چرا کودکان دچار التهاب مفاصل می شوند؟
برخلاف بیماری التهاب مفصل در بزرگ سالان که معمولاً ناشی از افزایش سن بوده و بر اثر فرسودگی و آسیب دیدن غضروف ها و استخوان ها ایجاد می شود، آرتریت روماتوئید کودکان و نوجوانان، نوعی التهاب مفصلی با عوامل ناشناخته است.
آرتریت روماتوئید کودکان و نوجوانان (به انگلیسی Juvenile idiopathic arthritis (JIA)) بدون علت مشخص ظاهر شده و در تعاریف پزشکی، بیماری مزمنی است که با التهاب پایدار مفاصل در کودکان و نوجوانان همراه و معمولاً پس از بلوغ از بین می رود. استفاده از واژه انگلیسی ایدیوپاتیک در توصیف این بیماری، نشان دهنده عدم شناسایی دلایل بروز بیماری است. این بیماری عموماً در افراد زیر 16 سال رایج است. خوشبختانه این بیماری بسیار نادر بوده و یک تا دو نفر از هزار نفر به آن مبتلا می شوند.
آرتریت روماتوئید جوانان جز بیماری‌های خود ایمنی است. بدن انسان سیستم دفاعی خاصی دارد که با استفاده از آن در برابر تهاجم میکروب ها از خود دفاع می کند.
یکی از روش های سیستم دفاعی بدن، تولید آنتی بادی یا پادتن است. این مواد که از جنس پروتئین هستند به میکروب ها متصل شده و موجب تخریب آن ها می شوند. گاهی اوقات سیستم دفاعی بدن به دلایلی که هنوز ناشناخته است بعضی از سلول های بدن خود انسان را مهاجم تشخیص داده و علیه آن ها آنتی بادی تولید می کند. این آنتی بادی ها به سلول ها حمله کرده و موجب آسیب دیدن آن ها می شوند. مکانیسم ذکر شده علت اصلی بروز بیماری های خود ایمنی ازجمله روماتیسم مفصلی جوانان است.
مطالعات جدید پژوهشگران نشان می دهد نوعی خاص از پروتئین ها به نام CRYPTOCHROME که نقش سرکوب مسیرهای التهابی اندام را در طول شب بر عهده دارند، سبب خشک شدن دست و پا در هنگام بر خواستن از خواب می شوند زیرا با بیدار شدن از خواب، تأثیر این پروتئین از بین می رود.
در همین رابطه جولی گیبس استاد دانشگاه منچستر اعلام کرد: با درک و تفسیر دقیق عملکرد ساعت زیستی بدن انسان و تنظیم التهاب توسط آن می توان روش جدید درمانی برای روماتیسم مفصلی و التهابات مفاصل ارائه کرد زیرا در صورت توقف این ریتم، عملکرد ژن های crypto chrome دچار تداخل شده و التهابات مفصلی ایجاد می شود.
در تحقیقی دیگر، پژوهشگران ژاپنی با مطالعه روی بیماران مبتلا به این بیماری دریافتند که سیستم ایمنی بدن در شرایطی خاص، برخی از سلول های دیگر بدن را به اشتباه، به عنوان عاملی تهدید کننده شناسایی کرده و به این سلول ها حمله می‌کند. تا پیش از این مشخص نبود که کدام مولکول و به چه دلیل فرمان تهاجم را برای سیستم ایمنی بدن صادر می کند. بر اساس آزمایش های انجام شده توسط پژوهشگران دانشگاه کیوتوی ژاپن مشخص شد که مولکولی که در این شرایط به سیستم ایمنی بدن فرمان حمله به بافت های سالم را می دهد نوعی سلول موسوم به سلول T هستند که ترکیب پروتئینی بافت درون سلولی بسیار پیچیده ای دارد. اختلال در عملکرد سلول های T سبب می شود که سیستم ایمنی بدن به سلول ها و بافت های سالم حمله ور شود که این موضوع اصلی ترین دلیل بروز بیماری ورم مفاصل رماتیسمی است.
نشانه های بروز آرتریت روماتوئید در نوجوانان و کودکان
عمده ترین علائم آرتریت روماتوئید در نوجوانان و کودکان شامل ورم، سفتی و التهاب یک یا چند مفصل می شود. در برخی موارد این بیماری چشم های فرد بیمار را نیز تحت تأثیر قرار می دهد و این عارضه در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است در عملکرد بینایی وی اختلال ایجاد کند. در این بیماری شاهد خشکی دست و پا هستیم. معمولاً کودکان مبتلا به این بیماری تلاش می کنند که درد را با نگه داشتن مفصل در حالت نیمه خمیده کنترل کنند. متأسفانه اگر این حالت مورد توجه قرار نگرفته و برای بیشتر از یک ماه تداوم داشته باشد، سبب بروز ضایعه جمع شدن ماهیچه ها و تاندون ها شده و خم شدگی و تغییر شکل مفصل را به وجود می آورد.
در این بیماری، درد، تورم و خشکی در مفاصل انگشتان پا، زانو، مچ پا، آرنج، شانه، یا گردن بسیار رایج است. درد ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی آغاز شود و ممکن است در تنها یک، یا چند مفصل وجود داشته باشد و امکان دارد کودک بدون این که قادر به توضیح باشد، از راه رفتن امتناع کند.
به طور کلی شایع ترین علائم این بیماری به جز دردهای مفصلی عبارت اند از:
- تب و التهابات پوستی
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- کم خونی
- تحریک پذیری
- بی حالی
- تورم گره های لنفاوی
- درد و سرخ شدن چشم
- درد شدید قفسه سینه
روش درمانی
متأسفانه هیچ درمان قطعی و کاملاً مؤثری برای درمان آرتریت روماتوئید جوانان وجود ندارد و تلاش می شود درد و مشکلات ناشی از آن تا رسیدن کودک به سن نوجوانی کنترل شود.
هرچند در سال های اخیر با معرفی داروهای بیولوژیک، گام های بلندی در درمان این بیماری برداشته شده است. به طور کلی درمان این بیماری بر اساس استفاده داروهایی است که مانع التهاب مفاصل می شوند. معمولاً این بیماری درمانی ترکیبی و زیر نظر متخصصین مختلفی ازجمله روماتولوژیست کودکان، جراح ارتوپد، فیزیوتراپیست و متخصص چشم دارد.
مهم ترین راهکارهای مورد استفاده در درمان آرتریت روماتوئید جوانان شامل داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAIDs)، تزریق مفصلی، داروهایی مانند متوترکسات، لفلونامید، سالازوپیرین وسیکلوسپورین و داروهای ضد فاکتور نکرز دهنده تومور است.
در برخی بیماران از روش های توان بخشی استفاده می شود که شامل ورزش های مناسب است. در موارد خاصی نیز ممکن است بیمار نیاز به جراحی ارتوپدیک و جایگزینی مفصل مصنوعی داشته باشد.
به خاطر داشته باشید که فیزیوتراپی و ورزش در بهبود علائم بیماری نقش بسیار مهمی دارند. مطالعات تیمی از پژوهشگران آمریکائی در دانشگاه کارولینای جنوبی نشان می دهد سه دوره ورزش در طول هفته می تواند دردهای ناشی از آرتروز مفاصل را به شدت کاهش دهد. دکتر سارا ویلکوکس از دانشکده علوم ورزش دانشگاه کارولینای جنوبی در این مورد می گوید: روش مبتنی بر ورزش، دارای انعطاف زیادی است و به بیماران مبتلا به روماتیسم این امکان را می دهد تا با بهبود شرایط خود در فعالیت های اجتماعی، مشارکت بیشتری داشته و درد کمتری را تجربه کنند. متأسفانه در حال حاضر این بیماری قابل پیشگیری نیست.
باورهای نادرست
آرتریت روماتوئید در جوانان یک بیماری ارثی است
این باور کاملاً غلط است زیرا این بیماری ارثی نبوده و حدس زده می شود برخی عوامل ژنتیکی فرد را مستعد این بیماری کند اما ابتلای دو کودک در یک خانواده به این بیماری بسیار نادر است.
تغذیه روی شرایط بیمار تأثیر دارد
هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه تغذیه بتواند بر بیماری تاثیر داشته باشد موجود نیست. توصیه می شود، کودک تغذیه عادی مناسب سن خود را داشته باشد. در طول درمان مصرف نمک در بیماران باید کنترل شده باشد.
آب و هوای مرطوب یکی از عوامل آرتریت روماتوئید نوجوانان است
هیچ گونه شواهدی مبنی بر تأثیر آب وهوا بر این بیماری وجود ندارد. ممکن است در آب و هوای سرد در ساعات صبح برطرف شدن خشکی مفاصل کمی بیشتر طول بکشد.
کودکان مبتلا به این بیماری نباید زیاد فعالیت کنند
این باور کاملاً غلط بوده و بسیار مهم است که کودک فعالیت های عادی خود را داشته و مانند سایرین به مدرسه عادی برود. تنها در هنگام وقوع حملات سخت بیماری و تب شدید، کودک باید استراحت کند.
بیشتر بدانید : کبد چرب در کودکان + درمان خانگی کبد چرب
بیشتر بدانید : چرا دهان کودک بوی بد می دهد
بیشتر بدانید : ورزش هایی که به قد بلند شدن کودکان کمک می کند
بیشتر بدانید : 6 توصیه برای کودکان بدغذا و کم غذا
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع:sinapress.ir