آقایان به تدریج با بالا رفتن سن و به دنبال كاهش ترشح هورمون مردانه دچار علائمی چون ناتوانی جنسی، افسردگی و... میشوند. اگر كنجكاو شده‌اید كه بدانید یائسگی مردانه در چه گروهی از مردان اتفاق می‌افتد این مطلب را از دست ندهید.
همه‌خانم‌ها به تدریج از سن 45 سالگی به دنبال كاهش ترشح هورمون‌های زنانه، علائم یائسگی همچون بی‌نظمی عادت ماهانه، گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بی‌خوابی را تجربه می‌كنند تا اینكه كاملا عادت ماهانه‌شان قطع می‌شود. این دوره بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی خانم‌هاست و كمتر كسی به این فكر می‌افتد كه آقایان هم ممكن است یائسه شوند، درحالی‌كه این موضوع حقیقت دارد و آقایان نیز به تدریج با بالا رفتن سن و به دنبال كاهش ترشح هورمون مردانه دچار علائمی چون ناتوانی جنسی، افسردگی، ضعف عضلانی و. . . میشوند.
اگر كنجكاو شده‌اید كه بدانید یائسگی مردانه در چه سنی و در چه گروهی از مردان اتفاق می‌افتد صحبت‌های دكتر ناهید حمزه‌ای اصفهانی، متخصص اورولوژی و مجاری ادراری و دكتر محمدحسین سلطانی، متخصص اورولوژی، فوق تخصص اندویورولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی را از دست ندهید.
افت تستوسترون و كاهش اعتماد به نفس
تصویر ذهنی افراد نسبت به جنسیت خود و میزان میل جنسی، هر دو وابسته به هورمون‌های جنسی هستند. به گفته دكتر سلطانی این هورمون‌ها باعث تولید اسپرم و ارتقای كیفیت زندگی مردان میشوند، بنابراین وقتی سطح تستوسترون افت می‌كند تصویر ذهنی فرد از خودش تغییر می‌كند و احساس اعتماد به‌نفسش را از دست می‌دهد. علاوه بر این فرد دیگر به راحتی تحریك نمی‌شود چون كاهش این هورمون روی خونسازی تاثیر می‌گذارد و افت تولید گلبول‌های قرمز خود باعث كم‌خونی، ضعف و خستگی می‌شود. جالب است بدانید كه خانم‌ها هم با افت سطح تستوسترون در بدن‌شان دچار این تظاهرات میشوند.
با چه نشانه‌هایی شروع می‌شود؟
به‌گفته دكتر ناهید حمزه‌ای، یائسگی مردانه می‌تواند علائم مختلف خلقی، جسمانی و جنسی به همراه داشته باشد. علائم خلقی آن بیشتر به صورت افسردگی، اضطراب، كج‌خلقی، زودرنجی و. . . دیده می‌شود. علائم جسمی نیز به صورت كاهش حجم عضلات و بالا رفتن میزان چربی بدن ظاهر می‌شود. دكتر سلطانی نیز دراین مورد توضیح می‌دهد كه در بدن خانم‌ها چربی بیشتر غالب است اما در آقایان بافت عضلانی غالب است، بنابراین با ورود به دوران یائسگی بافت عضلانی و قوام استخوانی مردها به تدریج تحلیل می‌رود و زمینه برای شكستگی‌ها فراهم می‌شود.
به‌گفته دكتر حمزه‌ای، پایین آمدن سطح تستسترون و افزایش استروژن خون همچنین می‌تواند باعث مشكلات و كاهش توانایی جنسی شود. علاوه براینها یائسگی باعث می‌شود سطح انرژی پایین بیاید و فرد نتواند به راحتی فعالیت‌های جسمانی را مثل قبل انجام دهد، برای مثال ممكن است دیگر نتواند به راحتی مسیرهای طولانی پیاده‌روی كند یا اجسام سنگین را از روی زمین بلند كند، همچنین ممكن است مشكلات خواب پیدا كند، برای مثال خر و پفش زیاد شود یا هنگام دیدن تلویزیون خوابش ببرد. بعضی اوقات هم تاری دید، مشكلات پروستات مثل بزرگی خوش‌خیم پروستات و. . . پیدا می‌كند.
وقتی مرد حالت زنانه پیدا می‌كند
دكتر محمدحسین سلطانی، متخصص اورولوژی در مورد یائسگی مردانه توضیح می‌دهد كه در بعضی افراد به واسطه بیماری‌های زمینه‌ای مجبور می‌شویم بافت‌های ترشح كننده آندروژن ازجمله بیضه‌ها را برداریم، درنتیجه فرد دچار علائم یائسگی می‌شود. به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، اثرات یائسگی در مردان خیلی وسیع‌تر از یائسگی خانم‌هاست زیرا این روند در همه خانم‌ها بالاخره دیر یا زود اتفاق می‌افتد اما وقتی یك مرد دچار یائسگی می‌شود یعنی واقعا افت محسوسی در سطح آندروژن‌ها و هورمون‌های مردانه‌اش به وجود آمده است و كیفیت زندگی‌اش به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. مردی كه در تعریف یائسگی قرار می‌گیرد دیگر وضعیت و توان بدنی قبل را ندارد، دچار تظاهرات پوكی استخوان می‌شود و به سمت حالت زنانگی پیش می‌رود، به‌خصوص اگر یائسگی در دهه‌های پایین‌تر زندگی اتفاق بیفتد.
تستوسترون از كجا ترشح می‌شود؟
شاید از خود بپرسید كه هورمون تستوسترون چگونه و از كجا ترشح می‌شود، دكتر حمزه‌ای توضیح می‌دهد كه برای تولید این هورمون ابتدا هورمونی به نام GnRH در هیپوتالاموس ترشح می‌شود و روی هیپوفیز تاثیر می‌گذارد، هیپوفیز نیز هورمونی به نام LH ترشح می‌كند كه روی سلول‌های بیضه تاثیر گذاشته و باعث می‌شود تستسترون ترشح كنند. البته در انسان غده فوق كلیه (آدرنال) چه در خانم‌ها و چه در آقایان تستوسترون ترشح می‌كند.
یائسگی مردانه درمان هم می‌شود؟
به گفته دكتر ناهید حمزه‌ای، با جایگزین كردن تستوسترون می‌توان بیشتر علائم یائسگی مردانه را برطرف كرد، اما بعضی علائم با هورمون‌درمانی قابل برگشت نیستند. برای مثال از این طریق می‌توان حجم عضله را برگرداند، خواب را تنظیم كرد و افسردگی را كاهش داد اما تستوسترون نمی‌تواند به تنهایی مشكلات جنسی را برطرف كند. البته منظور در اینجا افراد با سنین بالاست، به عبارتی اگر یائسگی به هر دلیلی در سنین جوانی رخ دهد، می‌توان با جایگزین كردن تستوسترون مشكلات جنسی را هم برطرف كرد، اما در آقایان مسن این روش خیلی روی مسائل جنسی و افزایش سطح انرژی بدن تاثیر نمی‌گذارد.
دكتر سلطانی نیز معتقد است قبل از شروع هورمون‌درمانی باید حتما سطح هورمون‌های بیمار اندازه‌گیری شود تا از یائسگی مردانه مطمئن شویم. به گفته این فوق تخصص اندویورولوژی، الزاما هر افت هورمونی دلیل بر یائسگی نمی‌شود چراكه در روند طبیعی بالا رفتن سن به تدریج هورمون‌های مردانه كاهش پیدا می‌كنند و این حالت در تعریف یائسگی قرار نمی‌گیرد، بنابراین تنها وقتی نتیجه آزمایشگاه و تظاهرات بالینی در كنار هم قرار می‌گیرند بیمار كاندید درمان با تستوسترون می‌شود.
هورمون همیشه مقصر نیست!
تقریبا 70 درصد از آقایان بالای 70 سال دچار علائم یائسگی میشوند. گاهی هم دیده می‌شود كه فرد در سنین بالا از لحاظ هورمون تستسترون مشكلی ندارد اما در عین حال از مشكلات جنسی یا جسمی و افسردگی رنج می‌برد. دكتر حمزه‌ای معتقد است در این موارد بیشتر مشكلات روحی، روانی، اجتماعی، دیابت، مصرف زیاد الكل و... نقش دارند.
گاهی اوقات نیز برعكس این حالت پیش می‌آید یعنی ممكن است فرد كاهش هورمون تستسترون پیدا كند اما دچار مشكلات جنسی، جسمی و روحی نشود. علاوه براینها، آقایان هم مانند خانم‌ها ممكن است در اثر بعضی بیماری‌ها یا سوء مصرف الكل، دیابت، سندرم متابولیك و حتی استفاده از آفت‌كش‌ها دچار افت ناگهانی تستسترون و یائسگی زودرس در سنین جوانی شوند.
تستوسترون؛ شمشیر دو لبه!
هورمون درمانی هم به صورت تزریقی و هم خوراكی با قرص و كپسول انجام می‌شود، اما دكتر حمزه‌ای نوع تزریقی آن را خیلی توصیه نمی‌كند زیرا معتقد است در این روش هورمون یكدفعه و با دوز بالا وارد بدن می‌شود و نمی‌تواند به خوبی هورمون‌های بدن را تنظیم كند. از طرفی افزایش ناگهانی و زیاد تستوسترون در بدن خود عاملی برای افزایش خطر سرطان پروستات و سكته قلبی و مغزی به‌شمار می‌آید، بنابراین تستوسترون باید زیر نظر متخصص و در دوزهای پایین مصرف شود. دكتر سلطانی نیز معتقد است قبل از شروع درمان با هورمون اول از همه باید مطمئن شویم بیمار، سرطان پروستات ندارد چون این سرطان كاملا وابسته به آندروژن است و با تزریق هورمون شعله‌ور می‌شود.
علاوه بر این فرد باید از لحاظ بیماری‌های زمینه‌ای بررسی شود. افرادی كه بیماری‌های قلبی و عروقی خیلی پیشرفته دارند یا مبتلا به بعضی بیماری‌های خونی مثل پلی سیتمی (زیاد بودن گلبول‌های قرمز خون) هستند هم نباید هورمون‌درمانی انجام دهند زیرا آندروژن و تستوسترون، خونسازی را تحریك می‌كنند. این نكته را هم باید در نظر گرفت كه چون هورمون از خارج به بدن تزریق می‌شود ممكن است کمی اثرات جانبی داشته باشد اما اگر روی برنامه و تحت نظر پزشك مصرف شود معمولا عارضه خاصی ایجاد نمی‌كند.
چگونه یائسگی را به تعویق بیندازیم؟
به‌گفته دكتر سلطانی، یائسگی در آقایان خیلی شایع نیست بنابراین راه یا داروی خاصی برای پیشگیری از آن وجود ندارد، اما با داشتن یك زندگی سالم، دوری از استرس، تغذیه مناسب، حفظ وزن متعادل و ورزش كردن می‌توان احتمال وقوع آن را كاهش داد. ورزش كردن در آقایان سطح هورمون‌های جنسی را بالا می‌برد، درست برعكس خانم‌ها كه انجام ورزش‌های شدید و حرفه‌ای باعث كاهش میل جنسی و افزایش هورمون‌های مردانه و حتی گاهی اوقات افزایش ناباروری در آنها می‌شود. البته ورزش كردن به شرطی در این زمینه به آقایان كمك می‌كند كه از داروها، مكمل‌ها و. . . استفاده نكنند.
علاوه براین، احتمال بروز یائسگی در مردانی كه چاق هستند بیشتر است زیرا هرچه بافت چربی بیشتر باشد میزان تبدیل شدن آن به استروژن هم بیشتر می‌شود و افزایش استروژن باعث غالب شدن تظاهرات زنانه می‌شود. دكتر حمزه‌ای نیز معتقد است تستوسترون كاملا تابع محیط و شراط زندگی است. برای مثال عوامل تنش‌زا، افسردگی و حتی گیاه‌خواری باعث كاهش ترشح تستوسترون میشوند. محل زندگی نیز می‌تواند بر این موضوع تاثیرگذار باشد، برای مثال كسانی كه در ارتفاعات زندگی می‌كنند معمولا تستوسترون كمتری دارند. به گفته این متخصص اورولوژی، مصرف مكمل‌های غذایی مناسب زیر نظر پزشك هم می‌تواند بروز علائم یائسگی را به تعویق بیندازد.
همه مردها یائسه نمی‌شوند!
یائسگی در خانم‌ها به اصطلاح پزشكی منوپوز (افت سطح استروژن و پروژسترون) و در آقایان آندروپوز (افت سطح تستسترون و آندروژن) نامیده می‌شود. دكتر ناهید حمزه‌ای اصفهانی، متخصص اورولوژی در ادامه توضیح می‌دهد كه خانم‌ها معمولا بین سن 45 تا 65 سالگی دچار یائسگی میشوند و تقریبا می‌توان گفت این حالت، ناگهانی اتفاق می‌افتد اما درمورد آقایان بعضی مقالات شروع یائسگی را از سن 30 سالگی، بعضی از 35 سالگی و بعضی دیگر از 45 سالگی ذكر می‌كنند.
به هر حال مسلم است كه از دهه چهارم زندگی، هورمون تستوسترون در بدن آقایان به آرامی شروع به كاهش می‌كند و چون به صورت تدریجی است، برخلاف یائسگی در خانم‌ها، علائم ناگهانی ایجاد نمی‌كند. در اغلب موارد علائم یائسگی مردانه بین دهه 5 و 6 زندگی خود را نشان می‌دهند. البته نمی‌توانیم بگوییم این علائم در همه مردها بروز می‌كنند زیرا خیلی از آقایان در این سنین دچار كاهش چشمگیر هورمون مردانه نمی‌شوند.
خطر یائسگی زودرس با دوپینگ تستوسترون
خیلی اوقات دیده می‌شود آقایان در باشگاه‌های ورزشی برای افزایش حجم عضلات‌شان به صورت سرخود تستوسترون مصرف می‌كنند. به گفته دكتر ناهید حمزه‌ای این كار شاید باعث افزایش حجم عضلانی شود اما قدرت بدنی را بالا نمی‌برد و در عین حال خطر سرطان پروستات و سكته را افزایش می‌دهد.
از طرفی چون بدن عادت می‌كند كه از یك منبع خارجی تستوسترون دریافت كند، خود تولید این هورمون را متوقف می‌‌کند، درنتیجه وقتی فرد مصرف تستوسترون را كنار می‌گذارد بدنش با كمبود این هورمون مواجه می‌شود و علائم یائسگی را ایجاد می‌كند. دكتر سلطانی نیز معتقد است افراد ورزشكاری كه دوپینگ می‌كنند و برای افزایش ظرفیت تنفسی‌شان هورمون جنسی تزریق می‌كنند دچار كاهش میل جنسی و اختلالات باروری میشوند .
بچه‌دار شدن بعد از یائسگی مردانه
بحث بچه‌دار شدن در یائسگی آقایان خیلی مطرح نیست. دكتر سلطانی در این مورد توضیح می‌دهد كه خانم‌ها وقتی وارد فاز یائسگی میشوند تعادل هورمونی‌شان به هم می‌خورد و بافت و مخاط رحم و تخمدان‌های‌شان دیگر پذیرای وضعیت حاملگی نیستند، بنابراین قدرت بچه‌دار شدن را از دست می‌دهند. اما آقایان به این دلیل كه وظیفه بارداری را به عهده ندارند دچار این مشكل نمی‌شوند.
خانم‌ها طی دو هفته اول سیكل ماهانه دچار افزایش استروژن میشوند و در دو هفته آخر هم افزایش پروژسترون را تجربه می‌كنند، بر این اساس باروری یا تخمك‌گذاری اتفاق می‌افتد اما بدن مردها اینگونه كار نمی‌كند. ضمن اینكه هورمون تستوسترون و آندروژن فقط از بیضه‌ها ترشح نمی‌شوند، بنابراین آقایان با ورود به یائسگی كاملا هورمون‌های جنسی‌شان را از دست نمی‌دهند و فقط میزان آنها كاهش پیدا می‌كند. البته ممكن است تولید اسپرم‌های‌شان كاهش پیدا كند اما صرفا قدرت باروری‌شان را از دست نمی‌دهند.
افسردگی بیماری زنانه نیست!
متاسفانه خیلی از آقایان فكر می‌كنند افسردگی یك بیماری زنانه است، بنابراین اصلا این احتمال را نمی‌دهند كه خودشان هم ممكن است به تدریج با بالا رفتن سن و كاهش تستسترون دچار افسردگی شوند. دكتر حمزه‌ای در ادامه توضیح می‌دهد كه آقایان معمولا احساس افسردگی خود را به همسر و مشكلات جنسی و اقتصادی‌شان ربط می‌دهند و خیلی پیگیر درمان آن نمی‌شوند. به همین دلیل است كه آمار خودكشی در آقایان بین سنین 45 تا 65 سالگی سه برابر خانم‌های هم‌سن خود است. در سنین بالای 65 سال نیز این آمار تقریبا هشت برابر می‌شود، درحالی‌كه مردها هم می‌توانند با درمان افسردگی و هورمون‌درمانی زندگی كاملا طبیعی داشته باشند.
متاسفانه آقایان خیلی اوقات خجالت می‌كشند به این موضوع اقرار كنند. علاوه براین چون علائم روحی‌شان معمولا به صورت اضطراب و زودرنجی تظاهر می‌كند، آن را به افسردگی ربط نمی‌دهند. آقایان باید این روند را به عنوان بخشی طبیعی از زندگی خود به حساب بیاورند و آمادگی‌اش را داشته باشند تا در صورت وقوع علائم به پزشك مراجعه كرده و درخواست كمك كنند.
بیشتر بدانید : افزایش هورمون تستوسترون چه مزایا و معایبی برای مردان دارد؟
بیشتر بدانید : مردان هم یائسه میشوند!
بیشتر بدانید : علایم یائسگی در مردان را می دانید؟
بیشتر بدانید : گرگرفتگی در مردان و آندروپوز یا اصطلاح نادرست یائسگی مردانه
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : مجله سیب سبز