زنان در آغاز بارداری با دو مساله عمده «نگران‌کننده» و «هیجان‌انگیز» روبه‌رو می‌شوند که اگر به وسیله پزشک و یا متخصص تغذیه و عوامل بهداشتی تشریح، تفهیم و راهنمایی نشوند، واقعا می‌تواند مساله‌ساز باشد و بر حالت جسمی و روانی زنان تاثیر منفی بگذارد...
مادر در آغاز بارداری، در بدن خود یک رشته تغییرات فیزیولوژیک مشاهده می‌کند. به علت بزرگ شدن سینه‌ها، رشد جفت و جنین، مایع آمنیوتیک و.... بر وزن او اضافه می‌شود و تغییراتی در حالت خاص زنانگی و کاهش میل و اشتها به غذا به وجود می‌آید. در نتیجه نگران به هم خوردن تناسب اندام، لطافت پوست و زیبایی و بحران سلامتی خود در آینده می‌شود.
عوامل هیجان‌انگیز
مادر می‌داند باید از یک مهمان بسیار ریز که در ابتدا با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود، پذیرایی نماید. در مدت حدود 9 ماه مسوول است کلیه مواد مغذی برای رشد و تکامل این مهمانان ریز را از ذخیره بدنی و یا از غذای دریافتی خود تامین نماید، به طوری که پس از حدود 9 ماه نوزادی حدودا به وزن 3 تا 5/3 کیلوگرم سالم به دنیا بیاورد و پس از تولد نوزاد و نیز ماه‌ها با دادن شیر خود به رشد و تکامل و سلامت او کمک نماید تا از وجود یک کودک سالم لذت ببرد.
در واقع رشد و تکامل طبیعی و سلامت جنین و نوزاد با نحوه صحیح تغذیه مادر در دوران قبل و حین بارداری و نیز پس از تولد، با تغذیه صحیح بعدی کودک ارتباط مستقیم دارد. به عبارت دیگر چنانچه مادر با سوء تغذیه وارد دوران بارداری شود و از یک رژیم غذایی مناسب و کافی که هم ذخیره بدن مادر و هم تغذیه جفت و جنین در حال رشد را تامین می‌کند، استفاده نکند، اثر نامطلوب در فرآیند رشد یاخته‌ای و تشکیل و تمایز اعضای اولیه جنین و رشد جفت باقی می‌گذارد که ممکن است پیامد آن حتی در تغذیه بعدی هم جبران‌پذیر نباشد.
اثر سوءتغذیه مادر بر رشد جفت
جفت که وظیفه تبادیل اکسیژن و انتقال مواد غذایی را از مادر به جنین به عهده دارد در هفته‌های اول بارداری تشکیل و به تدریج رشد می‌کند. بالاخره به یک شبکه پیچیده بافت و عروق مبدل می‌شود و از آنجایی که رشد طبیعی جفت به تغذیه صحیح و کافی مادر بستگی دارد، هر آینه مواد غذایی کافی از مادر به جفت نرسد، رشد طبیعی آن مختل شده و تبادل مواد غذایی و اکسیژن از مادر به جنین دستخوش اختلال می‌شود. در نتیجه روی رشد وزن جنین اثر نامطلوب می‌گذارد و در موارد شدیدتر ممکن است به سقط یا زایمان زودرس نیز منتهی می‌گردد.
اثر سوءتغذیه مادر بر جنین
یکی از مراحل بحرانی حساس و سرنوشت‌ساز دوران بارداری زمانی است که فرآیند رشد یاخته‌ای به منظور شکل‌گیری اعضای بدن جنین آغاز می‌شود. در این زمان افزایش تعداد و اندازه بافت ابتدایی، آغاز و تا مرحله رسیدگی با تکوین ادامه می‌یابد و بالاخره دوره‌ای فرا می‌رسد که در طی آن تکوین عضو کامل می‌گردد و سپس رشد بافت متوقف می‌شود. طول زمان هر فرآیند و حداکثر دوره تقسیم و تکثیریاخته‌ای در قسمت‌های مختلف بدن متفاوت است و هر یک از اعضای جنین برای رشد و تکامل خود یک زمان بحرانی محدودی را طی می‌کند و حداکثر افزایش تعداد یاخته‌ها باید در این زمان محدود انجام شود. مثلا بیشتر تکامل مغز در دوران جنینی و هر 5 تا 6 ماه پس از تولد صورت می‌گیرد. هر عامل محیطی در این محدوده زمانی باعث توقف و یا اختلال مراحل رشد شود، سبب اختلال دایم در عضو جنین می‌شود. چنانچه در این مراحل حساس مادر نیز گرفتار سوء تغذیه باشد، ممکن است تکامل مغز جنین با مشکل بزرگی روبه‌رو شود، به طوری که حتی با تغذیه صحیح بعدی هم اصلاح‌پذیر نباشد بنابراین جبران با اصلاح وقفه رشد تنها زمانی امکان‌پذیر است که اختلال در مرحله افزایش اندازه یاخته‌ای (هیپرتروفیک) پیش آمده باشد ولی هر نوع مداخله و یا اشکالی در دوران افزایش تعداد یاخته‌ها (هیپرپلازیا) پدید آید، جبران‌پذیر نخواهد بود.
به این ترتیب رشد و نمو جنین و نوزاد سالم با رژیم غذایی مادر در طول زندگی، به ویژه در دوران بارداری ارتباط مستقیم پیدا می‌کند. در این رابطه یافته‌ها و تحقیقات بالینی و آزمایشگاهی متخصصان و محققان علوم تغذیه و سایر منابع معتبر موید این حقیقت است که سوء تغذیه و کمبود مواد مغذی لازم در رژیم غذایی یک مادر در دوران بارداری و تغذیه نامناسب و ناکافی بعدی کودکان سبب وقفه رشد جسمی و ذهنی، اختلال مغزی، بینایی، عصبی، بیماری‌های قلب و عروق، دیابت نوع دوم، برخی از سرطان‌ها و سایر بیماری‌های واگیردار و برخی از معلولیت‌ها در سنین آینده کودکان می‌شود و آنها را در برابر بیماری‌های عفونی مکرر مستعد می‌سازد. همین منابع برای داشتن کودک سالم و تندرست و رفع نگرانی مادر از سلامت جسمی روانی و حفظ تناسب اندام و زیبایی توام با یک دوران مطلوب و موفقیت‌آمیز بارداری و شیردهی، استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و حاوی پروتیئن، کربوهیدرات، انواع ویتامین‌ها مانند ویتامین C، D گروه B کمپلکس، B12 و انواع مواد معدنی همچون کلسیم، فسفر، منیزیم، روی، مس، آهن، سلنیوم و اسیدهای چرب غیراشباع یا پیوند چندگانه (امگا3) و یا کمک غذای ویژه‌ای که حاوی کلیه مواد مغذی لازم آن هم با مقادیر معین و سفارش شده باشد را توصیه می‌نمایند. در مقالات دیگر در مورد روش تغذیه سالم و اثر آن در رشد و تکامل جنین و کودک، توضیح بیشتر داده می‌شود.
www.seemorgh.com/health
