مجری سی سی تی وی از مارک گروسمن پرسید که ارزیابی وی از گفتگوهای کنونی در وین اتریش چیست؟
مارک گروسمن:به نظر من اینکه گفتگوها ادامه دارد و ضرب الاجل جدیدی تعیین شده است نکات مهمی است. به نظر من دنیا نظاره گر است که در وین چه اتفاقی می افتد؟ این گفتگوها اهمیت زیادی دارد این اهمیت فقط از جنبه موضوع هسته ای نیست بلکه برای آینده ی روابط آمریکا و ایران نیز اهمیت دارد.
موضوعات مهمی وجود دارد که هنوز درباره آنها تصمیم گیری نشده است اما این واقعیت که جان کری وزیر امور خارجه ی آمریکا و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ی ایران در وین حضور دارند نشان می دهد که افراد مشغول کار جدی هستند. به نظر می رسد که این گفتگوها خیلی آرام و محرمانه درحال برگزاری است و این اهمیت زیادی دارد. موضوعات بزرگی هم وجود دارد که هنوز درباره شان تصمیم گیری نشد. باید ببینیم که چه می شود!
اما این واقعیت که گفتگوها تمدید می شود، شبیه به این است که کسی بخواهد از رویارویی با یک موضوع دشوار طفره برود این طور نیست؟
مارک گروسمن: کارکرد مذاکره اینگونه است. افراد روی موضع خود ایستادگی می کنند و ایستادگی تا آخر است. این مذاکرات آزمونی است تا مشخص شود که چه سازش ها و مصالحه هایی موجود است؟ منافع ملی چه هستند؟ هم برای مذاکره کنندگان ایرانی و هم برای مذاکره کنندگان آمریکایی اهمیت دارد که نظر افکار عمومی در موطن شان چیست؟ اگر شما جان کری وزیر امور خارجه ی آمریکا باشید واقعا کار سختی است. جان کری می داند که وقتی به آمریکا باز گردد باید به رئیس جمهور، به کنگره و به مردم آمریکا پاسخگو باشد که موضوعات نظارت و راستی آزمایی چه شدند؟ باید درباره ی سایت های نظامی پاسخ بدهد؟ باید درباره ی تحریم ها پاسخ بدهد که این تحریم ها چه زمان و چگونه برداشته می شوند؟ چه تحریم هایی برداشته می شود؟
موضوعات دیگری هم حول روابط آمریکا و ایران وجود دارد که شامل افراد بازداشت شده در ایران می شود از جمله خبرنگار واشنگتن پست و یا تلاش های آمریکا و ایران در منطقه! پس موضوع هسته ای وجود دارد، موضوعات بزرگتری هم وجود دارند. به نظر من در هر دو طرف افراد باید فکر کنند که چگونه این توافق را به سران کشورهای خود ارائه کنند.
آقای موسویان نظر شما چیست؟ آیا به نظر شما گفتگوها به نقطه ی حساس موفقیت یا شکست رسیده است؟
موسویان: من معتقد به چنین چیزی هستم. براساس آنچه که من می دانم نود و پنج درصد پیش نویس نگارش شده است، شاید مهمترین موضوعات که دستکم نود و پنج درصد هستند ، حل شده است. اکنون دیگر مناقشه ای درباره ی همه ی تدابیر در چارچوب پیمان ان پی تی وجود ندارد. آنها در مورد همه چیز در چارچوب ان پی تی توافق کردند. پیمان ان پی تی تنها پیمان بین المللی معتبر درباره ی عدم اشاعه ی هسته ای است. از همان روز نخست ایران و آمریکا به همراه قدرت های جهانی قبول کرده بودند که ان پی تی معیار توافقنامه ی نهایی خواهد بود.
از این رو من امروز می توانم بگویم که وقتی توافق بدست آید ایران به شفافیت حداکثری پایبند خواهد بود که در چارچوب ان پی تی خواهد بود.
با وجود این موضوعاتی است که آمریکا و کشورهای غربی به طور خاص مطرح کرده اند که مربوط به تدابیری فراتر از ان پی تی می شود و درباره ی اعتماد سازی و مسدود کردن هرگونه مسیر احتمالی انحراف به سمت تسلیحات هسته ای در ایران می شود. به نظرمن موضوعات مهم در خصوص آب سنگین اراک مورد توافق قرار گرفتند یعنی ایران برای مدت زمان طولانی فعالیت بازفرآوری نخواهد داشت، وقتی کشوری بازفرآوری نداشته باشد ساختن بمب اتم از راکتور آب سنگین برای آن کشور غیر ممکن می شود. ایران قبول کرده است که سوخت مصرف شده را صادر کند. همچنین ایران تغییرات فنی ایجاد می کند تا تولید پلوتونیوم قابل بکارگیری در تولید بمب را در اراک به حداقل برساند. پس همه ی تضمین های عینی مربوط به منحرف نشدن راکتور آب سنگین اراک تا کنون مورد توافق واقع شده است.
موضوع دیگر تاسیسات غنی سازی است. موضوعات مهم مربوط به غنی سازی تاکنون مورد توافق واقع شدند چون ایران پذیرفته است که برای مدت طولانی زیر پنج درصد غنی سازی کند. تا زمانی که کشوری زیر پنج درصد غنی سازی می کند ، برایش غیر ممکن است که بمب هسته ای بسازد.
باراک اوباما اوایل هفته ی جاری هشداری صادر کرد و گفت اگر آمریکا توافقنامه ی خوبی را مشاهده نکند ، گفتگوها را ترک خواهد کرد.آیا واقعا آمریکا می تواند این کار را بکند یا اینکه چنین حرف هایی فقط موضع گیری است؟
مارک گروسمن: نه ، فکر می کنم رئیس جمهور فقط موضع گیری نکرده است. وقتی که می گوئید رئیس جمهور آمریکا تحت فشار است باید گفت که او خودش هم خود را تحت فشار قرار می دهد و به عنوان رئیس جمهور آمریکا باید استانداردهایی را تعیین کند. این استانداردها پس از نخستین توافقنامه ی موقت تعیین شدند. شما به یاد دارید که رئیس جمهور آمریکا توافقنامه ی چهار صفحه ای را منتشر کرد. اگر رئیس جمهور آمریکا چنین بیانیه هایی را صادر می کند، هدفش این است که اگر توافقنامه ی نهایی به توافقنامه ی موقت نزدیک باشد در این صورت امضا می شود.
در مورد توافقنامه چهار صفحه ای، آیا رئیس جمهور در آن مقطع تحت فشار نبود که نوعی از پیشرفت را نشان دهد؟
مارک گروسمن: ما فراموش نمی کنیم که هر دو طرف براساس توافقنامه موقت، تعهدات خاصی را برآورده کردند. این یک تحول مثبت است. به نظر من هرچند نود و پنج درصد توافقنامه ممکن است بدست آمده باشد اما در این توافقنامه هیچ چیز مورد توافق قرار نمی گیرد مگر اینکه درباره ی همه چیز توافق شود.
پس موضوع سابقه ی تاریخی، سایت های نظامی و موضوع چگونگی برداشته شدن تحریم ها اهمیت دارد. رئیس جمهور آمریکا صحبت کرد. رهبر معظم ایران هم صحبت کرد. رهبر ایران گفت تحریم ها بلافاصله پس از امضای توافقنامه برداشته می شوند. مذاکره کنندگان همچنان کار دارند اما رئیس جمهور آمریکا استانداردی در اینجا تعیین کرده است نه اینکه تحت فشار بیرونی بوده باشد. مذاکره کنندگان آمریکایی و ایرانی وقتی به وطن شان بازمی گردند باید به پرسش ها پاسخ بدهند و باید بتوانند توجیه کنند که چه کردند؟
مجری گفت: مخالفان و منتقدان رئیس جمهور آمریکا می گویند او امتیازات زیادی می دهد چون فقط توافقنامه می خواهد!
مارک گروسمن: یکی از دلایلی که رئیس جمهور آمریکا سخنرانی کرد همین بود. وی سخنرانی کرد تا برای دنیا بگوید که من توافقنامه را دوست دارم اما هر توافقنامه ای را امضا نخواهم کرد بلکه توافقی را امضا خواهم کرد که برای آمریکا و ایران و دنیا خوب باشد.
وقتی که باراک اوباما درباره ترک کردن مذاکرات صحبت کرد، در این صورت چه گزینه ای روی میز باقی می ماند؟ اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا در آوریل به سی ان ان گفته بود تمرکز ما بر گفتگوها است، ما درصورتی که گفتگوها شکست بخورد از گزینه ی نظامی استفاده خواهیم کرد.
حسین موسویان:
به نظر من نه ایران و نه آمریکا مذاکرات را ترک نخواهند کرد چون آنها تا این لحظه هم دستاوردهای بی سابقه ای داشتند. در مورد تعهدات ایران در چارچوب ان پی تی هیچ موضوع دیگری باقی نمانده است. ایران تنها کشوری است که برای مدت زمان طولانی قبول کرده است که تعهداتی حتی فراتر از ان پی تی داشته باشد مثلا زیر پنج درصد غنی سازی کند و یا اینکه هیچ فعالیت بازفرآوری در راکتور آب سنگین اراک نداشته باشد. به اعتقاد من، باراک اوباما پس از توافقنامه اعلام خواهد کرد که ایران اکنون متعهد به تعهدات حداکثری در چارچوب ان پی تی است و ایران سرزده ترین بازرسی ها را در چارچوب قوانین و مقررات بین المللی پذیرفته است.
این دیپلمات سابق ایرانی و نویسنده کتاب « ایران و آمریکا، نگاه درونی به گذشته شکست خورده و مسیر رو به صلح » گفت:
رئیس جمهور روحانی و وزیر امور خارجه اش از جنبه ی داخلی در موضع خوبی خواهند بود که بگویند ما بالاخره پس از یازده سال نبرد و یا شاید بتوان گفت پس از سی و پنج سال نبرد برای حقوق مشروع خود در چارچوب ان پی تی، مثل دیگر کشورهای عضو ان پی تی ، به این حقوق دست یافتیم. روحانی در این صورت خواهد توانست بگوید که قدرت های بزرگ پذیرفته اند که تحریم ها را بردارند. اوباما هم برای افکار عمومی آمریکا دو نکته ی بزرگ دارد. او می تواند بگوید که ایران در چارچوب ان پی تی تعهدات حداکثری داده و پذیرفته است که همه ی مسیرهای انحراف احتمالی از برنامه ی هسته ای را مسدود کند.
به اعتقاد من دو طرف از پای میز مذاکره کنار نخواهند رفت. من بسیار خوش بین هستم.
مارک گروسمن در پاسخ به این پرسش که چقدر احتمال دارد کنگره توافقنامه را از مسیر خود منحرف کند گفت:
باید ببینیم که توافقنامه چیست؟ اگر نتیجه ی توافق چیزی باشد که به استانداردهای سند چهار صفحه ای آمریکا نزدیک باشد، بحث هایی در کنگره و نیز بحث هایی علنی وجود خواهد داشت، که باید هم وجود داشته باشد، چون این موضوع بسیار مهم است. وقتی که این بحث ها خاتمه یابند افراد خواهند گفت که یک توافقنامه ی قابل راستی آزمایی بدست آمده است که قابل نظارت است و سابقه ی برنامه ی هسته ای ایران را نظاره می کند. وقتی توافق بدست آید ما درک می کنیم که تحریم ها چگونه برداشته خواهند شد؟ ما درک خواهیم کرد که اگر نقض صورت گیرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به نظر من اگر رئیس جمهور آمریکا بتواند به مردم این کشور بگوید که من توافقنامه ای بدست آوردم که مطابق با اهداف راهبردی آمریکا در خصوص وضعیت هسته ای ایران است در این صورت رئیس جمهور آمریکا می تواند در استدلال خود پیروز شود البته اگر توافقنامه قوی باشد.
منبع:خبرآنلاین