بیماری هیپوگونادیسم Hypogonadism یا کم کاری غدد جنسی در مردان
 هیپوگونادیسم یک بیماری است که در غدد جنسی مردان بروز می کند و ممکن است به صورت مادرزادی همراه فردا باشد یا دلایل مختلفی منجر به بروز آن شوند، در ادامه با جزئیات کامل به بررسی این مشکل پرداخته می شود

کم کاری غدد جنسی در مردان یا هیپوگونادیسم را می شناسید؟

هیپوگونادیسم Hypogonadism در مردان شرایطی است که در آن بدن استوسترون کافی تولید نمی کند – استوسترون هورمونی است که در دوران بلوغ نقش مهمی در رشد و توسعه ویژگی های مردانه دارد – یا دچار اختلال در تولید اسپرم می شود و یا هر دو مشکل رخ می دهند. 

مشکل هیپوگونادیسم مردانه ممکن است از بدو تولد همراه شما باشد و یا اینکه به مرور زمان و در اثر آسیب یا عفونت بروز کند. تاثیرات بیماری – و اقداماتی که می توان در رابطه با آن انجام داد – بستگی به علت و زمان بروز هیپوگونادیسم دارد. برخی از انواع هیپوگونادیسم به وسیله جایگزینی تستوسترون قابل درمان هستند. 

بیشتر بدانید : علت و درمان مشکلات جنسی مردان، از نعوظ تا زود انزالی

بیشتر بدانید : درمان اختلال نعوظ مردان با 12 تاکتیک موثر

نشانه های بیماری

هیپوگونادیسم در زمان رشد جنین، قبل از بلوغ یا در بزرگسالی بروز می کند. علائم بیماری بستگی به زمان شروع مشکل دارد. 

رشد جنین

اگر بدن در زمان رشد جنین تستوسترون کافی تولید نکند، منجر به بروز اختلال در رشد اندام های جنسی خارجی می شود. بسته به زمان بروز هیپوگونادیسم و میزان تستوسترون موجود، یک کودک که از لحاظ ژنتیکی مرد است، با ویژگی های زیر متولد خواهد شد: 

  • اندام تناسلی زنانه
  • اندام تناسلی مبهم – اندامی که به وضوح نه زنانه است و نه مردانه 
  • اندام تناسلی توسعه نیافته مردانه

سن بلوغ

هیپوگونادیسم باعث به تعویق افتادن بلوغ یا عدم تکامل بلوغ می شود. این مشکل باعث بروز موارد زیر نیز می شود: 

  • کاهش رشد عضلانی
  • بم تر نشدن صدا
  • اختلال در رشد موهای بدن 
  • اختلال در رشد آلت تناسلی و بیضه ها
  • رشد بیش از حد دست و پا نسبت به تنه 
  • رشد بافت پستان 

بزرگسالی

در مردان بزرگسال هیپوگونادیسم برخی ویژگی های فیزیکی مردانه را تغییر می دهد و عملکرد طبیعی تولید مثل را مختل می سازد. علائم آن در این دوران عبارتند از: 

  • اختلال نعوظ 
  • ناباروری
  • کاهش ریش و موهای بدن 
  • کاهش توده عضلانی
  • رشد بافت پستان 
  • از بین رفتن توده استخوانی (پوکی استخوان)

هیپوگوناسیم باعث بروز تغییرات روحی و عاطفی نیز می شود. با کاهش تستسترون در مردان، علائمی مشابه علائم یائسگی در زنان را مشاهده خواهند کرد. این علائم عبارتند از: 

  • خستگی مفرط
  • کاهش میل جنسی
  • بروز مشکل در تمرکز
  • گر گرفتگی 

اگر هر یک از علائم هیپوگونادیسم را مشاهده می کنید، به پزشک مراجعه کنید. تعیین علت بروز هیپوگونادیسم اولین قدم برای درمان درست این مشکل می باشد. 

علت هیپوگونادیسم چیست؟
آلت-تناسلی

هیپوگونادیسم به معنای تولید نشدن تستوسترون کافی توسط بیضه ها می باشد. دو نوع هیپوگونادیسم وجود دارد: 

  • نوع اولیه: این نوع هیپوگونادیسم – که نارسایی اولیه بیضه نیز نامیده می شود – از بروز یک مشکل در بیضه ها نشات می گیرد. 

  • نوع ثانویه: این نوع هیپوگونادیسم به خاطر وجود مشکل در هیپوتالاموس و یا غده هیپوفیز – قسمت هایی از مغز که تحریک کننده بیضه برای تولید تستوسترون هستند – بروز می کند. هیپوتالاموس هورمون گنادوتروپین تولید می کند – هورمون آزاد کننده ای که غده هیپوفیز را برای تولید هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون جسم زرد (LH) تحت تاثیر قرار می دهد. سپس هورمون جسم زرد سیگنال هایی به بیضه ها برای تولید هورمون تستوسترون، می فرستد. 

هر دو نوع هیپوگونادیسم ممکن است مادرزادی باشند یا بر اثر بروز اتفاقی مانند آسیب یا عفونت در زندگی بروز کنند که این نوع اکتسابی نامیده می شود. گاهی نیز نوع اولیه و ثانویه این بیماری با هم رخ می دهند.

بیشتر بدانید : وقتی هورمون تستوسترون در بدن یک مرد کم می شود!

بیشتر بدانید : افزایش هورمون تستوسترون در مردان

هیپوگونادیسم اولیه

عوامل مختلفی باعث بروز هیپوگونادیسم اولیه می شوند که در ادامه به آنها اشاره می شود. 

سندروم کلاین فلتر Klinefelter syndrome

این شرایط در نتیجه یک ناهنجاری مادرزادی در کروموزوم های جنسی X و Y رخ می دهد. یک مرد به طور طبیعی دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y می باشد. در سندروم کلاین فلتر علاوه بر یک کروموزوم Y دو یا بیشتر از دو کروموزوم X موجود می باشند.

کروموزوم Y حاوی مواد ژنتیکی است که جنسیت را تعیین می کنند. کروموزوم اضافه X که در سندروم کلاین فلتر وجود دارد، باعث رشد غیرطبیعی بیضه ها شده که به نوبه خود منجر به تولید کمتر تستوسترون می شود. 

عدم نزول بیضه ها یا بیضه نهفته

پیش از تولد بیضه ها در داخل شکم رشد می کنند و به طور طبیعی به محل دائمی خود در کیسه بیضه حرکت می کنند. گاهی اوقات در هنگام تولد یکی از بیضه ها یا هر دوی آنها وارد کیسه بیضه نمی شوند. این شرایط معمولا در سال های اول تولد و بدون نیاز به درمان برطرف می شود و اگر در سال های اول کودکی اصلاح نشود، منجر به اختلال در عملکرد بیضه ها و کاهش تولید تستوسترون می شود. 

بیشتر بدانید : بیضه مردان در مورد سلامت و شخصیت آنها چه حقایقی را بر ملا می کند؟

بیشتر بدانید : بیماری های بیضه را می شناسید؟

اریون ورم بیضه ها

اگر عفونت اوریون علاوه بر غدد بزاقی، بر بیضه ها نیز تاثیر بگذارد و در دوران نوجوانی یا بزرگسالی رخ دهد، باعث آسیب طولانی مدت بیضه ها می شود. این مسئله نیز بر روی عملکرد طبیعی بیضه ها و تولید تستوسترون تاثیر می گذارد. 

بیشتر بدانید : نامتقارن بودن بیضه در مردان چه دلیلی دارد؟

هموکروماتوز haemochromatosis یا سر ریز آهن

وجود آهن بیش از حد در خون باعث نارسایی بیضه ها یا اختلال در عملکرد غده هیپوفیز می شود. غده هیپوفیز بر تولید تستوسترون موثر است. 

آسیب به بیضه ها

از آنجا که بیضه ها خارج از شکم قرار گرفته اند، در معرض آسیب هستند. آسیب به بیضه ها معمولا باعث بروز هیپوگونادیسم می شود. آسیب به یک بیضه تولید تستوسترون را مختل نمی کند. 

درمان سرطان

شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای درمان سرطان می تواند بر روی تولید تستوسترون و اسپرم تاثیر بگذارد. تاثیر هر دو درمان معمولا موقت است، اما ممکن است ناباروری دائم رخ دهد.

گرچه بسیاری از مردان پس از اتمام دوره درمان طی چند ماه، باروری خود را به دست می آورند، حفظ اسپرم یکی از گزینه هایی است که بسیاری از مردان قبل از شروع درمان سرطان در نظر می گیرند. 

هیپوگونادیسم ثانویه

در هیپوگونادیسم ثانویه بیضه ها طبیعی هستند، اما به دلیل وجود مشکل در هیپوفیز یا هیپوتالاموس، عملکرد نامناسبی دارند. شرایطی که باعث بروز هیپوگونادیسم ثانویه می شوند، عبارتند از: 

سندروم کالمن Kallmann syndrome

در این بیماری رشد غیرطبیعی هیپوتالاموس – قسمتی از مغز که ترشح هورمون های هیپوفیز را کنترل می کند – باعث بروز هیپوگونادیسم می شود. این اختلال با بروز اختلال در توانایی بویایی (آنوسمی) و کور رنگی قرمز – سبز همراه است. 

بیشتر بدانید : علت آنوسمی یا از دست دادن حس بویایی یا کر بویی چیست؟

اختلالات غده هیپوفیز

بروز اختلال در غده هیپوفیز، آزاد شدن هورمون از غده هیپوفیز به بیضه ها را مختل می کند که بر تولید طبیعی تستوسترون تاثیر می گذارد. تومور هیپوفیز یا انواع دیگر تومورهای مغزی که در نزدیکی غده هیپوفیز واقع شده اند، ممکن است باعث کمبود هورمون تستوسترون یا دیگر هورمون ها شوند. به علاوه درمان تومورهای مغزی، مانند جراحی یا پرتو درمانی، باعث اختلال در عملکرد هیپوفیز و بروز هیپوگونادیسم می شوند. 

بیماری التهابی

بیماری های التهابی خاص، مانند سارکوئیدوز Sarcoidosis، هیستیوسیتوز Histiocytosis و سل، غده هیپوتالاموس و هیپوفیز را درگیر کرده و بر روی تولید تستوسترون تاثیر گذاشته و باعث بروز هیپوگونادیسم می شوند. 

ایدز یا اچ آی وی

ایدز و ویروس اچ آی وی HIV/AIDS با تاثیر بر روی هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه ها باعث پایین آمدن سطح تستوسترون می شود. 

داروها

مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد درد و برخی هورمون ها، بر روی تولید تستوسترون تاثیر می گذارند. 

اضافه وزن و چاقی

اضافه وزن در هر سنی با بروز هیپوگونادیسم در ارتباط می باشد. 

افزایش سن

به طور کل مردان مسن تر دارای سطح پایین تر تستوسترون هستند. با بالا رفتن سن، کاهش مداوم و آهسته در تولید تستوسترون اتفاق می افتد. 

بیماری های همزمان

به خاطر فشارهای ناشی از بیماری یا جراحی و همچنین استرس های عاطفی، سیستم تناسلی به طور موقت دچار مشکل می شود. این امر نتیجه کاهش سیگنال های هیپوتالاموس است که معمولا با درمان بیماری زمینه ای، این مشکل نیز برطرف می شود. 

میزان کاهش تستوسترون در مردان بسیار متفاوت است. 30 درصد مردان بالای 75 سال دارای سطح پایین تری از تستوسترون نسبت به مردان جوانتر هستند. اینکه آیا درمان لازم است یا نه جای بحث دارد. 

سایر عوامل بروز هیپوگونادیسم
مرد-ناراحت

برخی دیگر از علل بروز این بیماری جنسی در مردان عبارتند از:

  • شیمی درمانی یا پرتودرمانی قلبی
  • آپنه خواب درمان نشده 

هیپوگونادیسم می تواند ارثی باشد. اگر هر یک از این عوامل تشدید کننده در بین اعضای خانواده وجود دارند، به پزشک اطلاع دهید.

پیامدهای بیماری

پیامدهای هیپوگونادیسم درمان نشده، بسته به سن بروز آن، متفاوت است – اینکه این مشکل در زمان رشد جنین، در دوران بلوغ یا در بزرگسالی رخ دهد، بر روی روش درمانی تاثیر می گذارد. 

دوران رشد جنین

یک نوزاد ممکن است با موارد زیر متولد شود: 

  • دستگاه تناسلی مبهم ( پسر یا دختر بودن آن مشخص نیست)
  • دستگاه تناسلی غیر طبیعی

سن بلوغ

سن بلوغ با تاخیر یا ناقص خواهد بود که نتایج زیر را در پی خواهد داشت:

  • عدم رشد ریش و مو در بدن 
  • اختلال رشد آلت تناسلی و بیضه ها
  • رشد نامتناسب، معمولا رشد بیشتر دست و پا نسبت به تنه 
  • بزرگ شدن سینه ها

بزرگسالی

پیامدهای این دوره عبارتند از: 

  • ناباروری
  • اختلال در نعوظ
  • کاهش میل جنسی
  • خستگی مفرط
  • ضعف عضلانی
  • کاهش ریش ها و موهای بدن 
  • پوکی استخوان 

بیشتر بدانید : علائم مشکلات جنسی در مردان چیست؟

بیشتر بدانید : همه چیز درباره شایع ترین مشکل جنسی مردان

بیشتر بدانید : نرسیدن به ارگاسم در مردان ناشی از چیست؟

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ/منبع: mayoclinic