک مداوم تیروئید برای آزاد کردن هورمون های تیروئید سبب بزرگی این غده ( گواتر ) می شود. کم کاری تیروئید پیشرفته بندرت سبب میگزدم می شود اما وقتی رخ دهد می تواند زندگی را تهدید کند.

علائم و نشانه های میگزدم Myxedema
کم کاری تیروئید

در میگزدم علائم زیر مشاهده می شود:

  • فشار خون پایین
  • کاهش تنفس
  • کاهش دمای بدن
  • عدم پاسخ دهی و حتی کما

در موارد شدید میگزدم می تواند کشنده باشد. کم کاری تیروئید درمان نشده می تواند منجر به کاردیومیوپاتی ( بزرگ شده قلب )، بدتر شدن نارسایی قلب، تجمع مایع اطراف ریه ها ( پلورال افیوژن ) شود.

*میگزدم یا میکس ادم Myxedema: به شکل شدید کم کاری تیروئید اشاره می کند که می تواند زمانی رخ دهد که وضعیت بدون درمان باقی بماند یا به اندازه کافی درمان نشود.

کم کاری تیروئید در نوزادان

نوزادن در ابتدا ممکن است بدون غده و یا با غده کم کار به دنیا آیند. علائمی مانند زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها ( زردی )، خفگی مکرر، زبان بیرون زده و بزرگ، صورت پف کرده و باد کرده، مشکل در تغذیه و عدم رشد کودک، یبوست، ضعیف شدن حجم عضلانی و خواب آلودگی بیش از حد. اگر این کم کاری درمان نشود منجر به عقب ماندگی شدید جسمی و روانی می شود.

کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

علائم کم کاری در کودکان و نوجوانان مانند بزرگسالان است. ممکن است علاوه برآنها رشد ضعیف، کوتاهی قد، تاخیر در توسعه دندان های دائمی، به تاخیر افتادن بلوغ و رشد ذهنی ضعیف باشد.

علل کم کاری تیروئید

عواملی مانند بیماریهای خود ایمنی، استعداد ژنتیکی، درمان پرکاری تیروئید، اشعه درمانی، جراحی تیروئید و برخی از داروها سبب می شوند تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند.

یک بیماری التهابی خاص به نام تیروئیدیت هاشیموتو ( شایعترین علت کم کاری تیروئید ) وجود دارد که سبب می شود: سیستم ایمنی بدن آنتی بادی بر علیه بافت های خودش تولید کند. هنوز علت اینکه چرا بدن بر علیه بافت های خودش واکنش می دهد مشخص نیست. در افرادی که به علت پر کاری تیروئید، بیش از حد هورمون تیروئید تولید می شود. برای کاهش و عادی کردن عملکرد تیروئید از ید رادیواکتیو یا داروی ضد تیروئید استفاده می شود.

با این حال درمان پرکاری تیروئید در برخی موارد می تواند سبب کم کاری دائمی تیروئید شود. در جراحی تیروئید از بین بردن تمام یا بخشی از تیروئید می تواند سبب کاهش و یا توقف تولید هورمون تیروئید شود. لذا شما برای تمام عمر نیاز به خوردن هورمون تیروئید دارید. اگر از اشعه پرتو درمانی در نواحی سر و گردن استفاده شود ممکن است منجر به کم کاری تیروئید شود. تعدادی از داروها مانند ( لیتیم ) که در اختلالات روانی استفاده می شود ممکن است سبب کم کاری تیروئید شود.

۱- بیماری مادرزادی

برخی از کودکان با غده ناقص تیروئید یا بدون غده تیروئید به دنیا می آیند این کودکان اغلب در موقع تولد طبیعی به نظر می رسند. لذا غربالگری کودکان در بدو تولد لازم است.

۲- اختلال هیپوفیز

آسیب غده هیپوفیز توسط عواملی مانند ( تروما، سکته مغزی، تومور ) سبب می شود تا تیروئید ساختن هورمون تیروئید را متوقف کند.

۳- بارداری

تعدادی از زنان در طول بارداری یا پس از بارداری مبتلا به کم کاری تیروئید می شوند. علت آن تولید آنتی بادی برعلیه غده تیروئید است. اگر درمان نشود سبب سقط ناقص، زایمان زودرس و پره اکلامپسی می شود. ید که یک ماده معدنی کمیاب است. عمدتا در ( غذاهای دریایی، جلبک دریایی، گیاهان رشد کرده در خاک غنی از ید و نمک ید دار ) وجود دارد. برای تولید هورمون تیروئید ضروری است کمبود ید در برخی از نقاط جهان شایع است. توجه داشته باشید که مصرف ید خیلی زیاد نیز سبب کم کاری تیروئید می شود.

تشخیص کم کاری تیروئید

از انجایی که کم کاری تیروئید بیشتر در زنان مسن است توصیه می شود زنان مسن تست روتین سالیانه انجام دهند. زنانیکه قصد بارداری دارند تست کم کاری تیروئید انجام دهند. در موارد خستگی، پوست خشک، یبوست، افزایش وزن و گواتر باید تست  تشخیصی تیروئید انجام شود. آزمایش هایی که برای کم کاری تیروئید انجام می شود شامل TSH, T4, T3RU است. یک تیروکسین پایین و TSH بالا نشان دهنده کم کاری تیروئید است. این به این معنی است که برای تحریک تیروئید TSH بیشتر ترشح می شود و لذا TSH بالا می رود.

اگر در علت کم کاری تیروئید، هیپوفیز یا هیپوتالاموس دخالت دارد MRI و مطالعات دیگر ممکن است ضروری باشد. CBC ممکن است کم خونی را نشان دهد. آنزیم های کبدی می تواند بالا باشد. پرولاکتین می تواند بالا باشد. الکترولیت سدیم می تواند پایین باشد.

درمان کم کاری تیروئید
غده تیروئید

روزانه از لوتیروکسین ( هورمون تیروئید مصنوعی ) استفاده می شود. یک الی دو هفته بعد از مصرف قرص احساس خستگی کمتر می شود. دارو سطح کلسترول بالا را کاهش می دهد و کاهش وزن ایجاد می شود. درمان با این دارو معمولاً مادام العمر است اما دوز دارو با نیاز بدن تغییر می کند. هر سال باید TSH بررسی شود برای تعیین دوز مناسب دارو ابتدا دو تا سه آزمایش TSH انجام می شود و دوز دارو تنظیم می شود. مصرف بیش از حد دارو سبب افزایش اشتها، بی خوابی، تپش قلب و رزش بدن می شود.

در بیماری عروق کرونر و کم کاری شدید تیروئید درمان با مقدار کم شروع و به تدریج افزایش داده می شود. برخی از داروها ( مکمل های آهن، کلستیرامین، هیدروکسید آلومینیم و مکمل های کلسیم ) و غذا هایی مانند ( محصولات سویا و رژیم غذایی با فیبر بالا ) ممکن است روی جذب هورمون تیروئید تاثیر بگذارند. لذا از خوردن همزمان هورمون های تیروئید با آنها اجتناب کنید.

عوارض کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید اگر درمان نشود منجر به عوارضی مانند:

  • گواتر که ( سبب اختلال بلع یا تنفس )
  • مشکلات قلبی ( افزایش سطح کلسترول بد و اختلال در توانایی پمپاژ قلب ، بزرگی و نارسایی قلب )
  • افسردگی و کاهش عملکرد ذهنی
  • نوروپاتی محیطی ( درد، بی حسی و سوزن سوزن شدن در مناطقی که آسیب عصبی وارد شده و همچنین ضعف عضلات و یا از دست دادن کنترل عضلانی )
  • تولد نوزادان یا نقص هنگام تولد ( مشکلات جسمی و فکری ) در ماردران مبتلا به کم کاری تیروئید
  • ناباروری ( سطوح پایین هورمون تیروئید در تخمک گذاری دخالت کرده و سبب اختلال در باروی می شود ).

علاوه بر آن برخی از علل کم کاری تیروئید مانند ( اختلال خود ایمن ) نیز باروری را مختل می کند. درمان کم کاری تیروئید با هورمون تیروئید ممکن است بطور کامل نازایی را برطرف نکند و نیاز به مداخله با روش های دیگر باشد.

از دست دادن وزن در کم کاری تیروئید

از دست دادن وزن یک معامله بزرگ در کاهش کم کاری تیروئید است. زیرا افراد چاق در معرض ابتلا به بیماری های تهدید کننده حیات مانند کم کاری تیروئید هستند. خوردن یک رژیم غذایی متعادل و ید بالا همراه با ورزش های مناسب می تواند به حفظ یک زندگی سالم در کم کاری تیروئید کمک می کند. رژیم غذایی و ورزش نه تنها کمک می کند تا تیروئید به خوبی عمل کند بلکه در سلامتی کل بدن نیز موثر است. از وعده های غذایی کوچک و مکرر استفاده کنید. مطالعات نشان داده است که خوردن ۵ – ۶ وعده غذایی کوچک در روز در کاهش وزن و دفع کردن علائم کم کاری تیروئید موثر است. از آنجایی که ابتلا به کم کاری تیروئید می تواند سبب کند شدن متابولیسم بدن شود. لذا حفظ یک رژیم غذایی مناسب کم کاری تیروئید، می تواند زندگی شما را نجات دهد. 

گروه های زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کم کاری تیروئید هستند.

  • افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی و یا کسانی که پدر، مادر، پدربزرگ و مادر بزرگ آنها به یک نوع بیماری خود ایمنی مبتلا باشند.

  • افرادی که تیروئیدکتومی ( حذف تیروئید ) شده اند و یا قسمتی از تیروئید را برداشته اند.

  • افرادی که سابقه تشعشع به گردن و قسمت بالای قفسه سینه دارند.

  • افرادی که از ید رادیواکتیو و یا پرتو درمانی استفاده کرده اند.

  • زنان بعد از زایمان شانس ابتلا به کم کاری تیروئید دارند.

  • افراد که تحت درمان با داروهای ضد تیروئید هستند.

  • زنانی که بالای ۵۰ سال دارند.

بیشتر بدانید : 10 علائم تیروئید که ممکن است حتی توسط پزشک تان نادیده گرفته شود

بیشتر بدانید : عوامل بروز مشکلات تیروئید

بیشتر بدانید : اگر احساس افسردگی یا اضطراب دارید باید تیروئید خود را چک کنید!

بیشتر بدانید : اگر بیماری تیروئید دارید باید این مواد غذایی را بخورید

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع: kermany.com