افسردگی پس از زایمان(1)

افسردگی پس از زایمان (Postnatal depression) به نوعی افسردگی که در برخی موارد پس از وضع حمل زنان را مبتلا می‌نماید اطلاق می‌شود. حدوداً یک زن از هر 10 زن این افسردگی را تجربه می‌نمایند. این اختلال معمولاً در خلال یک ماهه نخست پس از وضع حمل آغاز می‌شود اما حتی می‌تواند تا 6 ماه بعد نیز ظهورش به تعویق افتد.

افسردگی پس از وضع حمل بسیار معمول است و چیزی بین ده تا پانزده زن از هر صد زنی که وضع حمل می‌کنند این وضعیت را تجربه می‌نمایند. رقم واقعی ممکن است از همین هم بیشتر باشد چه اینکه زنان زیادی که از این وضعیت رنج می‌برند اما نه تقاضای کمک می‌کنند و نه اینکه درباره احساساتشان با کسی صحبت می‌کنند.

 در بعضی موارد افسردگی پس از زایمان کاملا کوتاه مدت است اما در موارد دیگر در صورت عدم مداخلات درمانی ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول انجامد. افسردگی پس از زایمان نباید با موارد خفیف افسردگی که بسیاری از زنان پس از تولد نوزاد تجربه می‌نمایند یا اختلال جدی‌تر اما کمتر شایع روان پریشی زایمان که گاهی اوقات در هفته‌های نخست تولد کودک رخ می‌دهد اشتباه شود.

پذیرش داشتن احساس افسردگی مسئله مهمی‌است، تا نپذیرید برای دریافت کمک اقدام نخواهید کرد. برخی مادران بر این باورند که درماندگی آنها ناشی از بی کفایتی خود آنها در مقام یک مادر یا شخص است و در نتیجه بیان احساساتشان برای دیگر اشخاص اکراه آمیز است. آنها درک نمی‌کنند که به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده‌اند و به درمان و حمایت نیاز دارند. نشانه‌های افسردگی پس از زایمان از شخصی تا شخص دیگر متفاوت است و حتی در یک شخص در زمان‌های مختلف می‌تواند چهره‌های مختلفی به خود بگیرد.

روی هم رفته شما ممکن است برخی حالات زیر را تجربه نمایید:

 • ناشادی، خلق پایین یا غمگینی در اغلب اوقات یا احساس گناه یا ناامیدی.

• تحریک پذیری یا خشم بدون دلیل، یا تنش و ناتوانی در آرامش یافتن.

• دلشوره زیاد، درباره سلامتی خودتان یا کودکتان یا موضوعات کوچکی که در حالت طبیعی به راحتی با آنها مواجه می‌شوید.

 • ترس و سراسیمگی، به عنوان مثال درباره ترک منزل یا تنها ماندن در منزل با کودکتان. بعضی مادران حملات هول (panic) را با نشانه‌هایی چون سرگیجه، دردهای قفسه سینه یا مشکلات تنفسی تجربه می‌نمایند.

 • فرسودگی و عدم توان برای مواجهه با مسائل ساده و اگر چه خیلی خسته هستید ممکن است مشکلاتی در زمینه خواب و خوابیدن داشته باشید.

 • ناتوانی در تمرکز یافتن یا تصمیم‌گیری یا علاقه‌مندی به موضوعات جاری یا سر و وضع خودتان.

• دردهای بدون منشاء فیزیکی.

•کاهش‌ اشتها و کاهش‌ وزن‌

•بی‌انرژی‌ بودن‌؛ خستگی‌

•کندی‌ در تکلم‌ و تفکر

•بروز مکرر سردرد و سایر ناراحتیهای‌ فیزیکی‌

•سردرگمی‌درباره‌ توانایی‌ بهبود زندگی‌

•فقدان‌ پیوند عاطفی‌ بین‌ مادر و کودک، که‌ برای‌ هر دو زیان‌آور است‌.

ممکن است مادر کلمات و احساسات زیر را عنوان کند :

“من وقت زیادی را به گریه کردن می‌گذرانم. من نمی‌توانم خودم را جمع و جور کنم. لیست کارهایی که باید انجام دهم بیش از حد طولانی است. احساس می‌کنم بعنوان یک مادر کاملا درمانده هستم.”

 “بچه همینطور پشت سر هم گریه می‌کند و من نمی‌توانم او را آرام کنم. احساس درماندگی می‌کنم ولی خشمگین هم می‌شوم. بعد از آن احساس گناه عجیبی به من دست می‌دهد. اشکال از بچه نیست از من است.”

 “احساس می‌کنم که حس اعتماد به نفس ام را کاملا از دست داده ام. بد قیافه شده ام احساس بدی دارم.”

 افسردگی پس از وضع حمل چگونه با افسردگی “عادی” متفاوت است؟

عوارض افسردگی پس از وضع حمل مانند هر نوع افسردگی دیگر است. این عوارض شامل حس اندوه و بی حوصلگی نسبت به چیزهایی می‌شود که معمولا قابل قبول‌اند. تنها تفاوت در این است که این احساسات معمولا سه ماه پس از تولد نوزاد شروع می‌شوند. این احتمال وجود دارد که افسردگی پس از وضع حمل دیرتر از سه ماه بعد از زایمان هم شروع شود ولی اگر این افسردگی یک سال بعد از اینکه زنی وضع حمل کرد شروع شود دیگر بعید است به آن افسردگی پس از وضع حمل بگویند.

افسردگی‌ شدید که‌ ممکن‌ است‌ با احساسات‌ تهاجمی‌ نسبت‌ به‌ کودک، از دست‌ دادن‌ احساس‌ عزت‌ در ظاهر و منزل‌، بی‌اشتهایی‌ یا غذا خوردن‌ اجباری‌، دوری‌ کردن‌ از دیگران‌ یا تمایلات‌ خودکشی‌ همراه‌ باشد.

اگر شما هر یک از این نشانه ها را بیش از یک هفته تجربه نمایید و یا هر احساس مشوش کننده دیگر را، با پزشک خود مشورت کنید. خوشبختانه افسردگی پس از زایمان در کلینیک های درمانی نسبت به سال‌های گذشته پذیرش و رسمیت بسیار بیشتری یافته‌است. بسیاری از کارکنان خدمات بهداشتی با ارائه پرسشنامه‌ای به مادران و گرفتن شرح وضعیت آنها در خلال 8 هفته پس از وضع حمل به آنها در شناسایی افسردگی پس از زایمان کمک می‌نمایند.

 می‌توان علائم را در چند گروه تعریف و دسته بندی کرد:

 احساسات یا عواطف :

• حس غمگینی، اضطراب، نومیدی
• بیش از حد گریه کردن و یا ناتوان از اینکه گریه کنید
• احساس بی ارزش بودن
• وضعیت روحی کاملا متغییر است
• حس گناه
• حس بی علاقگی
• حس تشویش یا دستپاچگی و دلواپسی
• حس رنجیدگی و خشم
• از آن حسی که مایلید نسبت به نوزادتان داشته باشید برخوردار نیستید

علایم فیزیکی یا جسمی:

• حس بی حالی و فرسودگی
• دشواری در خوابیدن
• حس رخوت کردن، یا تشجیع، آشفتگی و ناتوان از استراحت کردن
• بی علاقگی به داشتن رابطه جنسی
• تغییر اشتها – یا بیش از حد خوردن و یا به اندازه کافی نخوردن
• افکار– وقتی افراد افسرده می‌شوند “متخصص” این می‌شوند که به نحو بسیار منفی و غم انگیزی فکر کنند.
•  از خود انتقاد کردن – “من مادر بدرد نخوری هستم”، “من وضعم بهم ریخته است”، “من این جزوه را نمی‌فهم پس باید خرفت باشم!”
•  دلواپس بودن – “نوزاد به اندازه کافی شیر نمی‌خورد”
• بسرعت نتیجه گیری کردن – “اشتباه من است”
• منتظر بدترین چیز بودن – “همه چیز دارد بد پیش می‌رود – کارها هیچ وقت درست نمی‌شوند”
• افکار نا امید کننده – “همه چیز نا امید کننده است. بعضی وقتها فکر می‌کنم همه بدون من وضعشان بهتر خواهد بود”
• افکار درباره دیگران – “هر کس دیگری دارد کارش را می‌کند. کسی به فکر من نیست”
• و درباره دنیا – “عجب جای هولناکی برای بزرگ کردن یک کودک است ….”
• فکر کردن – این نیز در اثر افسردگی به اشکال دیگری متاثر می‌شود.
•  پائین آمدن قدرت تمرکز
• ناتوانی در تصمیم گیری
• افکار مغشوش و به هم ریخته

  رفتار :

• از دیگران اجتناب کردن و عدم تمایل به بیرون رفتن
• اجتناب از انجام کارهایی که از آنها لذت می‌برید
• تکالیف روزانه را انجام ندادن یا بر عکس تلاش در انجام کارهای بیش از حد
• به تعوبق انداختن تصمیمات
• جر و بحث بیشتر و دادن زدن بدون کنترل

اگر تشخیص می‌دهید که تعداد هر چه بیشتری از آنچه در بالا آمده در باره وضعیت و رفتار دو هفته گذشته یا برای مدت طولانی تر از آن در موردتان صادق است، در آنصورت احتمال دارد که از نوعی افسردگی رنج می‌برید. اگر این چیزها طی چند هفته یا ماه پس از تولد نوزادتان رخ داده، در آنصورت احتمال زیاد دارد که شما از افسردگی پس از وضع حمل رنج می‌برید و اما علل افسردگی چیست؟