هرچند بسیاری از مردم ممکن است با شایع‌ترین نوع آپنه، یعنی آپنه انسدادی خواب، آشنا باشند، اما انواع دیگری از آپنه وجود دارند که فرد ممکن است از آنها رنج ببرد. هدف ما شناساندن انوع آپنه خواب و بحث در مورد علائم، شیوع، علل، و درمان هر یک از آنهاست
آپنه خواب و انواع آن رابشنا سید
آپنه خواب یک اختلال خواب بسیار شایع است، که تقریبا ۲۰ میلیون امریکایی را تحت تاثیر قرار داده‌است. خفگی در خواب وضعیتی است که در آن تنفس شخص به طور دوره‌ای در طول خواب متوقف می‌شود. این دوره‌های توقف در تنفس، می‌تواند دفعات معدودی رخ بدهد یا صدها بار در طول شب اتفاق بیفتد. هنگامی که تنفس شخص در خواب متوقف می‌شود، او تا حدی از خواب بیدار می‌شود، به این دلیل که مغز او از مراحل عمیق‌تر خواب به زور خارج می‌شود تا بدن را وادار کند که نفس کشیدن را دوباره شروع کند. هنگامی که این اتفاق چندین بار در ساعت رخ می‌دهد، کیفیت خواب کاهش می‌یابد، و مشکلات پزشکی بسیاری کم‌کم بروز می‌کنند. بسیاری از مردم با آپنه انسدادی خواب، آشنا هستند اما انواع دیگری از آپنه نیز وجود دارند که ما سعی کرده ایم در این مقاله، شما را با هر سه نوع آپنه خواب، آشنا کنیم.
آپنه انسدادی خواب یا وقفه تنفسی در خواب چیست؟
آپنه انسدادی خواب (OSA) شایع‌ترین شکل آپنه خواب است و گفته می‌شود که حدود ۴ درصد از مردان و ۲ درصد از زنان را تحت تاثیر قرار داده‌است. با این حال، اعتقاد بر این است که تنها حدود ۱۰٪ از افراد مبتلا به OSA به دنبال درمان این اختلال می‌روند و در باقی افراد مبتلا، این اختلال تشخیص داده نمی‌شود.
علائم وقفه تنفسی در خواب
وقفه تنفسی در خواب در اثر انسداد نسبی یا کامل مجراهای تنفسی در طول خواب ایجاد می‌شود. در هنگام خواب، عضلات گلو ریلکس می‌شوند و اجازه می‌دهند که زبان و یا بافت‌های چربی گلو، روی مجرای تنفسی بیفتد و جریان هوا را مسدود کند. در طول رخ دادن آپنه، انسداد جریان هوا، جریان خون را به مغز محدود می‌کند. این امر به نوبه‌ی خود به مغز سیگنال می‌دهد که تا حدی از خواب بیدار شود و به بدن سیگنال بدهد که لازم است نفس بکشد. این اتفاق اغلب با نفس نفس زدن با صدای بلند، احساس خفگی، یا خرناس همراه است، چرا که فرد برای مبارزه با انسدادی که رخ داده، یک نفس عمیق می‌کشد. هنگامی که فرد نفس کشید، مغز دوباره به خواب می‌رود، و این روند یک بار دیگر آغاز می‌شود.
وقفه تنفسی بسته به شدت آن، می تواند فقط چند بار در شب یا صدها بار در خواب رخ بدهد:
– وقفه تنفسی خفیف در خواب : فرد مبتلا بین ۵ تا ۱۴ بار وقفه‌ی تنفسی را در یک ساعت تجربه می‌کند.
– وقفه تنفسی متوسط در خواب : فرد مبتلا بین ۱۵ تا ۳۰ بار وقفه‌ی تنفسی را در یک ساعت تجربه می‌کند.
– وقفه تنفسی شدید در خواب : فرد مبتلا بیش از ۳۰ وقفه‌ی تنفسی را در یک ساعت تجربه می‌کند.
سایر علائم وقفه تنفسی در خواب عبارتند از:
– خروپف با صدای بلند و به طور منظم که ایجاد مزاحمت برای اطرافیان می‌کند، یکی از بارزترین نشانه‌های OSA بالقوه است.
– وقفه‌های مکرر در تنفس ناشی از انسداد. به دنبال این وقفه‌ها اغلب گرفتگی یا نفس نفس زدن رخ می‌دهد، چرا که سیستم تنفسی بدن در حال مبارزه با انسداد است.
– خواب آلوده بودن بیش از اندازه در طول روز، که ناشی از وقفه‌های مکرری است که در هنگام خواب و طی شب رخ می‌دهد.
– سردرد صبحگاهی که به دلیل از دست دادن اکسیژن در جریان خونی که به سمت مغزتان جریان دارد، در نتیجه‌ی تنفس نامنظم در شب ایجاد می‌شود.
– بی‌قراری در خواب. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، اغلب خواب بریده بریده و نامنظم دارند، چرا که ذهن و بدن‌شان دائما در طول شب بیدار می‌شود، و آنها را از مراحل بسیار لازم حرکت تند چشم در خواب و حرکت غیر تند چشم در خواب بیرون می‌کشد.
– افسردگی یا تحریک‌پذیری. کمبود خواب منظم و با کیفیت، می‌تواند سلامت ذهنی فرد را ویران کند. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، اغلب احساس تندخویی در خود دارند، و حتی علائم شدیدتر افسردگی را نیز، ممکن است تجربه کنند.
علل و عوامل خطر روی دادن وقفه تنفسی در خواب
– وزن: در بسیاری از موارد وزن بدن شخص به طور مستقیم با رخ دادن آپنه انسدادی خواب مرتبط است. افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، در مقایسه با کسانی که همیشه در وزن مناسبی هستند، بیشتر احتمال دارد آپنه در خواب داشته باشند. آپنه در خواب معمولا در اثر بافت‌های چربی اضافی که در گردن و گلو تشکیل می‌شوند رخ می‌دهد. این بافت‌های چربی می‌توانند به محدودیت در جریان هوا منجر شوند، چرا که مسیر سیستم تنفسی فوقانی باریک می‌شود یا در هنگام خواب مسدود می‌شود.
– سن: آدم‌ها هنگامی که پیر می‌شوند، تونوس ماهیچه‌ای‌شان کم‌کم از بین می‌رود. این قضیه در مورد عضلات داخل گلو هم صدق می‌کند. زمانی که عضلات گلو قوام خود را از دست می‌دهند، ضعیف‌تر می‌شوند و بیشتر احتمال دارد که در هنگام خواب مجراهای تنفسی را مسدود کنند.
– لوزه‌ی بزرگ شده یا آدنوئید (لوزه‌ی سوم) علت اصلی آپنه انسدادی خواب در کودکان است، اما می‌تواند بزرگسالانی را که هرگز عمل برداشتن لوزه را در سنین پایین‌تر انجام نداده‌اند، تحت تاثیر قرار بدهد.
– علل طبیعی: برخی از افراد ممکن است به طور ژنتیکی گلوی باریک‌تری داشته باشند یا ممکن است زبان بزرگی داشته باشند که روی مجراهای تنفسی بیفتد و آنها را مسدود کند. اگر در خانواده شما سابقه‌ی OSA وجود دارد، احتمال بروز این اختلال در شما هم وجود دارد.
– مصرف مکرر الکل: الکل باعث شل شدن عضلات بدن می‌شود و این مشکل، عضلات گلو را نیز شامل می‌شود که ممکن است تا حدی شل شوند و در نتیجه مجرای تنفسی را در طول خواب مسدود کنند.
– سیگار کشیدن: سیگار ریه‌ها، گلو و مری را تحریک می‌کند و می‌تواند به التهاب مجرای تنفسی فوقانی و احتباس مایعات در آن منجر شود. در نتیجه‌ی این التهاب و احتباس مایعات، عبور هوا از مجرای تنفسی با مشکل مواجه می‌شود.
درمان وقفه تنفسی در خواب
ایجاد فشار مثبت مجرای تنفسی (PAP) توسط دستگاه
– فشار مثبت مداوم (CPAP)، در ادامه شرح داده خواهد شد
– فشار اتوماتیک مثبت مجرای تنفسی (APAP)، در ادامه شرح داده خواهد شد
– فشار مثبت دو سطحی مجرای تنفسی (BiPAP)، در ادامه شرح داده خواهد شد
ابزارهای مخصوص دهان
– دستگاه‌های بهبود آرواره‌ی پایین (MADs)
– رابط نگهدارنده‌ی زبان
عمل جراحی
– عمل جراحی Uvulopalatopharyngoplasty یا UPPP
– آدنوتونسیلکتومی
– جراحی بینی
– عمل جراحی برای جلو آوردن فک (MMA)
آپنه خواب مرکزی چیست؟
آپنه خواب مرکزی (CSA) زمانی رخ می‌دهد که مغز به طور موقت نتواند به عضلات مسئول کنترل تنفس سیگنال بفرستد. بر خلاف آپنه انسدادی خواب، که می‌تواند به عنوان یک مشکل مکانیکی دیده شود، آپنه خواب مرکزی بیشتر یک مشکل ارتباطی است.
آپنه خواب مرکزی همچنین بسیار کم‌تر از آپنه‌ی خواب انسدادی شایع است. برخی برآوردها ادعا می‌کنند که حدود ۲۰٪ از موارد آپنه در خواب CSA هستند، اما بسیاری دیگر بر این باورند که تعداد آنها بسیار کم‌تر است.
آپنه در خواب مرکزی، اغلب در اثر مشکلات پزشکی و اختلالاتی که ساقه‌ی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند، ایجاد می‌شود. این علل مختلف، اغلب به علائم مختلف و انواع مختلف آپنه در خواب مرکزی منجر می‌شود.
علائم آپنه در خواب مرکزی
– توقف تنفس یا تنفس نامنظم در طول خواب
– تنگی نفس که منجر به بیداری شود
– خواب آلودگی مفرط در طول روز
– خستگی مزمن
– سردرد صبحگاهی
– خواب نامناسب و پر از بی‌قراری
– مشکل داشتن در تمرکز
– تغییرات خلق و خو
– خروپف (خروپف در این نوع آپنه به اندازه‌ی آپنه‌ی انسدادی شایع نیست)
علل یا اختلالاتی که می‌تواند به CSA منجر شود
– بیماری پارکینسون
– اختلالاتی که ساقه‌ی مغز را تحت تاثیر قرار دهد از جمله عفونت مغز و سکته‌ی مغزی
– چاقی
– برخی از داروها مانند داروهای مسکن
– نارسایی قلبی
عوامل خطر
– احتمال توسعه‌ی CSA در زنان بیشتر از مردان است
– در میان افراد مسن، به ویژه کسانی که بیش از ۶۵ سال سن دارند، شایع‌تر است
– افراد مبتلا به اختلالات قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی احتقانی قلب، در معرض خطر بیش‌تری هستند
– افرادی که دچار سکته‌ی مغزی شده‌اند یا یک تومور مغزی دارند
– کسانی که در ارتفاع بلندتر از آن‌چه عادت داشته‌اند می‌خوابند. علائم معمولا پس از بازگشت به ارتفاع همیشگی، ناپدید می‌شوند
– کسانی که از مواد مخدر استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیش‌تری هستند
– برخی از افراد مبتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب می‌توانند دچار آپنه خواب مرکزی نیز بشوند. زمانی که با دستگاه‌های فشار مثبت مجرای تنفسی درمان شوند.
درمان آپنه مرکزی خواب
– درمان اختلال موجود که باعث CSA شده‌است اغلب نخستین گزینه‌ی درمانی برای این مشکل است.
– فشار مثبت دائمی مجرای تنفسی (CPAP).
مانند OSA یکی از گزینه‌های اول برای درمان CSA استفاده از CPAP است. دستگاه CPAP شامل یک ماسک تنفسی است که فرد مبتلا به آپنه در هنگام خواب روی دهان خود می‌گذارد. فشار هوای به اندازه‌ی کافی پایدار، از طریق ماسک به مجرای تنفسی فرستاده می‌شود تا مانع از افتادن بافتی شود که ممکن است بیفتد و جلوی مجرا را بگیرد (و باعث وقفه تنفسی و خروپف شود). دستگاه CPAP در رفع آپنه در خواب موثر است اما این اختلال را درمان نمی‌کند. اگر شما استفاده از دستگاه CPAP را قطع کنید، آپنه خواب شما ممکن است برگردد.
– فشار هوای مثبت دو سطحی (BPAP).
فشار مثبت دو سطحی مانند CPAP است به جز این‌که BPAP سطح هوا را بسته به دم یا بازدم بیمار تنظیم می‌کند. در هنگام دم، یک سنسور الکترونیکی به BPAP می‌گوید که هوای بیش‌تری را از طریق ماسک، برای باز کردن انسداد ایجاد کننده‌ی آپنه، ارسال کند و در زمان بازدم، فشار هوا کاهش می‌یابد. این کاهش، برای افراد مبتلا به آپنه در خواب که در زمان بیرون دادن نفس مشکل دارند خوب است، در حالی که دستگاه CPAP فقط یک فشار هوای ثابت دارد.
– روش هواگیری فرمان‌یار انطباقی (ASV).
دستگاه هواگیری فرمان‌یار انطباقی، تنفس را تحت نظر می‌گیرد و جریان هوا را از طریق ماسک برای مطابقت با تنفس نرمال فرد در هنگام بیداری تنظیم می‌کند. این تنظیم بلافاصله بعد از آن‌که ASV تشخیص دهد که بیمار به درستی نفس نمی‌کشد (در آپنه‌ی خواب مرکزی مشکل همین است، زمانی که مغز به بدن برای نفس کشیدن سیگنال نمی‌دهد) انجام می‌شود. هنگامی که بیمار نفس‌اش را بیرون می‌دهد یا الگوی تنفس طبیعی را از نو شروع می‌کند، ASV دوباره فشار را تنظیم می‌کند.
– دارو. برخی از داروها، مانند استازولامید (Diamox) یا تئوفیلین (تئو-۲۴، تئوکرون و غیره)، برای تحریک تنفس در افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی، استفاده می شود. داروها ممکن است زمانی تجویز شوند که درمان های فشار مثبت هوا، با شکست مواجه شوند.
آپنه‌ی خواب مختلط چیست؟
آپنه‌ی خواب مختلط ترکیبی از علائم وقفه تنفسی در خواب و آپنه خواب مرکزی است. برخی از بیماران که برای وقفه تنفسی در خواب با استفاده از دستگاه CPAP درمان شده‌اند، علائم آپنه خواب مرکزی را بعد از درمان PAP نشان می‌دهند. این پدیده از مدت‌ها قبل در آزمایشگاه‌های خواب مشاهده شده بود، اما قبلا تحقیقی روی آن صورت نگرفته بود. در سال ۲۰۰۶ محققان کلینیک مایو، یک مطالعه روی ۲۲۳ فرد مبتلا به آپنه‌ی خواب انجام دادند و متوجه شدند که ۱۵٪ از بیماران آپنه‌ی خواب که معتقد بودند به OSA مبتلا هستند، در واقع آپنه‌ی خواب مختلط داشته‌اند.
در طول درمان با CPAP برای بیمارانی که معتقد بودند OSA دارند، مجراهای تنفسی بیمار با موفقیت باز شدند و موانع کاملا برطرف شدند، اما بیماران همچنان در هنگام خواب مشکل تنفسی داشتند. در حالی که درمان CPAP روی آنها انجام می‌شد، علائمِ OSA در آنها به علائم CSA تبدیل شده بود.
درمان آپنه‌ی خواب مختلط
گزینه‌های درمانی مناسب برای آپنه خواب مختلط هنوز هم باید مورد بهبودی و اصلاح قرار بگیرند. درحال‌حاضر یکی از بهترین درمان‌ها، همچنان دستگاه‌های CPAP است، اما باید در پایین‌ترین فشار ممکن قرار بگیرد تا انسداد مجاری تنفسی با موفقیت برطرف شود، اما علائم CSA توسعه نیابند.
در برخی موارد که CPAP تاثیر موفقیت‌آمیزی ندارد، دستگاه‌های فشار هوای دوسطحی و دستگاه‌های هواگیری فرمان‌یار انطباقی که بهتر می‌توانند هوارسانی را کنترل کنند، امتحان می‌شوند. دستگاه فشار مثبت دو سطحی، قادر به ارائه‌ی هوای تحت فشار است که می‌تواند مشکل انسداد را حل کند و همچنین قادر است هوارسانی را در طول آپنه مرکزی با “مجبور کردن فرد به نفس کشیدن” در طول دوره‌های رخ دادن آپنه‌ی مرکزی، ثبات ببخشد.
ثابت شده است که استفاده از دستگاه‌های هواگیری فرمان‌یار انطباقی موفقیت‌آمیز است، چرا که این دستگاه‌ها می‌توانند تجزیه و تحلیل نفس به نفس انجام دهند و مطابق با آن تنظیمات را تغییر بدهند.
با این حال، در حالی که هم دستگاه‌های فشار هوای دوسطحی و هم دستگاه‌های هواگیری فرمان‌یار انطباقی، در درمان آپنه خواب مختلط، بهتر از دستگاه‌های CPAP هستند، اما هنوز بهترین درمان برای آپنه‌ی خواب مختلط پیدا نشده‌است.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع: behdashtnews.ir
