قبله‌يابی و تعيين سمت قبله، از مباحث بنيادين علم و نجوم اسلامی است و دانستن جهت قبله در بسياری از عبادات امری ضروری است.

 

یكی از شیوه‌های دقیق جهت‌یابی قبله، استفاده از سایه شاخص به هنگام زوال ظهر مكّه مكرمه در دو روز خاص از سال است؛ این دو روز عبارتند از 7 خرداد و 25 تیر، بر این اساس می‌توانید با استفاده از یك شاخص و تعیین سایه شاخص در این دو روز، سمت دقیق قبله هر مكانی را در نیمكره شمالی به سادگی بیابید.

مكّه مكرمه ـ كه قبله مسلمانان در آن واقع است ـ در طول جغرافیایی 39 درجه و 49 دقیقه (شرقی) و عرض جغرافیایی 21 درجه و 26 دقیقه (شمالی) قرار دارد، در روزهای 7 خرداد و 25 تیر امسال، میل خورشید (فاصله مركز خورشید تا استوای سماوی) با عرض جغرافیایی مكّه مكرمه برابر می‌شود و به عبارت دیگر، هنگام ظهر شرعی (اذان ظهر)، خورشید درست در سمت الرأس مكّه قرار می‌گیرد؛ در نتیجه شاخص در مكّه سایه نخواهد داشت و لذا در هر مكانی كه قرار داشته باشید، خلاف سایه شما، سمت صحیح قبله را نشان می‌دهد.

برای آن‌كه این عمل به دقت انجام پذیرد، می‌توانید از یك وسیله عمود بر زمین (نخ یا میله) استفاده كنید وخلاف جهت سایه آن را در این دو روز از سال در هنگام اذان ظهر مكه (7 خرداد ساعت 13 و 48 دقیقه و 25 تیر ساعت 13 و 57 دقیقه به وقت رسمی ایران) مشخص كنید.
به این ترتیب، جهت صحیح قبله در محل خود را به دست آورده‌اید.

مركز مطالعات و پژوهش های فلكی ـ نجومی
 
به نقل از tabnak.ir