از اکبر اعتماد تا جواد ظریف
محمدجواد ظریف با خنده ای روی لب سوار ماشین می شود تا خودش را برساند به سالن کنفرانس. دل توی دل مردم نیست...

هفته نامه چلچراغ - سمیه کرمی: همه خانواده جمع شدند جلوی تلویزیون. شبکه خبر بعد از پخش برنامه ای در مورد حوادث نوروزی و صحبت های چندباره آقای عابدینی مجری خوش چهره سیما، به لوزان سوییس می رود. محمدجواد ظریف با خنده ای روی لب سوار ماشین می شود تا خودش را برساند به سالن کنفرانس. دل توی دل مردم نیست. خیلی ها دو روز آخر عید مسافرت هایشان را کنسل کردند تا ببینند نتیجه این ماراتن چندروزه چه می شود.

مذاکراتی که آینده کشور با آن گره کوری خورده بود. چند سایت خبری چند دقیقه ای قبل از آغاز کنفرانس مفاد تفاهم نامه را منتشر کرده بودند. اما اعتباری نبود. همه منتظر بودند تا محمدجواد ظریف به حرف بیاید. موگرینی پشت تریبون رفت و صحبت هایش را آغاز کرد. مترجم شبکه خبر، وسط ترجمه پخش را رها کرد و آنت را سپرد به دیگر. معلوم نشد موگرینی چه چیزهایی می گوید.

حالا نوبت ظریف بود تا با مردمش سخن بگوید. مردم کلمه به کلمه و حرف به حرف صحبت هایش را گوش می دادند، وقتی رسید به جمله: همه تحریم های شورای امنیت لغو می شود... بغضی توی دل مردم شکست.

مردمی که نزدیک به یک دهه با مشکلات اقتصادی و اجتماعی و... دست و پنجه نرم کرده بودند، بیماران سرطانی که برای تهیه دارو دچار مشکل بودند، کارگران و کارمندان که روز به روز سفره هایشان کوچک تر می شد و خلاصه تمام مردمی که فشارهای اقتصادی که حاصل تحریم های کشورهای اروپایی و آمریکایی بود، کمرشان را خم کرده بود. مردم نتیجه  امیدشان را دیدند؛ امیدی که گوشه دل هایشان زنده نگه داشتند و سال 92 پای صندوق رای آوردند.

تاریخی به درازای 64 سال

برنامه اتمی ایران به طور رسمی در سال 1329 آغاز شده است. سال 1336 بود که ایران به عضویت آژانس بین المللی انرژی اتمی درآمد و بعد از آن در سال 1346 معاهده NPT (توجه کنید، NPT، N مثل نون، مثل نوروز، اصلا مثل ناعمه!) درآمد و این عضویت در سال 1348 در مجلس شورای ملی تصویب شد.

اولین قرارداد اتمی ایران با آمریکا به امضا رسید. طبق این قرارداد آمریکا راکتور 5 مگاواتی آب سبک را به ایران فروخت و آن را در دانشگاه تهران نصب کرد. سازمان انرژی اتمی هم در سال 1353 با مدیریت اکبر اعتماد کارش را آغاز کرد. قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر هم در سال 1353 (نوامبر 1974) منعقد و کار به وسیله شرکت آلمانی کرافتورک یونیون- یکی از شرکت های تابعه شرکت زیمنس- آغاز شد و در 14 تیر 1355 (4 ژوییه 1976) قرارداد فی مابین به امضای نهایی رسید. برنامه اتمی ایران که با پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط حکومت پهلوی نیمه کاره ماند.

باز هم بوشهر

استارت دوباره برنامه اتمی ایران با 16 سال فاصله در سال 1373 خورده شد. در این سال دولت ایران قراردادی با روسیه امضا کرد که طبق آن شرکت روسی Export Story Atom متعهد شد تا سال 2000 نیروگاه اتمی بوشهر را تکمیل کند. وعده ای که هیچ گاه محقق نشد و بارها و بارها طرف روسی به دلایل مختلف زیر حرفش زد.

سروکله منافقین پیدا می شود

در اوت 2002، گروهی از منافقین موسوم به شورای ملی مقاومت ایران اقدام به انتشار گزارشی کرد که در آن از وجود تاسیسات غنی سازی نطنز و آب سنگین اراک اطلاعاتی منتشر شده بود.

بعد از ارائه گزارش منافقین به سازمان انرژی اتمی، ماجراهای کش دار برنامه هسته ای ایران شروع شد. داستانی که تا همین امروز هم ادامه دارد. اولین گفت و گوکنندگان ایرانی در دولت هشتم پای میز مذاکره باغ سه کشور اروپایی رفتند. هیئتی که سرپرستی اش بر عهده حسن روحانی بود.

سعدآباد، کاخ توافق

در 29 مهر 1382 برابر با 21 اکتبر 2003، در نشست مشترک وزرای خارجه سه کشور اروپایی و هیئت ایرانی که در تهران، سعدآباد، برگزار شد، بیانه ای منتشر کرد که به موجب آن، ایران برای بازدید بازرسان آژانس انرژی اتمی از تاسیسات اتمی خود اعلام همکاری کرد و گازدهی در سانتریفیوژهای نطنز را در راستای راستی آزمایی و اثبات صلح آمیز بودن فعالیت هسته ای ایران، به صورت داوطلبانه و برای مدت محدود تعلیق کرد.

انگلیس و فرانسه نیز متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کنند.

در این مذاکرات ریاست هیئت ایرانی را حسن روحانی (رئیس جمهور فعلی) و کمال خرازی برعهده داشتند.

پای بروکسل به میان می آید

توافق نامه بروکسل در چهارم اسفندماه 1382 برابر با 23 فوریه 2004 به امضا رسید و ایران متعهد شد ساخت و آزمایش سانتریفیوژهای مورد نیاز برای غنی سازی را متوقف کند و اقدام به ساخت قطعات یدکی سانتریفیوژهای موجود در آن زمان را نیز تعلیق کند. در این مذاکرات ریاست هیئت ایرانی بر عهده حسن روحانی و ریاست هیئت اروپایی بر عهده خاویر سولانا بود.

توافق زیر سایه ایفل

توافق نامه پاریس در 14 نوامبر 2004 برابر با 24 آبان 1383 در پاریس بین ایران و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به امضا رسید و به موجب آن ایران به عنوان اقدامی داوطلبانه در جهت اعتمادسازی- و نه به عنوان یک تعهد قانونی- پذیرفت که همه فعالیت های مربوط به غنی سازی و بازفرآوری مانند ساخت، تولید، نصب، آزمایش، سرهم بندی و راه اندازی سانتریفیوژهای گازی، و فعالیت های مربوط به جداسازی پلوتونیم را متوقف کند و در عوض اتحادیه اروپا سعی در پذیرش ایران در سازمان تجارت جهانی کند. نماینده مذاکره کننده ایران سیروس ناصری به همراه سفران وقت ایران در پاریس، لندند و برلین بودند.

پای یک بوش در میان است

اوضاع بین ایران و کشورهای اروپایی داشت خوب پیش می رفت تا آن که جورج بوش، رئیس جمهور جنگ طلب آمریکا بار دیگر ایران را محور شرارت نامید و از حمله نظامی صحبت کرد. اظهاراتی که باعث شد مقامات کشوری تعلیق های داوطلبانه را تمام شده بدانند و در اواخر دولت دوم اصلاحات کارخانه UCF اصفهان را تحت نظارت آژانس رفع پلمپ کنند. بعد از اصفهان نوبت راه اندازی دوباره نطنز بود. اقداماتی که با اولتیماتوم یک ماهه شورای امنیت برای توقف برنامه اتمی ایران مواجه شد.

آغاز تحریم های شورای امنیت

شورای امنیت در ژوییه 2006 (برابر 1384) قطع نامه 1696 را تصویب کرد که خواستار تعلیق غنی سازی اورانیوم در ایران بود.

شورای امنیت در دسامبر همان سال قطع نامه 1737 را تصویب کرد که بیشتر فعالیت های تجاری، مالی، صنایع موشکی و هسته ای ایران را براساس بند 41 فصل هفتم منشور ملل متحد، هدف قرار داده بود.

این قطع نامه نخستین سند بین المللی حقوقی بود که فعالیت های هسته ای ایران را به عنوان تهدید علیه صلح و ثبات منطقه ای معرفی می کرد. تهران با تاکید بر بند 4 معاهده ان پی تی این اتهامات را غیرمستند می خواند و خواستار رفتار غیرتبعیضی با فعالیت های اتمی این کشور بود.

گروه 1+5 در راستای ادامه فشار بر توقف برنامه اتمی ایران، قطع نامه های 1747 (در مارس 2007)، 1803 (در مارس 2008)، 1835 (در سپتامبر 2008) و 1929 (در ژوئن 2010) را نیز تصویب کردند؛ براساس این قطع نامه ها محدویت های مالی بر شرکت ها و افراد وابسته به سپاه پاسداران و سازمان انرژی اتمی افزایش یافته بود.

قطع نامه دانی که پاره نشد!

هم زمان با صدور قطع نامه های پیاپی توسط شورای امنیت سازمان ملل، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران، به جای چاره اندیشی جهت خلاصی کشور از بحرانی بی نتیجه در سفر خوزستان خود طرف غربی را به سخره گرفت و جمله معروفش را گفت. احمدی نژاد فریاد زد: «وقتی کشورهای غربی شاهد رشد و پیشرفت ایران بودند، هر روز یک قطع نامه تهیه کردند و در شورای امنتی علیه ما صادر کردند. من امروز به آن ها می گویم آن قدر قطع نامه بدهید تا قطع نامه دان شما پاره شود. این قطع نامه های شما مشروعیت و اثر ندارد.» قطع نامه هایی که حالا همه موافق اند که هم مشروعیت داشته و هم اثر. اثراش را در زندگی مردم گذاشته و مشروعیتش را می شود از همکاری کشورهای اروپایی و آسیایی و آمریکایی با تحریم کنندگان باور کرد.

سعید جلیلی و مذاکرات بی نتیجه

سعید جلیلی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی کشور با گروه 1+5 چند دور گفت و گوهای بی نتیجه انجام داد. گفت وگوهایی که معروف است به جای طی کردن مسیری برای توافق به میزگردی برای اعلام نظر کشورهای مختلف تبدیل شده بود.

دولت تدبیر و نسیم توافق

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و تغییر روند تصمیم گیری در سیاست خارجی کشور، امید برا حل مسئله  هسته ای بیشتر شد. اولین دور مذاکرات در سفر روحانی به نیویورک انجام شد و از آن جهت دارای اهمیت بود که برای اولین بار محمدجواد ظریف با جان کری پشت درهای بسته به گفت و گو نشستند.

مذاکرات 4 و 5

این مذاکرات در 23 و 24 مهر 1392 در شهر ژنو سوییس برگزار شد و محمدجواد ظریف سرپرستی تیم مذاکره ایران را برعهده داشت. مذاکرات ژنو 5 که قرار بود در روزهای 16 و 17 آبان در سطح معاونان وزیران خارجه گروه 1+5 در ژنو سوییس برگزار شود، به دلیل زمان بیشتر برای توافق احتمالی به روز سوم یعنی 18 آبان نیز کشیده شد.

در شب اول حضور جان کری در ژنو مذاکرات سه جانبه ای بین محمدجواد ظریف و جان کری و  کاترین اشتون برگزار شد که پنج ساعت به طول انجامید. این مذاکره اولین جلسه بعد از انقلاب ایران بود که بین وزیران خارجه دو کشور ایالات متحده و ایران برگزار شد. همه چیز تا این موقع بسیار امیدوارکننده پیش می رفت و همه چیز برای یک توافق اولیه فراهم بود تا این که در صبح روز 17 آبان وزیر خارجه فراسنه بین خبرنگارها آمد و اظهار داشت: «اختلافات جدی هنوز پابرجاست و ایران باید امنیت اسراییل را نیز در توافق نامه پیشنهادی اش لحاظ کند.»

مذاکرات ژنو 6

این نشست پیرو مذاکرات پیشین از تاریخ 29 آبان تا 3 آذر 1392 در ژنو برگزار شد. در نهایت ایران با پنج کشور دیگر گروه 1+5 به توافق نهایی رسیدند. باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا این توافق تاریخی را آغازی مهم خواند؛ توافقی که به توافق ژنو معروف شد و آغازی بود برای حل سریع تر برنامه اتمی ایران.

لوزان و امیدواری مردم ایران

مذاکرات لوزان آخرین دور از مذاکرات هیئت ایرانی با گروه 1+5 بود. مذاکراتی که در عید 94 انجام شد و بعد از نزدیک به 9 روز مذاکرات فشرده به تفاهم نامه ای مطبوعاتی منجر شد. تفاهم نامه ای که انتظار می رود تا تیرماه و طبق نقشه راهی که تعیین شده، کلاف سردرگم پرونده هسته ای ایران را حل کند.

 

 

گردآوری:گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع:مجله چلچراغ