رحم جایگزین و شرایط مربوط به آن
دکتر فرهاد یغمایی با اشاره به حدود دو دهه قدمت روش رحم جایگزین در جهان به عنوان یکی از روشهای پیشرفته درمان ناباروری، گفت: رحم جایگزین در واقع یکی از حلقههای آخر درمان ناباروری است و این روش پیچیده در ایران نیز همپای کشورهای پیشرفته جهان، بیش از یک دهه است که به زوجهای نابارور ارائه میشود.
موارد استفاده از رحم جایگزین
گاهی خانم فاقد رحم است، چه بهصورت ژنتیکی و مادرزادی، چه در اثر آسیب یا جراحیهای قبلی. گاهی هم رحم دچار مشکلات ساختاری است، مثل رحم دوشاخ. در این موارد از روش رحم جایگزین استفاده میشود.
در برخی موارد هم رحم مشکلی ندارد، اما بارداری به دلایل مشکلات و بیماریهای زمینهای، مانند بیماریهای قلبی _عروقی شدید، برای خانم خطرناک است. دسته دیگر هم مواردی است که بهرغم بررسیها و درمانهای انجامشده، شکست مکرر بارداری رخ میدهد.
در چنین مواردی هم روش رحم جایگزین برای افزایش شانس موفقیت بارداری به زوجین پیشنهاد میشود.
رحم جایگزین به نوعی یک قرارداد میان بانوی صاحب رحم و زوجین صاحب جنین است و در این قرارداد جنین یک زوج که از طریق آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی تشکیل شده است، به رحم یک خانم که او را مادر جایگزین مینامیم، انتقال داده میشود تا مراحل رشد را طی کند و پس از زایمان، به پدر و مادرش تحویل داده شود.
معیارهای انتخاب مادر جایگزین و شرایط زوجین صاحب جنین
مادر جایگزین باید حتماً سابقه یک بارداری موفق داشته باشد. همچنین، در مرکز ما فقط خانمهای زیر ۳۴ ساله بهعنوان مادر جایگزین پذیرفته میشوند، زیرا بارداری در سنین بالاتر خطر سقط جنین و بروز عوارض بارداری شدت مییابد.
علاوه بر آن، سلامت متعارف جسمی و روانی خانم داوطلب نقش مادر جایگزین باید با انجام آزمایشها و مشاورههای متعدد زنان، عفونی، غدد، داخلی، روانپزشکی و ... احراز شود.
سلامت جنین و سلامت روانی زوجین صاحب جنین هم باید حتماً احراز شود. زیرا برخی بیماریها مثل هپاتیت ممکن است از جنین به مادر جایگزین منتقل شود و یا زوجین صاحب جنین ممکن است به دلیل نداشتن صلاحیت و ثبات روانی و خانوادگی، ناگهان پشیمان شوند یا به هر شکل مشکلساز شوند.
یغمایی با تأکید بر لزوم آگاهی کامل مادر جایگزین از روند درمان و مخاطرات احتمالی آن خاطرنشان کرد: خانمی که قرار است مادر جایگزین باشد باید از تمام نکات مربوط به درمان به دقت آگاه شود.
برای نمونه، باید بداند که این کار به روش آی وی اف انجام میشود و بنابراین باید داروهای خاصی مصرف کند، باید بداند که احتمال بارداری دو یا چندقلویی وجود دارد. افزون بر مادر جایگزین، همسر یا خانواده او نیز باید رضایت آگاهانه داشته باشند. زیرا مادر جایگزین قرار است 9 ماه جنین را در وجودش پرورش دهد و به حمایت و کمک همسر یا خانواده نیاز دارد.
اگرچه روش رحم جایگزین در ظاهر یک روش درمانی و پزشکی است، اما میتوان گفت در هیچ روش درمانیای تا این اندازه ایثارگری و از خودگذشتگی وجود ندارد.
زیرا بانوی صاحب رحم به مدت 9 ماه، به لحاظ جسمی، روانی و خانوادگی درگیر درمان یک زوج دیگر است، باید مخاطرات احتمالی این بارداری را بپذیرد و در پایان نیز نوزاد را به پدر و مادرش تحویل دهد. بنابراین، میتوان گفت که در واقع روح و جوهره این روش پزشکی پیشرفته، ایثار است.
وقتی این روش پیچیده پزشکی و درمانی عمومی شد، همچون دیگر فناوریهای نوین، با خود چالشهای اخلاقی و اجتماعی متعدد به همراه داشت. برای نمونه، یکی از نگرانیها استفاده غیردرمانی از این روش بود؛ یعنی استفاده از رحم جایگزین به دلایلی مانند حفظ تناسب اندام، پرهیز از سختیهای بارداری و ... در برخی صورت میگرفت.
دغدغۀ دیگر، تجاریسازی این روش بود. متأسفانه از ابتدا پای دلالان و واسطهها به این روش درمانی که بر پایه ایثار و نوعدوستی بنا شده بود، باز شد و این مسئله همچنان ادامه دارد. حتی عنوانهای مجعول و نادرستی مثل رحم اجارهای یا مادر اجارهای هم حاصل همین نگاه تجاری و غیرانسانی به این روش درمانی است.
وی درباره این احتمال که مادر جایگزین فرزند را به والدینش تحویل ندهد، توضیح داد: ما در بیش از یک دهه ارائه این خدمت به زوجهای نابارور، به چنین مشکلی برنخوردهایم.
زیرا در گام نخست ما تلاش میکنیم با استفاده از مشاورههای متعدد حقوقی، روانشناسی و اجتماعی، به شناخت درستی از دو طرف برسیم. گاهی صلاحیت بانوی داوطلب تأیید نمیشود.
زیرا مشاوران ما در بررسیهای خود به این نتیجه میرسند که خانمی که داوطلب این کار شده است و همسرش ثبات روانی و عاطفی لازم برای این کار را ندارند.
اقدام مهم بعدی برای جلوگیری از بروز اینگونه تعارضات تنظیم یک قرارداد جامع و کامل است، خوشبختانه مشاوران حقوقی کلینیک درمانهای جایگزین مرکز ابنسینا قراردادهایی برای این خدمت تدوین و تنظیم کردهاند که هرگونه امکان نقض تعهد را منتفی میکند.
بیشتر بدانید : آنچه باید درمورد سرطان رحم بدانید
بیشتر بدانید : قوانین استفاده از رحم جایگزین برای زوج های نابارور
بیشتر بدانید : درباره رحم جانشین چه می دانید؟
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع: isna.ir