بعضی از شما ممكن است بیماری آنفلوآنزا و نشانه‌های آزار‌دهنده‌اش را كه بی‌شباهت به سرماخوردگی هم نیست تجربه‌كرده باشید؛ تجربه‌ای سخت كه باعث شده تا چند روز متوالی از كار و زندگی بیفتید و در خانه استراحت كنید تا دوباره رو به راه شوید. دوران درگیری با بیماری آنفلوآنزا آن‌قدر به شما سخت گذشته كه حاضرید هر كاری بكنید تا دوباره به‌آن مبتلا نشوید.
برای همین از پزشك معالج می‌پرسید آیا راهی وجود دارد تا دوباره درگیر این بیماری نشوید؟ پزشك هم پاسخ می‌دهد، بله؛ با تزریق واكسن آنفلوآنزا می‌توانید خود را در برابر ابتلای دوباره به آن مصون كنید. هرچند واكسینه شدن از شما در برابر آنفلوآنزا حفاظت می‌كند اما استفاده از این واكسن اصول و آداب خاص خودش را دارد و این‌طور نیست كه با هر نوع شرایط جسمی اقدام به تزریق آن كنید.
دكتر حوریه جواد‌زاده، داروساز به سوالات احتمالی شما در مورد واكسن آنفلوآنزا پاسخ می‌دهد.
چرا سراغش برویم؟
دو نوع واكسن‌آنفلوآنزا تولید می‌شود كه هر دو نوع آن در بدن تولید آنتی‌بادی كرده و پیشگیری لازم را در مقابل ویروس فراهم می‌كند. واكسن‌آنفلوآنزا در واقع آنتی‌ژن‌های تهیه شده از سویه‌های مختلف ویروس‌های غیرفعال آنفلوآنزاست كه باعث تولید پادتن‌های خاصی در بدن می‌شود ضمن اینكه مصونیت در برابر بیماری فقط درمقابل آن دسته از سویه‌هایی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود كه به لحاظ ساختاری، مشابهت نزدیكی با سویه‌های موجود در واكسن داشته باشند. این واكسن برای ایجاد ایمنی فعال (تولید پادتن) علیه آنتی‌ژن ویروس آنفلوآنزا كه در واكسن موجود است، مصرف می‌شود.
چه نوع‌هایی دارد؟
- واكسن آنفلوآنزای سنتی: این واكسن‌حاوی ویروس زنده نیست و باعث بروز آنفلوآنزا نمی‌شود. این واكسن ویروس‌غیرفعال دارد كه از طریق آمپول دریافت می‌شود. برای تزریق آن باید از چهار نوع سرنگ كه از كشورهای هلند، آلمان، فرانسه و همچنین سوئیس وارد می‌شود، استفاده می‌شود.
- واكسن‌آنفلوآنزا به صورت اسپری دماغی: این واكسن كه به شكل اسپری دماغی بوده و نامش فلومیست است، حاوی ویروس ضعیف شده‌ای است كه معمولا به جز در مواردی باعث بروز بیماری آنفلوآنزا نمی‌شود. این واكسن تنها برای افراد غیرباردار، افراد سالم و دو تا 49 ساله كاربرد دارد. این واكسن‌حاوی ویروس‌ضعیف شده است و برای نوزادان، زنان باردار، كهنسالان و افراد مبتلا به امراض بالینی تجویز نمی‌شود. واكسن اسپری دماغی آنفلوآنزا در كودكان با عوارضی همچون آبریزش بینی، سردرد، استفراغ، درد ماهیچه و تب و در بزرگسالان آبریزش بینی، سردرد و گلودرد علائم خود را نشان می‌دهد. البته نوع اسپری دماغی واكسن آنفلوآنزا در ایران وجود ندارد.
چه زمانی باید واكسن را تزریق‌كرد؟
به دلیل اینكه فصل آنفلوآنزا از ابتدای مهر ماه شروع می‌شود و تا پایان اردیبهشت‌ماه ادامه پیدا می‌كند، بهترین زمان برای دریافت واكسن ماه مهر و آبان است. با این حال می‌توان در ماه آذر یا حتی دیرتر هم اقدام به دریافت آن كرد. اگرچه اقدام سریع‌تر می‌تواند در پیشگیری از ابتلای به آنفلوآنزا موثرتر عمل كند.
چه عوارضی دارد؟
پس از تزریق واكسن آنفلوآنزا عوارض سرماخوردگی مثل فن‌فن‌كردن، سردرد، آبریزش بینی، درد گلو، سرفه و بدن درد، یك تا دو روز بعد تب خفیف خود را نشان‌داده و بقیه علائم تا 14 روز ممكن است بروز كند یا نكند. عمده‌ترین عارضه تزریق واكسن‌آنفلوآنزا، احساس درد در محل‌تزریق است. پس از آن تب، درد عضلانی و احساس ناخوشی به دلیل مقادیر كمی پروتئین تخم‌مرغ در واكسن است كه فرد تجربه می‌كند. همچنین بروز اختلالات عصبی (مثل‌آسیب‌های مغزی، فلج نسبی عصب صورت و التهاب عصب بینایی) و واكنش‌های‌حساسیتی همچون اگزما، التهاب و كهیرنیز ممکن است بروز کند.
چطور تزریق كنیم؟
تزریق در كودكان و بزرگسالان متفاوت است. در بزرگسالان به شكل عضلانی است و دركودكان فقط در عضله ران باید تزریق شود. به این علت تاكید می‌شود روی چه قسمتی از بدن تزریق شود. بعضی از پزشكان واكسن آنفلوآنزا را به شكل جلدی تزریق می‌كنند و همین مسئله باعث می‌شود تا واكسن تاثیر لازم را نداشته باشد چون سویه‌های مختلفی‌كه ویروس‌ها تولید می‌كنند، درتمام افراد ممكن است مصونیت ایجاد نكند. این تزریق را پزشك عمومی هم می‌تواند انجام دهد و مشكل خاصی ایجاد نمی‌كند. واكسن آنفلوآنزا تحت هیچ شرایطی نباید داخل عروق تزریق شود چراكه همانند سایر واكسن‌های تزریقی، می‌تواند منجر به واكنش آنافیلاكتیك در بدن بیمار شود برای همین باید هنگام تزریق، امكانات درمانی و نظارت‌های لازم در دسترس باشد.
چه افرادی باید سراغش بروند؟
- نوزادانی كه سن‌شان بیش از شش ماه است. این نوزادان به دلیل شرایط خاص پزشكی كه دارند در معرض ابتلای به آنفلوآنزا قرار دارند.
- افرادی كه سن‌شان بالای 50 سال است.
- كاركنان خانه سالمندان و مراكز بهداشتی و درمانی‌كه با بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن همچون افراد مبتلا به ذات‌الریه، افراد بزرگسال مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی و هر بیماری‌كه سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌كند، سر و كار دارند، بهتر است واكسن‌آنفلوآنزا را دریافت كنند.
- كودكانی‌كه تحت درمان طولانی‌مدت با آسپرین قرار دارند.
- زنانی كه قصد دارند در فصل آنفلوآنزا باردار شوند.
- افرادی‌كه درگیر نارسایی‌كلیه، هموگلوبینو پاتی و ایمونوساپرشن هستند.
- افرادی‌كه در سال گذشته به علت بیماری متابولیكی مثل دیابت در بیمارستان بستری شده‌اند.
چند وقت یك‌بار واكسن بزنیم؟
- كودكان‌شش تا 35 ماهه (سه‌ساله) چهار هفته پس از اولین تزریق واكسن، دوباره باید آن را تكرار كنند. به این علت‌كه سطح آنتی‌بادی‌های آنان هنوز به میزان قابل قبولی نرسیده و ایمنی بدن‌شان ضعیف است.
- دركودكان سه تا 9 ساله. اگر در گذشته واكسن نزده‌اند بهتر است پس از تزریق و بعد از گذشت یك ماه دوباره تزریق را انجام داد.
- در افرادی‌كه بالای 9 سال دارند، تزریق واكسن‌آنفلوآنزا یك‌بار در سال كفایت می‌كند.
چه كسانی نباید واكسن‌آنفلوآنزا بزنند؟
طبق گفته مركز كنترل پیشگیری از بیماری‌ها این افراد عبارتند از:
- همه كسانی‌كه عكس‌العمل‌آلرژیك به آمپول آنفلوآنزا دارند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های شدید هستند و تب و سابقه تشنج داشته‌اند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های حاد تنفسی هستند.
- كسانی‌كه نسبت به مصرف پروتئین تخم‌مرغ حساس هستند.
- كسانی كه سابقه بیماری‌های گیلن‌باره (بیماری فلج‌كننده شدید كه در سیستم ایمنی بدن به سیستم اعصاب حمله می‌كند) دارند.
- افرادی‌كه شش هفته بعد از دریافت واكسن آنفلوآنزا در دفعات قبلی دچار سندرم‌گیلن‌باره شده‌اند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های عصبی هستند.
چطور از آن نگهداری كنیم؟
این واكسن باید در دمای بین دو تا هشت درجه نگهداری شود. تاریخ این واكسن معمولا دو سال است اما مصرف‌كنندگان باید این نكته مهم را در نظر داشته باشند كه از واكسن آنفلوآنزای ساخت همان سالی كه تهیه شده، استفاده کنند. به این علت كه ویروس‌های آنفلوآنزا در هر سال تغییر شكل می‌دهند و به دلیل همین تغییر شكل واكسن سال گذشته، روی آنفلوآنزایی‌كه فرد در سال جدید درگیر آن شده است، تاثیری ندارد. قیمت این واكسن نیز بین 23 تا 30 هزار تومان است.
ایمنی ایجاد شده چه میزان است؟
تزریق این واكسن تا 70 درصد ورود بیماری را به بدن كاهش می‌دهد و تا 14 روز پس از تزریق نیز مصونیت آن در فرد ایجاد می‌شود. اثر مثبت واكسن در جلوگیری از ابتلای فرد به آنفلوآنزا نیز برای شش ماه تا یك‌سال در بدن باقی می‌ماند.
برای همین از پزشك معالج می‌پرسید آیا راهی وجود دارد تا دوباره درگیر این بیماری نشوید؟ پزشك هم پاسخ می‌دهد، بله؛ با تزریق واكسن آنفلوآنزا می‌توانید خود را در برابر ابتلای دوباره به آن مصون كنید. هرچند واكسینه شدن از شما در برابر آنفلوآنزا حفاظت می‌كند اما استفاده از این واكسن اصول و آداب خاص خودش را دارد و این‌طور نیست كه با هر نوع شرایط جسمی اقدام به تزریق آن كنید.
دكتر حوریه جواد‌زاده، داروساز به سوالات احتمالی شما در مورد واكسن آنفلوآنزا پاسخ می‌دهد.
چرا سراغش برویم؟
دو نوع واكسن‌آنفلوآنزا تولید می‌شود كه هر دو نوع آن در بدن تولید آنتی‌بادی كرده و پیشگیری لازم را در مقابل ویروس فراهم می‌كند. واكسن‌آنفلوآنزا در واقع آنتی‌ژن‌های تهیه شده از سویه‌های مختلف ویروس‌های غیرفعال آنفلوآنزاست كه باعث تولید پادتن‌های خاصی در بدن می‌شود ضمن اینكه مصونیت در برابر بیماری فقط درمقابل آن دسته از سویه‌هایی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود كه به لحاظ ساختاری، مشابهت نزدیكی با سویه‌های موجود در واكسن داشته باشند. این واكسن برای ایجاد ایمنی فعال (تولید پادتن) علیه آنتی‌ژن ویروس آنفلوآنزا كه در واكسن موجود است، مصرف می‌شود.
چه نوع‌هایی دارد؟
- واكسن آنفلوآنزای سنتی: این واكسن‌حاوی ویروس زنده نیست و باعث بروز آنفلوآنزا نمی‌شود. این واكسن ویروس‌غیرفعال دارد كه از طریق آمپول دریافت می‌شود. برای تزریق آن باید از چهار نوع سرنگ كه از كشورهای هلند، آلمان، فرانسه و همچنین سوئیس وارد می‌شود، استفاده می‌شود.
- واكسن‌آنفلوآنزا به صورت اسپری دماغی: این واكسن كه به شكل اسپری دماغی بوده و نامش فلومیست است، حاوی ویروس ضعیف شده‌ای است كه معمولا به جز در مواردی باعث بروز بیماری آنفلوآنزا نمی‌شود. این واكسن تنها برای افراد غیرباردار، افراد سالم و دو تا 49 ساله كاربرد دارد. این واكسن‌حاوی ویروس‌ضعیف شده است و برای نوزادان، زنان باردار، كهنسالان و افراد مبتلا به امراض بالینی تجویز نمی‌شود. واكسن اسپری دماغی آنفلوآنزا در كودكان با عوارضی همچون آبریزش بینی، سردرد، استفراغ، درد ماهیچه و تب و در بزرگسالان آبریزش بینی، سردرد و گلودرد علائم خود را نشان می‌دهد. البته نوع اسپری دماغی واكسن آنفلوآنزا در ایران وجود ندارد.
چه زمانی باید واكسن را تزریق‌كرد؟
به دلیل اینكه فصل آنفلوآنزا از ابتدای مهر ماه شروع می‌شود و تا پایان اردیبهشت‌ماه ادامه پیدا می‌كند، بهترین زمان برای دریافت واكسن ماه مهر و آبان است. با این حال می‌توان در ماه آذر یا حتی دیرتر هم اقدام به دریافت آن كرد. اگرچه اقدام سریع‌تر می‌تواند در پیشگیری از ابتلای به آنفلوآنزا موثرتر عمل كند.
چه عوارضی دارد؟
پس از تزریق واكسن آنفلوآنزا عوارض سرماخوردگی مثل فن‌فن‌كردن، سردرد، آبریزش بینی، درد گلو، سرفه و بدن درد، یك تا دو روز بعد تب خفیف خود را نشان‌داده و بقیه علائم تا 14 روز ممكن است بروز كند یا نكند. عمده‌ترین عارضه تزریق واكسن‌آنفلوآنزا، احساس درد در محل‌تزریق است. پس از آن تب، درد عضلانی و احساس ناخوشی به دلیل مقادیر كمی پروتئین تخم‌مرغ در واكسن است كه فرد تجربه می‌كند. همچنین بروز اختلالات عصبی (مثل‌آسیب‌های مغزی، فلج نسبی عصب صورت و التهاب عصب بینایی) و واكنش‌های‌حساسیتی همچون اگزما، التهاب و كهیرنیز ممکن است بروز کند.
چطور تزریق كنیم؟
تزریق در كودكان و بزرگسالان متفاوت است. در بزرگسالان به شكل عضلانی است و دركودكان فقط در عضله ران باید تزریق شود. به این علت تاكید می‌شود روی چه قسمتی از بدن تزریق شود. بعضی از پزشكان واكسن آنفلوآنزا را به شكل جلدی تزریق می‌كنند و همین مسئله باعث می‌شود تا واكسن تاثیر لازم را نداشته باشد چون سویه‌های مختلفی‌كه ویروس‌ها تولید می‌كنند، درتمام افراد ممكن است مصونیت ایجاد نكند. این تزریق را پزشك عمومی هم می‌تواند انجام دهد و مشكل خاصی ایجاد نمی‌كند. واكسن آنفلوآنزا تحت هیچ شرایطی نباید داخل عروق تزریق شود چراكه همانند سایر واكسن‌های تزریقی، می‌تواند منجر به واكنش آنافیلاكتیك در بدن بیمار شود برای همین باید هنگام تزریق، امكانات درمانی و نظارت‌های لازم در دسترس باشد.
چه افرادی باید سراغش بروند؟
- نوزادانی كه سن‌شان بیش از شش ماه است. این نوزادان به دلیل شرایط خاص پزشكی كه دارند در معرض ابتلای به آنفلوآنزا قرار دارند.
- افرادی كه سن‌شان بالای 50 سال است.
- كاركنان خانه سالمندان و مراكز بهداشتی و درمانی‌كه با بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن همچون افراد مبتلا به ذات‌الریه، افراد بزرگسال مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی و هر بیماری‌كه سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌كند، سر و كار دارند، بهتر است واكسن‌آنفلوآنزا را دریافت كنند.
- كودكانی‌كه تحت درمان طولانی‌مدت با آسپرین قرار دارند.
- زنانی كه قصد دارند در فصل آنفلوآنزا باردار شوند.
- افرادی‌كه درگیر نارسایی‌كلیه، هموگلوبینو پاتی و ایمونوساپرشن هستند.
- افرادی‌كه در سال گذشته به علت بیماری متابولیكی مثل دیابت در بیمارستان بستری شده‌اند.
چند وقت یك‌بار واكسن بزنیم؟
- كودكان‌شش تا 35 ماهه (سه‌ساله) چهار هفته پس از اولین تزریق واكسن، دوباره باید آن را تكرار كنند. به این علت‌كه سطح آنتی‌بادی‌های آنان هنوز به میزان قابل قبولی نرسیده و ایمنی بدن‌شان ضعیف است.
- دركودكان سه تا 9 ساله. اگر در گذشته واكسن نزده‌اند بهتر است پس از تزریق و بعد از گذشت یك ماه دوباره تزریق را انجام داد.
- در افرادی‌كه بالای 9 سال دارند، تزریق واكسن‌آنفلوآنزا یك‌بار در سال كفایت می‌كند.
چه كسانی نباید واكسن‌آنفلوآنزا بزنند؟
طبق گفته مركز كنترل پیشگیری از بیماری‌ها این افراد عبارتند از:
- همه كسانی‌كه عكس‌العمل‌آلرژیك به آمپول آنفلوآنزا دارند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های شدید هستند و تب و سابقه تشنج داشته‌اند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های حاد تنفسی هستند.
- كسانی‌كه نسبت به مصرف پروتئین تخم‌مرغ حساس هستند.
- كسانی كه سابقه بیماری‌های گیلن‌باره (بیماری فلج‌كننده شدید كه در سیستم ایمنی بدن به سیستم اعصاب حمله می‌كند) دارند.
- افرادی‌كه شش هفته بعد از دریافت واكسن آنفلوآنزا در دفعات قبلی دچار سندرم‌گیلن‌باره شده‌اند.
- كسانی‌كه درگیر بیماری‌های عصبی هستند.
چطور از آن نگهداری كنیم؟
این واكسن باید در دمای بین دو تا هشت درجه نگهداری شود. تاریخ این واكسن معمولا دو سال است اما مصرف‌كنندگان باید این نكته مهم را در نظر داشته باشند كه از واكسن آنفلوآنزای ساخت همان سالی كه تهیه شده، استفاده کنند. به این علت كه ویروس‌های آنفلوآنزا در هر سال تغییر شكل می‌دهند و به دلیل همین تغییر شكل واكسن سال گذشته، روی آنفلوآنزایی‌كه فرد در سال جدید درگیر آن شده است، تاثیری ندارد. قیمت این واكسن نیز بین 23 تا 30 هزار تومان است.
ایمنی ایجاد شده چه میزان است؟
تزریق این واكسن تا 70 درصد ورود بیماری را به بدن كاهش می‌دهد و تا 14 روز پس از تزریق نیز مصونیت آن در فرد ایجاد می‌شود. اثر مثبت واكسن در جلوگیری از ابتلای فرد به آنفلوآنزا نیز برای شش ماه تا یك‌سال در بدن باقی می‌ماند.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع : مجله سیب سبز
مطالب پیشنهادی:
منبع : مجله سیب سبز
مطالب پیشنهادی:
چطور سرماخوردگی را از آنفلوآنزا تشخيص دهيم؟
5 ماده غذایی ضد آنفلوانزا
ایمنی مقابل آنفلوآنزا با خوراكی‌های ویژه
راه‌های بهبود بیماری آنفلوآنزا
آلرژی به واکسن آنفلوآنزا
5 ماده غذایی ضد آنفلوانزا
ایمنی مقابل آنفلوآنزا با خوراكی‌های ویژه
راه‌های بهبود بیماری آنفلوآنزا
آلرژی به واکسن آنفلوآنزا