انواع مواد غذایی مثل چای، پسته، میوه‌ها، گلاب، حبوبات، برنج، عرقیجات، رب‌گوجه، آبمیوه و. . . در داخل كشور به صورت ارگانیك تولید می‌شوند.
چه محصولاتی ارگانیک هستند؟
تقلب در تولید و عرضه محصولات ارگانیك این روزها به خبر یك بسیاری از خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها تبدیل شده و داد مسئولان وزارت بهداشت را هم درآورده است. چند روز پیش دكتر سیاری، معاون بهداشتی وزارت بهداشت در نشستی خبری كه در ساختمان وزارت بهداشت و درمان برگزار شد از تقلب در تولید و عرضه محصولات ارگانیك خبر داد و سود بالای این محصول را یكی از مهم‌ترین عوامل بروز تقلب‌ها دانست. این امر بهانه‌ای شد تا سراغ زوبین امیری، عضو هیات مدیره انجمن ارگانیك ایران برویم و با محصولات ارگانیک، راه‌های تشخیص انواع تقلبی آن و فواید این محصولات بیشتر آشنا شویم.
تعاریف مختلفی برای مواد و محصولات ارگانیك وجود دارد اما به‌طور ساده می‌توان گفت به محصولاتی ارگانیك گفته می‌شود كه در تمام مراحل كاشت، پرورش و تولید آنها از چرخه‌های سازگار با طبیعت استفاده شود. در حقیقت در تولید این نوع محصولات از هیچ نوع مواد شیمیایی استفاده نشده به علاوه تولید محصولات ارگانیك به محیط زیست نیز آسیب نمی‌رساند. درواقع می‌توان گفت سیستم كشاورزی ارگانیك از سلامت انسان، خاك و اكوسیستم حمایت می‌كند و از تجارت، نوآوری، علوم سودمند برای محیط زیست، ترویج نمایشگاه‌های مرتبط و كیفیت خوب زندگی اشخاص درگیر با آن تركیب شده است.
مواد شیمیایی ممنوع!
یكی از موارد كشاورزی ارگانیك این است كه همه‌چیز برای تولید و پرورش محصولات طبیعی باشد. در این نوع از محصولات از هیچ‌گونه سم یا كود شیمیایی استفاده نشده و حفاظت از خاك، آب، و سلامت انسان و حیوان در نظر گرفته می‌شود. می‌توانید محصولات ارگانیك را با وجدانی راحت مصرف كنید و آسوده خاطر باشید كه برای مصرف این نوع از محصولات، كره زمین و بقای آن را به خطر نینداخته‌اید. این محصولات فاقد هر نوع مواد شیمیایی مصنوعی و فلزات سنگین هستند و تمام مراحل تولید، پرورش، فرآوری، بسته‌بندی، نگهداری، حمل و نقل و. . . تحت كنترل و نظارت نظام گواهی و استاندارد معتبر محصولات ارگانیك است.
بایدها و نبایدهای محصول ارگانیك!
تولید هرگونه مواد ارگانیك بایدها و نبایدهای خاص خود را دارد كه باید طبق ضوابط خاص مدنظر قرار گیرد. اگر محصول ارگانیك جزء محصولات كشاورزی باشد در كاشت و پرورش آن از سموم یا كودهای طبیعی استفاده می‌شود؛ مثلا برای دفع آفات ممكن است از حشرات یا از انواع مواد طبیعی به عنوان كود بهره گرفته شود. به‌طور كلی تمام مسائل مربوط به حفظ خاك، آب، هوا و... رعایت شده و محصولی سالم و طبیعی ارائه می‌شود؛ اگر محصول ارگانیك جزء محصولات دامی، گوشتی یا پروتئینی باشد در پرورش دام، برای پرورش این نوع محصولات از هورمون‌های رشد‌دهنده به هیچ عنوان استفاده نشده و چراگاه‌های ارگانیك به عنوان تغذیه این دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تغذیه سالم و مطمئن
به دلیل استفاده از انواع مواد نگهدارنده، طعم‌دهنده‌ها، رنگ‌های شیمیایی، اسانس‌ها و. . . در مواد غذایی مختلف، خصوصا موادی كه ماندگاری بالایی دارند، توصیه می‌شود همه افراد خصوصا كودكان، سالمندان و. . . كمتر از این مواد استفاده كنند. در عوض پیشنهاد می‌شود مواد غذایی ارگانیك كه طبیعی بوده و هیچ ضرری برای سلامتی ندارند جایگزین غذاهای مضر شوند. به‌راحتی می‌توان لیوان آبمیوه‌های مصنوعی یا شیرهای ماندگار كودك خود را با محصولات ارگانیك جایگزین كرده و سلامت او را تا حد زیادی تضمین كنید.
تنوع محصولات ارگانیك
انواع مواد غذایی مثل چای، پسته، میوه‌ها، گلاب، حبوبات، برنج، عرقیجات، رب‌گوجه، آبمیوه و. . . در داخل كشور به صورت ارگانیك تولید می‌شوند. اگرچه تولیدات در این زمینه در داخل كشور وجود دارد اما واردات محصولات ارگانیك هم بخشی از بازار این نوع محصولات را به خود اختصاص داده است. به‌هرحال باید دقت كافی داشته باشید و هر روز بر اطلاعات خود در زمینه محصولات مختلف ارگانیك بیفزایید. این اطلاعات به كارتان خواهد آمد و برای انتخاب محصولات مختلف كمك‌كننده خواهد بود.
مرغ ارگانیك نداریم!
مردم آگاه باشند ما در ایران تولید مرغ ارگانیك نداریم، فقط نوعی مرغ با نام مرغ سبز وجود دارد كه ارگانیك نیست و فقط آنتی‌بیوتیك به آن تزریق نشده است. اتفاقا بخشی از كاری كه باید انجام شود اطلاع‌رسانی درباره برخی محصولات است كه مورد تخلف واقع نشود. مردم هم باید اطلاعات خود را درباره محصولات ارگانیك بالا ببرند تا هر چیزی را با نام ارگانیك نخرند. اگر مردم بدانند مرغ ارگانیك تولید نمی‌شود، متخلفان نمی‌توانند مرغ‌های با جثه كوچك‌تر را با نام ارگانیك به فروش برسانند. در سایت انجمن ارگانیك ایران به نشانی www. iranorganic. org اطلاعات مفیدی برای آگاهی هرچه بیشتر مردم وجود دارد. در حال حاضر توزیع گسترده محصولات ارگانیك را شركت‌هایی مثل شركت زوبین انجام می‌دهد. توزیع و ایجاد بازار برای این محصولات، كار آسانی نبوده و كار یك شركت نیست، دولت باید وارد كار شود و برخی حمایت‌ها را بر عهده بگیرد. این موضوع به سلامت جامعه ارتباط دارد و مجلس، شورای شهر و. . . باید وارد قضیه شوند. تغذیه سالم یعنی سلامت جامعه و سلامت جامعه یعنی عملكرد بهتر در همه زمینه‌ها. بنابراین درمورد تغذیه مردم نمی‌توان اهمال كاری كرد.
هر محصولی ارگانیک نیست
برای تولید محصولات ارگانیك علاوه بر اینكه باید سم و كود طبیعی مصرف شود، نباید از تركیبات نگهدارنده، طعم‌دهنده‌ها، رنگ‌ها و دیگر مواد شیمیایی در تركیبات این محصولات استفاده شود. به علاوه پرورش محصولات ارگانیك نباید به محیط زیست و طبیعت هم ضربه بزند. برای پرورش محصول ارگانیك حتی حقوق كشاورزان و كارگران مزارع هم باید رعایت شود و باید به این قبیل موضوعات هم توجه داشت؛ این است كه معتقدم نام ارگانیك مقدس است.
رازهای کوچک، اما مهم درتولید محصولات ارگانیک!
بعد از انقلاب صنعتی تولید مواد غذایی وارد روش‌هایی شد كه هزینه آن را سلامت مردم، اكوسیستم و منابع طبیعی پرداختند. هزینه‌های روش جدید تولید محصولات سنجیده نشده بود؛ به این معنا كه این سم و كود شیمیایی كه بار بیشتری می‌دهد، راحت‌تر با آفات مبارزه می‌كند یا محصول را سریع‌تر پرورش می‌دهد، اگرچه شاید به لحاظ مالی كم‌هزینه‌تر باشد اما هزینه‌های بیشتر دیگری بر دوش كره‌زمین می‌گذارد. بنابراین هزینه‌های تولیدات زیاد، سریع و راحت‌تر محصولات كشاورزی بررسی نشده و نتیجه هم سونامی سرطان، آلودگی آب، خاك، هوا و. . . است. زمانی كه قرار باشد هزینه‌های تولید محصولات را كره زمین (به معنای كل كره زمین) نپردازد، طبیعی است كه قیمت كمی بالاتر می‌رود؛ یعنی برای تولید محصول به جای آنكه از زمین، آب، سلامت انسان و. . . خرج كنیم، از پول خرج می‌كنیم. پول بیشتری برای خرید محصولات ارگانیك پرداخت می‌شود اما در عوض از بیماری‌ها و آلودگی‌های مختلف پیشگیری می‌شود؛ یعنی نوعی سود غیرمستقیم. در اصطلاح بهتر است به جای آنكه ته شلنگ را بگیریم تا آب هدر نرود، شیر را ببندیم. تغذیه را اصلاح كنیم بیماری به وجود نمی‌آید كه بخواهیم درمان كنیم.
محصولات ارگانیك معتبر کدامند؟
محصولاتی ارگانیك هستند كه شركت‌های نظارت و بازرسی، صلاحیت آنها را تایید كرده باشند. ما در دنیا 530 شركت بازرسی داریم كه برای بازرسی فرآیند محصولات ارگانیك صلاحیت دارند. در حقیقت به محصولی ارگانیك گفته می‌شود كه فرآیند تایید صلاحیت را توسط این شركت‌های بازرسی گذرانده و مورد تایید قرار گرفته باشد. پس از مطابقت محصولات با استانداردهای ارگانیك مورد تقاضای هر كشور، گواهی ارگانیك به محصول داده می‌شود.
محصولات ارگانیك معتبر كه گواهی دریافت كرده باشند، لوگوی مخصوصی دارند. تایید بازرسی‌ها برای محصولات ارگانیك مستندات سفت و سختی را می‌طلبد و مدعیان محصولات ارگانیك باید این مستندات را داشته باشند. صنعت ارگانیك در ایران جزو صنایع نوپاست و قیمت این محصولات مصوب نیست. اما کمتر مشاهده می‌شود كه فروشگاه‌های معتبر، محصولات را با قیمت‌های خیلی متفاوت عرضه كنند. به علاوه مردم می‌توانند در صورت مشاهده تخلف در زمینه ارائه محصولات غیرارگانیك به جای ارگانیك، این موضوع را به انجمن ارگانیك ایران به شماره 88810521-021 اطلاع دهند.
محصول ارگانیك باید گواهی داشته باشد
شاید بسیاری از افراد با دیدن اسم ارگانیك اقدام به خرید كنند اما حتما باید به خاطر داشته باشید این روزها از نام ارگانیك سوءاستفاده‌های زیادی شده و افرادی محصولات خود را با نام ارگانیك به فروش می‌رسانند كه حتی كمترین اطلاعی از این محصولات ندارند. حتما این را هم به خاطر داشته باشید كه فقط محصولاتی به عنوان ارگانیك شناخته می‌شوند كه مراحل بازرسی و نظارت را از طرف سازمان‌های مربوطه گذرانده و گواهی ارگانیك از جهاد كشاورزی دریافت كرده باشند.
با سلامت مردم بازی نکنیم!
در دنیایی زندگی می‌كنیم كه بسیاری از مواد غذایی آلوده به مواد شیمیایی هستند؛ چه به لحاظ استفاده از سم و كود شیمیایی و چه به لحاظ انواع رنگ‌های شیمیایی، طعم‌دهنده‌ها یا مواد نگهدارنده. بیماری‌زایی و مضر بودن این مواد هم بر هیچ‌كس پوشیده نیست. وقتی ادعا می‌كنیم محصولی سالم است كه همه موارد مربوط به محیط زیست و. . . را رعایت كرده باشد، باید طوری عمل كنیم كه مردم برای سلامت محصول بتوانند بیشتر خرج كنند چون این محصولات قیمت بالاتری دارند.
ارگانیک،سبز سبز مثل طبیعت!
در پرورش محصولات ارگانیك چند موضوع باید رعایت شده باشد؛ اول آنكه برای پرورش این محصولات از سم یا كود شیمیایی استفاده نشده باشد. به علاوه فرآیند بسته در تولید مورد استفاده قرار گرفته باشد؛ بسته به این معنی كه از چرخه طبیعت برای مراحل مختلف پرورش محصولات از كاشت، مبارزه با آفات و. . . بهره‌برداری شده باشد. در حقیقت برای تولید محصولات ارگانیك از كودهای طبیعی، سرخس‌ها، جلبك‌ها و. . . به عنوان كود و از حشرات برای از بین بردن آفات به عنوان سم استفاده می‌شود؛ یعنی همه‌چیز طبیعی است.
نظارت بر استانداردها
طبیعتا نظارت‌هایی برای جلوگیری از تخلف در زمینه ارائه محصولات ارگانیك وجود دارد كه با انجام آزمایش‌های مختلف و براساس استانداردهای تصویب شده، میزان عناصر شیمیایی یا باقیمانده سموم را در مواد غذایی اندازه‌گیری می‌كنند. چنانچه محصولی استانداردهای لازم را داشته باشد و بازرسی‌ها ارگانیك بودن محصول را تایید كنند، گواهی محصول ارگانیك به آن تعلق می‌گیرد. در این صورت می‌توانید با خیال راحت چنین محصولی را مورد مصرف قرار دهید و مطمئن باشید پولی كه خرج كرده‌اید صرف تضمین سلامت‌تان شده، نه پر كردن جیب سودجویان.
ارگانیك،گران‌تر اما سالم‌تر!
برای رشد محصولات ارگانیك از مواد طبیعی استفاده می‌شود و هورمون یا كود در رشد آنها مصرف نمی‌شود بنابراین تولید این مواد نسبت به دیگر محصولات زمان بیشتری می‌طلبد که درنتیجه این روند قیمت این محصولات اندكی بالاتر از سایر محصولات می‌شود که این موضوع طبیعی است. درحقیقت قیمت محصولات ارگانیك به‌طور معمول ۳۰ درصد بالاتر از سایر محصولات كشاورزی است؛ البته توجه داشته باشید پول بیشتری می‌دهید تا سلامتی برای خود و خانواده‌تان بخرید بنابراین به نظر می‌آید به‌صرفه است كه پول دهید اما سالم باشید. اگر می‌خواهید به سلامتی خود و خانواده‌تان توجه كرده و مواد غذایی ارگانیك مصرف كنید باید در نظر داشته باشید هر محصولی برای آنكه به عنوان محصول ارگانیك شناخته شود باید مراحل مختلف بازرسی و نظارت را طی كرده و گواهی محصول ارگانیك داشته باشد. نداشتن گواهی به این معنی است كه محصول ارگانیك نبوده و به نوعی در عرضه آن تقلب شده است بنابراین هر محصولی صرفا به این خاطر كه به طور طبیعی تولید شده نمی‌تواند جزو محصولات ارگانیك طبقه‌بندی شود و حتما باید گواهی تایید از جهاد كشاورزی را داشته باشد.
مراقب سودجویان باشید
طبیعتا با افزایش اقبال مردم نسبت به محصولات ارگانیك و داغ شدن بازار، افراد سودجویی هم هستند كه نان تقلب را در تنور داغ این بازار بپزند. افراد یا شركت‌هایی هستند كه محصولات خود را با نام ارگانیك و قیمت بالاتر به فروش رسانده و از این طریق پول زیادی به جیب می‌زنند. به‌هرحال طبیعی است كه همه مردم تمام محصولات ارگانیك را نشناخته و قادر به تشخیص ارگانیك از غیر ارگانیك نباشند. شاید بتوان گفت محصولات ارگانیک از غیرارگانیک در لحظه خرید چندان قابل تشخیص نیست و مردم با دیدن نام ارگانیک روی انواع محصولات به آن اطمینان می‌کنند. به یاد داشته باشید هستند افرادی که در پی همین عدم آگاهی هستند بنابراین فقط به کلمه ارگانیک نوشته شده روی بسته بندی محصول قناعت نکنید و نام تولید کننده و فروشگاه را هم در نظر بگیرید.
محصولات ارگانیك تقلبی را بشناسیم
بحث تشخیص محصولات ارگانیك از غیرارگانیك تخصصی است و اگر قرار باشد همه علائم ظاهری محصولات ارگانیك به مردم توضیح داده شود باز ممكن است از همین موضوع هم سوءاستفاده شده، محصولاتی با ظاهر ارگانیك به مردم ارائه شود كه ارگانیك نیستند. فقط مردم درباره مثلا میوه‌ای مثل پرتقال متوجه باشند كه پوست آن مانند برخی محصولات غیرارگانیك موجود در بازار براق نباشد.
تولیدات ارگانیک ایران
در حال حاضر در ایران محصولاتی مثل میوه ها، چای، گلاب، عرقیجات، عسل، پسته، برنج و. . . با روش ارگانیك تولید می‌شود و مردم می‌توانند از محصولات ارگانیك گواهی شده داخلی استفاده كنند. در حال حاضر ما چرخه كامل ارگانیك داریم و در همه زمینه‌های كشاورزی، تولید، برندینگ، ارائه در بازار و. . . فعالیت می‌کنیم. محصولاتی كه در فروشگاه‌های تایید شده ارگانیك ارائه می‌شوند دارای گواهی و لوگوی مخصوص هستند كه می‌توان با خیال راحت آنها را به مصرف رساند.
آموزش لازم است
كسانی كه بر محصولات ارگانیك نظارت می‌كنند باید آموزش‌هایی دیده و برخی استانداردها را بدانند. مراجع ذیصلاح باید افراد ناظر را به لحاظ دانش فنی و مسئولیت پذیری تایید كنند تا محصولی كه به عنوان ارگانیك به بازار وارد می‌شود واقعا استانداردهای ارگانیك را داشته باشد.
اصلی که درباره محصولات ارگانیک نباید فراموش کنید
تولید محصول ارگانیك چهار اصول دارد:
اصل اول آن سلامت است كه هم بر محصول سالم و هم تفكر سالم افراد فعال در این زمینه اشاره دارد.
دوم مراقبت که شامل مراقبت از كشاورزان، محیط زیست، گیاه، خاك و. . . است.
سوم انصاف است؛ یعنی اینكه شخص در نظر داشته باشد تقلب و استفاده از سموم و كود شیمیایی كه سرطان‌زاست می‌تواند مشكلات زیادی را برای مصرف كننده ایجاد كند.
و اصل آخر هم اكوسیستم است به معنای آن چیزی كه اگر تخریب شود دیگر قابلیت زیست روی كره زمین از بین خواهد رفت.
تمام قوانین و مبنای محصولات ارگانیك هم روی این چهار اصل بنا نهاده شده است.
تخلف‌ها باید رسانه‌ای شود
متاسفانه سوءاستفاده زیادی از بازار ارگانیك وجود دارد و برخی متخلفان محصولات خود را برای سود بیشتر با نام ارگانیك به فروش می‌رسانند. باید این مسائل را رسانه‌ای كرد تا مردم از جریانات مطلع باشند و مورد سوءاستفاده قرار نگیرند. به‌هرحال شاید همه مردم قدرت تشخیص كاملا دقیق محصولات ارگانیك را نداشته باشند و این موضوع هم طبیعی است. پس باید با متخلفان برخورد شدیدی صورت گیرد وگرنه موج تخلفات بیشتر و بیشتر می‌شود و مردم متضرر خواهند شد. همچنین مردم نباید به هر محصولی اطمینان كنند و بهتر است از فروشگاه‌های معتبر و مورد تایید خرید داشته باشند.
نظارت‌ها بیشتر شود!
متاسفانه با وجود تخلفات موجود، نظارت‌ها بیشتر نشده است چون نیروی بیشتری نسبت به گذشته به كار گمارده نشده؛ پس باید نیروهای بیشتری را در اختیار داشت تا بتوان نظارت‌ها را دقیق‌تر و بیشتر كرد. اتفاقا الان بحثی در انجمن ارگانیك ایران مطرح است كه نیروها را افزایش داده و از نیروهای جوان یا حتی دانشجو استفاده شود که قرار است این نیروها در سطح شهر و در مراكز مختلف حضور یابند و در صورت مشاهده تخلف در زمینه ارائه محصولات ارگانیك آن را به سازمان حمایت از حقوق مصرف‌كنندگان گزارش دهند.
ایجاد بازار مناسب
سازمان‌های دولتی زیادی داریم كه مواد مصرفی زیادی هم نیاز دارند. اگر مقرر شود كه برای تامین مواد مصرفی این سازمان‌ها از محصولات ارگانیك استفاده شود هم به نوعی فرهنگسازی برای مصرف این محصولات انجام می‌شود و هم بازار مناسب برای این محصولات ایجاد شده است. مثلا در سازمان‌های مختلف چای زیادی مصرف می‌شود كه می‌توان از چای‌های وارداتی بی‌كیفیت صرف نظر كرده و از محصولات ارگانیك تولید داخل استفاده كرد. فرهنگ استفاده از محصولات ارگانیك نهادینه خواهد شد.
باید مجازات‌ها سنگین‌تر شود
در تمام كشورهای دنیا برای كسانی كه از نام ارگانیك سوءاستفاده كرده و مرتكب تخلف می‌شوند جزای سنگینی در نظر گرفته شده است. نه‌تنها فرد متخلف را در رسانه‌ها بی‌اعتبار می‌كنند بلكه جزای نقدی یا حتی زندان هم در مجموع این قوانین گنجانده شده است. همانطور كه وقتی تخلفی در جامعه صورت می‌گیرد مجازات اجرا می‌شود، وقتی به حریم تغذیه‌ای جامعه هم تجاوز شده و ادعاهای پوچ ارائه می‌شود مجازات‌هایی انجام می‌گیرد. در ایران هم توافقنامه‌هایی با سازمان حمایت از تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان وجود دارد تا بر تخلفات، نظارت وجود داشته باشد. به این صورت كه انجمن ارگانیك، متخلفان را شناسایی كرده و به سازمان حمایت از مصرف كنندگان معرفی می‌كند؛ این سازمان هم وظیفه دارد كه با متخلفان برخورد كند. در ایران طبق همان قوانین، متخلفان كم‌فروشی با متخلفانی كه محصول غیرارگانیك را به عنوان ارگانیك ارائه می‌دهند برخورد می‌شود. با توجه به تخلفاتی كه در زمینه محصولات ارگانیك وجود دارد به نظر باید جزای سنگین‌تری برای این افراد در نظر گرفته شود. سلامت و بهداشت جامعه موضوع مهمی است كه باید راه را تا حد امكان برای تخلف بست.
وظیفه دولت حمایت از محصولات ارگانیك است
وظیفه دولت است كه تولیدكنندگان محصولات ارگانیك را كه سلامت جامعه را تضمین می‌کند مورد حمایت قرار دهد. باید سیاست‌های حمایتی در این زمینه وجود داشته باشد كه متاسفانه در حال حاضر فقدان این سیاست‌ها حس می‌شود. حمایت‌هایی كه دولت می‌تواند انجام دهد به دو صورت است: اول حمایت‌های مالی به صورت تعلق یارانه یا وام‌های بلاعوض و بلندمدت و دیگری ایجاد بازار مناسب برای ارائه محصولات ارگانیك.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : مجله سیب سبز
