خواص ژله، چای، بستنی و قارچ از دیدگاه طب سنتی
دیگر مثل قدیم نیست كه آدم‌ها با تكیه بر تجربه یا دانش تجربی با پدیده‌های پیرامون‌شان برخورد كنند. در عصر جدید علم حرف اول و آخر را می‌زند و رسانه‌ها حرف علم را بین مردم سراسر جهان پخش می‌كنند. اما گاهی حجم این اخبار و اطلاعات به‌قدری زیاد می‌شود كه تشخیص درست از غلط را دشوار می‌كند حتی گاهی اخباری كه به گوش می‌رسد با یكدیگر در تناقض قرار می‌گیرد. درباره یكسری از خوراكی‌ها هم همیشه حرف و حدیث‌های ضد و نقیضی شنیده می‌شود. هنوز هم مردم تكلیف‌شان را با بعضی مواد غذایی نمی‌دانند.
برای روشن شدن این موضوع دكتر شهناز كاركن، دستیار تخصصی طب سنتی و مسوول آموزش تغذیه انجمن علمی طب سنتی چند خوراكی رایج را از دیدگاه طب سنتی بررسی کرده و دست‌كم تكلیف‌تان را با این چند مورد مشخص می‌كند.
ژله استخوان‌ساز است؟
ژله به دلیل شیوه آماده‌سازی سریع و آسان و شكل فانتزی و جذابش به عنوان دسر محبوب اغلب افراد مورد استقبال قرار می‌گیرد. ژله از ماده‌ای به اسم ژلاتین تهیه می‌شود كه چسبناك و غلیظ است. برخی تصور می‌كنند ژلاتین یك خوراكی صنعتی است و از مواد غیر مغذی و مضر تشكیل شده حال آنكه واقعیت خلاف این است. ژلاتین از استخوان حیواناتی مثل گاو و ماهی به دست می‌آید و با تغییراتی به شكل معمول به بازار عرضه می‌شود؛ بنابراین خواصی كه در قلم استخوان گاو و ماهی (بیشتر گاو) وجود دارد در ژله هم یافت می‌شود.
خواص ژله
تنها غذاها نیستند كه سلامت بدن را تامین می‌كنند. بعضی میان وعده‌ها و خوراكی‌های دیگر هم با خواص مفیدشان به این روند كمك می‌کنند. ژله از جمله همین مواد خوراكی است. طب سنتی ژله را غذا به حساب نمی‌آورد و صرفا آن را به عنوان یك دسر یا ماده اشتهاآور معرفی می‌كند. از نظر طب سنتی ژله قدری به طبع سرد و تر تمایل دارد ولی در مجموع طبع نسبتا معتدلی برایش قائل هستند. ژلاتین طبیعی از این اعتدال بیشتر بهره‌مند است.
* ژله مواد پروتئینی دارد و برای كسانی كه در مراحل رشد و استخوان‌سازی هستند یا دچار مشكلات مفصلی و استخوانی شده‌اند، مفید است.
* ژله می‌تواند باعث تنظیم سطح كلسترول مفید خون شود.
* كلاژن و اسیدفولیك موجود در ژله سبب رشد و تقویت پوست و مو می‌شود.
* با وجود ویتامین‌های B1 و B2 ژله می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی كمك كند.
هشدار طب سنتی درباره ژله
معمولا انواع ژله كه در كارخانجات تهیه می‌شوند، علاوه بر ژلاتین حاوی مواد دیگری مثل رنگ، اسانس و قند هم هستند؛ بنابراین توصیه می‌شود هفته‌ای یك یا دوبار بیشتر ژله مصرف نكنید. با رعایت این نكته درواقع به كلیه‌های‌تان یك هفته وقت می‌دهید تا به شكل مناسب این مواد زائد را از بدن‌تان دفع كند. همچنین افرادی كه معده‌شان سرد و مرطوب است باید كمتر از دیگران ژله بخورند؛ یعنی افرادی كه كمتر دچار عطش می‌شوند، بزاق‌شان بیشتر ترشح می‌كند و روی پوست هم سردی ملایمی را احساس می‌كنند. این افراد دستگاه گوارش‌شان ضعیف است و پروسه هضم ژله به عنوان یك ماده لزج كه باعث چسبندگی مخاط می‌شود، برای‌شان سخت‌تر خواهد بود.
بستنی انرژی‌زاست؟
بستنی تنها برای كودكان محبوب نیست چون تقریبا كمتر كسی را می‌شود پیدا كرد كه بستنی دوست نداشته باشد. بعضی‌ها می‌گویند بستنی به دلیل چربی و شیرینی فراوانش نمی‌تواند خوراك مفیدی باشد. در مقابل گروه دیگری معتقدند چون ماده تشكیل‌دهنده اولیه بستنی شیر است، هیچ ضرری برای سلامت ندارد. بعضی حتی پا را فراتر هم می‌گذارند و بستنی را درمان بیماری‌هایی مثل افسردگی و سرماخوردگی می‌دانند. واقعیت این است كه بستنی یك میان‌وعده پركالری به شمار می‌آید و بیش از آنكه برای بزرگسالان مفید باشد، برای كودكان مناسب است. بستنی از شیر تهیه می‌شود كه یكی از مهم‌ترین و مفیدترین لبنیات است.
خواص بستنی
از نظر طب سنتی بستنی یك ماده سرد بالفعل است كه جذابیت غذایی دارد ولی توصیه می‌شود آن را جایگزین غذا نكنید و صرفا به عنوان میان‌وعده از آن میل كنید.
* شیر موجود در بستنی دارای پروتئین و آهن فراوان است.
* ویتامین‌های گروه B به ویژه ویتامین B12 موجود در این خوراكی آن را به یك میان‌وعده مفید تبدیل می‌كند. ویتامین B12 در منابع گیاهی یافت نمی‌شود و تنها در شیر و بستنی وجود دارد. این ویتامین كمیاب در درمان كم‌خونی نقش مهمی را ایفا می‌كند.
* بستنی منیزیم هم دارد و برای افرادی كه دچار كمبود منیزیم هستند، مفید است.
هشدار طب سنتی درباره بستنی
بستنی یكی از خوراكی‌های محبوبی است كه تنوع بالایی هم دارد. انواع بستنی‌ها به‌فور در بازار یافت می‌شود.
* بستنی طبع سردی دارد و بهتر است آن را با ماده‌ای كه این سردی را اصلاح می‌كند، میل كنید. بهتر است بستنی را همراه شكلات گرم مصرف كنید. همچنین می‌توانید میوه‌هایی مثل موز را كه طبع گرمی دارند با بستنی بخورید.
* بستنی حرارت مورد نیاز برای هضم را كاهش می‌دهد بنابراین در حجم كم آن را مصرف كنید.
* بستنی را در فصل سرد مصرف نكنید چون بدن برای حفظ حرارت غریزی‌اش حرارت را به مركز بدن هدایت می‌كند. در این صورت اگر بستنی بخورید در واقع عملكرد طبیعی بدن‌تان را مختل كرده‌اید.
* هرچه بستنی طعم‌دار‌تر و رنگی‌تر باشد، به همان میزان از خواصش كاسته می‌شود.
* در تهیه بستنی‌های میوه‌ای معمولا از اسانس و رنگ بیشتری استفاده می‌شود.
قارچ باعث لاغری می‌شود؟
این روزها كه بازار رژیم‌های لاغری داغ است هر خوراكی كه به كاهش وزن كمك كند مورد استقبال قرار می‌گیرد. می‌گویند خوردن قارچ باعث لاغری می‌شود و بعضی به این امید هر روز آن را مصرف می‌كنند. عده‌ای هم خیال می‌كنند قارچ پروتئین دارد و آن را جایگزین منابع اصلی پروتئین می‌كنند. حال آنكه این كار درست نیست و به تندرستی‌شان آسیب می‌رساند چون میزان پروتئین قارچ بسیار كم است و نمی‌تواند پروتئین مورد نیاز بدن را تامین كند. اما قارچ فاقد چربی است و جزء مواد غذایی كم‌كالری محسوب می‌شود بنـابـراین می‌شود در رژیـم‌های غذایی كم‌كالری از قارچ هم استفاده كرد.
خواص قارچ
از نظر طب سنتی قارچ طبع سرد و تر دارد و توصیه می‌شود آن را همراه آویشن، زیره و فلفل سیاه میل كنید تا اثرات سوء آن خنثی شود. برخی از خواص قارچ عبارتند از:
* قارچ برای رشد و تقویت استخوان‌ها خوب است.
* ویتامین‌های گروه B در قارچ به‌وفور یافت می‌شوند.
* برای چشم و پوست مفید است.
* اعصاب و عضلات را تقویت می‌كند.
* در درمان بعضی انواع كم‌خونی موثر واقع می‌شود.
* دارای انواع املاح، آهن، كلسیم، پتاسیم و منیزیم است.
* برای مبتلایان به دیابت خوراك مناسبی به شمار می‌آید.
* كسانی كه دچار یبوست می‌شوند، بهتر است قارچ میل كنند.
هشدار طب سنتی درباره قارچ
* افرادی كه معده ضعیفی دارند مثل زنان باردار و شیرده بهتر است قارچ نخورند.
* كسانی كه معده‌شان سرد و تر است، نباید قارچ مصرف كنند.
* خوردن قارچ برای مبتلایان به اختلالات كلیوی مضر است.
* افرادی كه دچار كولیك روده هستند نباید قارچ بخورند.
* بیماران مبتلا به نقرس بهتر است قارچ نخورند.
* قبل از مصرف باید قارچ را خیلی خوب شست‌وشو دهید ولی به هیچ‌وجه نباید برای مدتی طولانی آن را در آب قرار دهید.
چای آرامش‌بخش است؟
مخالفان چای از خاصیت كاهش خلط دم یا مانع بودن آن در جذب مواد مغذی مانند آهن استفاده می‌كنند و می‌گویند نوشیدن چای مضر است. این حرف گرچه درست است اما نباید باعث شود چشم بر حقایق و خواص مفید دیگر چای بسته شود. چای می‌تواند استرس‌های روزانه را از بین ببرد، خستگی را از تن بشوید و اسباب نشاط را فراهم كند. شاید بشر خودش به تجربه این را دریافته است كه چای را رها نمی‌كند!
خواص چای
چای طبع گرم و خشك دارد و خلط دم را كاهش می‌دهد؛ یعنی مانع جذب آهن می‌شود ولی با این حال در صورتی كه به اندازه مصرف شود، فواید بسیاری همراه خواهد داشت که برخی از فواید آن عبارتند از:
* ادرارآور است و در افرادی كه سنگ كلیه دارند می‌تواند باعث دفع سنگ شود.
* نوشیدن یك لیوان چای در روز خستگی را برطرف می‌كند.
* چای جزء نوشیدنی‌هایی است كه اغلب افراد به نوشیدن آن عادت دارند. در طب سنتی وقتی كسی عادت به مصرف یك خوراكی دیرینه دارد، می‌گویند آن ماده خوراكی برایش غذاییت پیدا می‌كند بنابراین چای هم در تامین تندرستی نقش موثری را بازی می‌كند.
هشدار طب سنتی درباره چای
افراط و تفریط در هر امری آسیب‌های خاص خودش را در پی خواهد داشت. این قاعده در مورد چای هم مستثنا نیست؛ یعنی نوشیدن به اندازه آن می‌تواند فرد را از خواص مفیدش بهره‌مند كند و بیش از حد خوردن یا نخوردنش هم كیفیت سلامت را پایین می‌آورد.
* چای در قسمت انتهایی روده مانع جذب آهن می‌شود و مصرف بیش از حد آن می‌تواند كم‌خونی ایجاد كند.
* چای در صورتی كه به صورت داغ نوشیده شود، موجب التهاب معده و مری می‌شود.
* در نوشیدن چای افراط نكنید. نوشیدن روزانه یك یا حداكثر دو لیوان چای كافی است.
* چای كمرنگ بنوشید.
* فاصله مناسب بین نوشیدن چای و خوردن غذا را رعایت كنیدوتا دو ساعت بعد از غذا چای ننوشید.
* نوشیدن مفرط چای در افرادی كه كم خونی یا بیماری كلیوی دارند، بسیار مضر است.
گردآوری : گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : مجله سیب سبز